Aukcja odwrócona
Aukcja odwrócona (aukcja odwrotna) - rodzaj aukcji internetowej, w której występuje jeden kupujący i wielu potencjalnych kupców. Wystawione na tej aukcji produkty lub usługi nie są do sprzedania, a do kupienia. Licytują się między sobą zainteresowani chcący ten produkt sprzedać [1].
Rodzaje aukcji odwróconych
Dwa najpopularniejsze rodzaje aukcji odwróconych to [2]:
- holenderska aukcja odwrócona - aukcja rozpoczyna się od niskiej ceny licytacji i stopniowo wzrasta w czasie jej trwania podczas ustalonych interwałów. Cena wzrasta tak długo, aż osiągnie ustaloną wcześniej przez nabywcę wartość.
- japońska aukcja odwrócona - aukcja rozpoczyna się od podania przez gospodarza aukcji ceny otwarcia. Uczestnicy akceptujący podaną cenę moga uczestniczyć w dalszej części aukcji. Cena jest tak długo obniżana, aż tylko jeden z uczestników będzie akceptował podaną cenę a reszta ją odrzuci.
W obu rodzajach aukcji ustalana jest wcześniej cena otwarcia, wysokość obniżenia/wzrostu ceny w każdym interwale, czas interwałów lub inne zasady.
Przebieg aukcji odwróconych
Przebieg współczesnych aukcji odwróconych przebiega z wykorzystaniem technologii informatycznych i zazwyczaj wykazuje cechy odwróconych aukcji angielskich, gdzie licytuje wielu sprzedawców obniżając swoją cenę ubiegając się o prawo sprzedaży produktu do kupującego. Cena produtu lub usługi maleje aż sięgnie wcześniej ustalonego czasu przebiegu aukcji lub nie ma już konkurencyjnych aukcji. Zwycięska oferta jest nie tylko tą najkorzystniejszą cenowo spośród propozycji ale reprezentuje również cenę rynkową produktu i zysk jaki dostawca otrzyma w przypadku wyboru dostawcy. Celem uczestniczących w aukcji odwróconej dostawców jest maksymalizacja zysku jednocześnie starając się wygrać aukcję [3].
Przykład zastosowania aukcji odwróconych
W Polsce tego typu aukcje nie są tak popularne jak aukcje klasyczne. Wykorzystywane są głównie przez firmy lub instytucje, a rzadko przez osoby prywatne. Mimo to istnieją portale oferujące tworzenie takich aukcji.
Osoba zainteresowana dodaje aukcje typu:
- chcę wybudować jezdnię dwupasmową z miejscowości A do miejscowości B,
- chcę kupić monetę z roku Abc miasta X,
- chcę przewieźć X kartonów z miasta A do miasta B,
- chcę naprawić samochód marki Abc w mieście X,
- chcę wybudować dom o powierzchni X w okolicach miasta C.
Dodatkowo, na ukcji umieszczane mogą być inne szczegóły istotne dla kupującego (czas realizacji, jakość produktu itp.) Sprzedający przesyłają swoje warunki za jaką cenę są wstanie wyświadczyć dana usługę lub dostarczyć produkt. W zależności od wielu czynników, sprzedający proponują korzystną dla nich kwotę uwzględniając wymogi kupującego. W przedstawionych przypadkach może być to zasięg działania sprzedającego, dyspozycyjność w określonym terminie, dostępność narzędzi i innych zasobów, co może pozowlić mu na znaczne obniżenie kosztu usługi (lub produktu) w porównaniu do konkurencji, która nie ma tak sprzyjającej sytuacji.
Dzięki tej metodzie można zaoszczędzić ok. 20% kosztów pozyskania towarów czy usług [4]. Przykładem może być przeprowadzona odwrócona aukcja elektroniczna dla łódzkiego Urzędu Miasta. Zakupiona podczas przetargu farba przeznaczona na renowację siedziby wyniosła 4800 zł zamiast zakładanych 11300 zł [5]. Sprawia to, że zainteresowani tym rodzajem handlu są firmy, w których odnotowano spadający poziom sprzedaży. Aukcje odwrócone są pożądane podczas transakcji jednorazowych, zazwyczaj towarów oferowanych przez wielu dostawców.
Wady i zalety aukcji odwróconych
W przypadku podjęcia decyzji o utworzeniu aukcji na istniejącym serwisie aukcyjnym, zarówno kupujący i sprzedający mają styczność z dobrymi i negatywnymi stronami takiego modelu. Aukcje odwrócone, będące typem aukcji elektronicznych cechują się tymi samymi wadami i zaletami [6].
Wady:
- utrudniona weryfikacja sprzedającego i nabywców poprzez podanie fałszywych danych i nieuczciwe pozyskanie pozytywnych ocen,
- często nieprzejrzysta forma dostarczenia towaru i usługi z wykorzsystaniem różnych pośredników,
- duża konkurencja wymuszająca dopasowanie cen usług i towarów do innych sprzedających i kupujących,
- brak jednego, odpowiedzialnego podmiotu za nadzór transakcji od jej początku do końca ponieważ w całym procesie może uczestniczyć wielu pośredników,
- brak wpływu na nakładane przez właściciela platoformy marże i prowizje,
- brak stabilnej relacji z klientami, który mając dostęp do szeregu innych aukcji, może w każdej chwili zmieniać dostawcę lub wycofać się z oferty.
Zalety:
- szeroka gama asortymentu i możliwości sprzedaży produktów i usług istona dla łańcucha dostaw,
- możliwość szybkiego kupna i sprzedaży - nawet do kilku godzin od momentu kupna do dostarczenia,
- nieskomplikowany proces utworzenia aukcji z natychmiastowym dostępem do dużej liczby odbiorców,
- ciągła wizualizacja produktów (lub usług) na stronie pozwala na przedstawienie oferty bez rzeczywistego posidania produktu w magazynie czy sklepie,
- wyróżnienie sprzedającego lub kupującego dzięki systemu ocen i opinii na platformach, co sprzyja budowaniu zaufania w relacji,
- brak potrzeby kosztownych działań z zakresu marketingu i promocji produktów,
- aukcje mogą działać przez wiele miesięcy z minimalnym nakładem wystawiającego,
- prosty mechanizm zmian cen, otwierania i zamykania aukcji pozwala na częste zmiany i szybkie dopasowanie się do trendów i potrzeb,
- możliwość wykorzystania udostępnianych przez platformę pośredników (np. sposobu dostarczenia produktu),
- brak opłat związanych z zakłdaniem i utryzmywanej własnej platformy aukcyjnej.
Przypisy
Bibliografia
- Chodak G., (2007), Aukcje internetowe - specyfika i perspektywy rozwoju, Hradecke ekonomicke dny, Gaudeamus, s. 58-63
- Gregor B., Stawiszyński M. (2002), E-Commerce, OWB, Bydgoszcz, s. 23
- Łabędowicz-Kos, (2015), Aukcje internetowe jako źródło informacji o produktach, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, nr 232, str. 105-107
- Olszak C.M., Ziemba E., (2007), Strategie i modele gospodarki elektronicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, str. 108-109
- Setia P., Speier-Pero C., (2015), Reverse Auctions to Innovate Procurement Processes: Effects of Bid Information Presentation Design on a Supplier's Bidding Outcome, Decision Sciences DSI, nr. 46, s. 333-366
- Szkodzin B., (2005), Aukcje elektroniczne źródłem potencjalnych korzyści dla polskiej administracji, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej w Katowicach, s. 4
- Zhou S.X., Tao Z., (2016), Procurement with Reverse Auction and Flexible Noncompetitive Contracts, Decision Sciences DSI, nr 47, s. 554-581
Autor: Mariola Karasińska i Marcin Sanocki