Strefa Schengen

Strefa Schengen - jest to obszar, gdzie zniesiona została kontrola graniczna na granicach wewnętrznych oraz wprowadzone zostały jednolite zasady co do kontroli granic zewnętrznych (czyli ochrony granicznej, wydawania wiz, multilateralnej współpracy w sprawach policyjnych i sądowych). Do państw należących do Strefy z Schengen należą: Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, Szwecja, Włochy. Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska (przystąpiła do Strefy Schengen 21 grudnia 2007 roku), Malta, Słowacja, Słowenia, Węgry oraz państwa stowarzyszone: Norwegia i Islandia. Strefa z Schengen powstała na mocy Układu z Schengen z 14 czerwca 1985 roku zawartego między Belgią, Francją, Holandią, Luksemburgiem i Niemcami.

Układ zakładał stopniowe znoszenie kontroli na wspólnych granicach, które miało doprowadzić do zapewnienia swobody przepływu osób na obszarze państw - sygnatariuszy, czyli Strefy Schengen. Do głównych zadań strefy można zaliczyć:

• przeciwdziałanie nielegalnej imigracji i przemytowi
• wzajemna współpraca pomiędzy służbami policyjnymi, sądowymi, karnymi
• ochrona granic
• budowa Systemu Informacyjnego udrażniającego przepływ istotnych informacji
• wspólna polityka wizowa oraz kontrolna
• ułatwienie przepływu kapitału ludzkiego
• pogłębienie integracji wewnątrz unijnej (Drożdż W.,2007, 6).

TL;DR

Strefa Schengen to obszar, w którym zniesiona została kontrola graniczna. System Informacyjny Schengen jest ważnym narzędziem umożliwiającym wymianę danych między państwami. Ochrona granicy zewnętrznej strefy Schengen jest odpowiedzialnością poszczególnych państw, ale istnieje współpraca i koordynacja działań. Agencja FRONTEX koordynuje współpracę państw w obszarze zarządzania granicami zewnętrznymi.

System Informacyjny Schengen

System Informacyjny Schengen (SIS) to jeden z najważniejszych instrumentów umożliwiających wymianę danych między państwami. Obowiązuje on od dnia 26 marca 1995 roku, a powołany został na mocy Konwencji Wykonawczej do Układu z Schengen. Podstawową funkcją SIS jest zapewnienie organom stron porozumienia dostępu do baz danych gromadzących wpisy poprzez zautomatyzowaną procedurę wyszukiwania.

Od 9 kwietnia 2013 roku funkcjonuje System Informacyjny Schengen drugiej generacji, tj. wielkoskalowy system stworzony na potrzeby szerszej strefy Schengen oraz Unii Europejskiej. Daje możliwość korzystania z najnowocześniejszych funkcjonalności i przetwarzania większej ilość danych. Za cel SIS II bierze się zapewnienie wysokiego poziomu ochrony (w tym utrzymanie bezpieczeństwa i porządku publicznego) i zagwarantowanie bezpieczeństwa w państwach członkowskich za pomocą przekazywanych danych.

System Informacyjny powinien zawierać:

• wpisy dotyczące osób zaginionych (aby zapewnić im bezpieczeństwo i wyeliminować zagrożenia),
• wpisy dot. osób, od których wymaga się obecności w postępowaniu sądowym,
• wpisy dot. osób lub rzeczy, w celu przeprowadzenia kontroli szczegółowych lub niejawnych,
• wpisy dot. przedmiotów istotnych jako dowody w postępowaniu karnym.

SIS II ma znacznie szerszy zakres i dostęp niż SIS I. Obejmuje on bowiem Europol, Eurojust, prokuratorów krajowych czy podmioty zajmujące się rejestracją pojazdów.

Struktura techniczna SIS II:

• system centralny - funkcja wsparcia technicznego - baza danych i interfejs,
• infrastrukturę łączności - dane SIS mogą być przekazywane przez specjalnie do tego przeznaczoną zaszyfrowaną sieć wirtualną i wymieniane między biurami SIRENE,
• system krajowy - może zawierać kopię bazy danych SIS II.

Główna jednostka Systemu mieści się w Strasburgu we Francji, natomiast system rezerwowy (potrzebny w czasie awarii - zapewnia wszystkie funkcje głównego systemu) znajduje się w Austrii. Każde państwo jest zobowiązane do zbudowania, eksploatacji i utrzymania krajowego SIS II, a także podłączenia do krajowego SIS, które następnie są scalane w ramach bezpiecznej sieci ( A. Dragan, 2015, s. 35-37).

Ochrona granicy zewnętrznej strefy Schengen

Lądowe i morskie granice [[Unia Europejska]Unii Europejskiej]] stanowią najczęstsze drogi transferu nielegalnych imigrantów. Za kontrolę ruchu granicznego oraz ochronę granic Polski na lądzie i morzu odpowiedzialny jest Minister Spraw Wewnętrznych, natomiast jego zadania wykonuje Komendant Główny Straży Granicznej za pośrednictwem innych pracowników Straży Granicznej. Jednakże utworzenie strefy Schengen w 1995 roku było jednoznaczne z przesunięciem się odpowiedzialności z te czynności na jej granice zewnętrzne. Kontrola i nadzór nad poszczególnymi odcinkami należy wyłącznie do właściwych władz, organów i służb każdego kraju. Nie jest jednak tak, że zapewnienie bezpieczeństwa pozostaje wyłącznie w gestii tego państwa członkowskiego, którego granice pokrywają się z zewnętrznymi granicami strefy.

Na szczycie Rady Europejskiej w Laeken w grudniu 2001 roku sformułowana została idea zintegrowanego zarządzania granicami zewnętrznymi oraz określono zasady współpracy państw członkowskich, natomiast rozwinięta została w Komunikacie Komisji w maju 2002 roku. Głównym elementem tworzonego projektu było przyjęcie jednakowych regulacji prawnych dotyczących standardów zarządzania granicami i ich kontroli. Opracowano również koncepcję utworzenia europejskiego korpusu straży granicznej.

Efektem wielu dyskusji pomiędzy państwami członkowskimi stała się Agencja FRONTEX. Formalnie powstała ona 1 maja 2005 roku, za faktycznie 3 października 2005. Agencja zajmuje się bardzo ważnym zadaniem, mianowicie, koordynuje współpracę pomiędzy państwami Unii Europejskiej w obszarze zarządzania granicami zewnętrznymi. Celem FRONTEXU jest także wsparcie techniczne i eksperckie Komisji UE w zakresie zarządzania granicami i dbanie o występowanie solidarności między państwami członkowskimi.

Do istotnych zadań można zaliczyć:

• koordynacja współpracy operacyjnej w zakresie kontroli ruchu granicznego i ochrony granic zewnętrznych pomiędzy państwami członkowskimi,
• wsparcie przy szkoleniu narodowych służb ochrony granicy,
• przeprowadzanie analizy ryzyka,
• bieżąca obserwacja rozwoju badań w zakresie kontroli ruchu granicznego i ochrony granic zewnętrznych,
• pomoc państwom członkowskim w przypadku okoliczności wymagających wzmożonego wsparcia technicznego i operacyjnego,
• koordynacja współpracy operacyjnej pomiędzy państwami członkowskimi w zakresie wydaleń obywateli państw trzecich przebywających na terytorium Unii Europejskiej nielegalnie (A. Doliwa-Klepacka 2016, s. 433-436).

Strefa Schengen — artykuły polecane

Wspólnoty europejskie — Europejska Karta Samorządu Regionalnego — Światowa Organizacja Handlu — Filary Unii Europejskiej — Traktat z Schengen — Krajowy Punkt Kontaktowy — Instytucje nadzorujące (ochrona środowiska) — MERCOSUR — Traktat Rzymski

Bibliografia

• Bainbridge T., Teasdale A. (1998), Leksykon Unii Europejskiej, Wydawnictwo Platan, Kraków
• Bieliński J. (2005), Strategia Lizbońska a konkurencyjność Gospodarek, CeDeWu, Warszawa
• Bojkało W., Dziubka K. (2005), Unia Europejska. Leksykon integracji, Wydawnictwo Europa, Wrocław
• Borowiec J., Wilk K. (1997), Teoria i praktyka europejskiej integracji gospodarczej, Wyd. AE im. Oskara Langego, Wrocław
• Doliwa-Klepacka A. (2016), Współpraca organów władzy wykonawczej w Polsce z FRONTEX-em w zakresie zarządzania i ochrony granicy zewnętrznej strefy Schengen, Artykuły naukowe, Białostockie Studia Prawnicze
• Dragan, A. (2015). System Informacyjny Schengen drugiej generacji jako nowoczesne rozwiązanie informatyczne. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G, nr. 62(1)
• Drożdż W. (2007), Biuletyn Informacyjny, Polska w Strefie Schengen, MRR, Warszawa

Autor: Ewa Komorowska, Mariola Kała