Żegluga śródlądowa

Żegluga śródlądowa - jedna z form transportu wodnego, w którym przemieszczanie się ludzi i towarów odbywa się drogą rzeczną. Żegluga śródlądowa należy do najbardziej zrównoważonych i ekologicznych gałęzi transportu, co jest szczególnie ważne w czasach minimalizowania ilości emisji szkodliwych związków do atmosfery.

Podstawową drogą śródlądową w Polsce jest tzw. Odrzańska Droga Wodna, która obsługuje ok. 80% przewozów towarowych na terenie kraju. Możemy wyróżnić również trzy główne drogi wodne o znaczeniu międzynarodowym:

• Droga woda E30 - łącząca Morze Bałtyckie z Dunajem w Bratysławie,
• Droga wodna E40 - łącząca Morze Bałtyckie z Morzem Czarnym,
• Droga wodna E70 - łącząca Odrę z Zalewem Wiślanym, równocześnie będąca częścią europejskiego szlaku komunikacyjnego.

TL;DR

Żegluga śródlądowa to forma transportu wodnego, która jest ekologiczna i zrównoważona. W Polsce najważniejszą drogą śródlądową jest Odrzańska Droga Wodna, a istnieją także trzy drogi wodne o znaczeniu międzynarodowym. Żegluga śródlądowa ma długą historię sięgającą starożytności. W Polsce istnieje podział dróg wodnych, a klasyfikacja zależy od wielkości statków. Żegluga śródlądowa ma wiele zalet, takich jak mała emisja zanieczyszczeń i niewielkie koszty kolizji. Jednakże jest uzależniona od infrastruktury wodnej i ma ograniczenia, takie jak niestabilne stany rzek i długi czas transportu. W Polsce żegluga śródlądowa ma mniejsze znaczenie niż w innych krajach rozwiniętych.

Żegluga w czasach starożytnych

Żegluga śródlądowa jest jednym z najstarszych sposobów przemieszczania się. Swój początek ma już w starożytności, gdzie wzdłuż koryt rzek skupiało się życie i rozwój najbardziej znaczących cywilizacji. Rzeki stanowiły główny i naturalny szlak transportowy. Obok Mezopotamii, Chin i Indii, to historia Egiptu najlepiej opisuje rozwój żeglugi śródlądowej, w której to Nil pełnił najważniejszą funkcję transportową. Na drewnianych łodziach transportowano nie tylko ludzi, ale także bydło, płody rolne czy kamienie. Tamte czasy nie pozwalały jednak na przewóz większych ładunków, istotny wkład w budowę statków wnieśli dopiero Wikingowie, tym samym przyczyniając się do wzrostu znaczenia żeglugi śródlądowej.

Podział dróg wodnych

Według Głównego Urzędu Statystycznego, długość śródlądowych dróg wodnych w Polsce wynosi 3654 km, z czego:

• 2425 km - uregulowane rzeki żeglowne,
• 635 km - skanalizowane odcinki rzek,
• 335 km - kanały,
• 259 km - jeziora żeglowne.

W Polsce, klasyfikacja śródlądowych dróg wodnych jest określana m.in. według wielkości statków, które mogą być dopuszczone do żeglugi. Za parametry klasyfikacyjne przyjmuje się największą długość i szerokość statku oraz minimalną wysokość pod mostami i innymi obiektami krzyżującymi się z rzeką. Drogi wodne można podzielić na pięć klas. Drogi o znaczeniu regionalnym to klasy Ia, Ib, II i III, natomiast o znaczeniu międzynarodowym to IV, Va i Vb.

Mocne i słabe strony żeglugi śródlądowej

J. Kulczyk i J. Winter wyróżniają wiele pozytywnych stron tego rodzaju transportu:

• mała emisja zanieczyszczeń do środowiska,
• mała energochłonność,
• mała hałaśliwość,
• duża oszczędność miejsca,
• duża trwałość środków transportu i infrastruktury,
• duża powierzchnia ładunkowa,
• mała kolizyjność
• niewielkie koszty usuwania następstw kolizji.

Dzięki prawie całkowitemu oddzieleniu przewozów towarowych od pasażerskich, żegluga śródlądowa pozostaje również jednym z najbezpieczniejszych rodzajów transportu. W 2018 r. w rejestrach wypadków żeglugowych w Polsce zanotowano jedynie 4 wypadki. W trakcie przejazdu lądowego mogą występować ograniczenia w ruchu na dużym obszarze, dlatego w przypadku ładunków wielkogabarytowych, transport wodny śródlądowy jest często najlepszym rozwiązaniem.

Niestety żegluga uzależniona jest od układu i długości śródlądowych dróg wodnych. Obecnie słabo rozwinięta infrastruktura wodna sprawia, że ten rodzaj transportu jest wybierany najrzadziej. E. Wyraz, jako wady wskazuje również:

• niestabilne stany rzek
• długi czas transportu
• uzależnienie od warunków pogodowych

W Polsce, żegluga śródlądowa, pomimo korzystnych warunków naturalnych, ma dużo mniejsze znaczenie, niż w innych rozwiniętych krajach (np. USA, Kanada, Rosja), gdzie jest traktowana niemal równorzędnie w stosunku do innych rodzajów transportu.

Żegluga śródlądowa — artykuły polecane

Turystyka górska — Transport lotniczy — Transport kolejowy — Rodzaje transportu — Gęstość zaludnienia — Żegluga morska — Turystyka ekstremalna — Masowiec — Infrastruktura drogowa

Bibliografia

• Deja A. Kopeć A. Michałowski P. (2017), Analiza stanu żeglugi śródlądowej w Polsce, "Efektywność transportu" 12/2017
• GUS (2019), 'Transport wodny śródlądowy w Polsce, Główny Urząd Statystyczny
• Funkcjonowanie żeglugi śródlądowej (2013), Najwyższa Izba Kontroli, KIN-4101-04/2013, Nr ewid. 188/2013/P/13/079/KIN
• Kulczyk J. Winter J. (2003), Śródlądowy transport wodny, Wrocław
• Wyraz E. (2016), Efektywność transportu wodnego śródlądowego i lotniczego, Efektywność transportu, nr 6

Autor: Natalia Przychodzeń