Tajemnica zawodowa

Tajemnica zawodowa to informacja pozyskana w wyniku wykonywania zawodu. Tajemnica składa się z elementów takich jak zakaz ujawniania informacji oraz ograniczenie w dostępie do danej wiadomości, co oznacza, że dana informacja nie jest dostępna ogółowi.

Istotną kwestią związaną z tajemnicą zawodową jest próba zdefiniowania zawodu. Literatura przedmiotu wyróżnia następujące jego atrybuty (M. Rusinek, 2007, s. 16-17):

• regularne wykonywanie określonych czynności
• wykonywanie czynności z użyciem zdobytej wiedzy i umiejętności
• czerpanie korzyści finansowej

Przedmiotem tajemnicy zawodowej mogą być zarówno tajemnice prywatne, czyli informacje na temat prywatnego życia konkretnej osoby, jak i tajemnice związane z wykonywaniem zawodu, takie jak np. informacje o funkcjonowaniu organizacji, których ujawnienie może narazić ją na szkodę (M. Rusinek, 2007, s. 23).

Do najpowszechniejszych tajemnic zawodowych można zaliczyć tajemnicę lekarską, dziennikarską czy tajemnicę radcy prawnego, jednak lista zawodów nią objętych jest znacznie dłuższa i obejmuje m.in. zawód psychologa, farmaceuty czy żołnierza. W szczególnych przypadkach możliwe jest zwolnienie z obowiązku dochowania tajemnicy zawodowej udzielane przez sąd.

TL;DR

Tajemnica zawodowa to informacja pozyskana w wyniku wykonywania zawodu, która nie jest dostępna ogółowi. Najpowszechniejsze tajemnice zawodowe to tajemnica lekarska, dziennikarska i radcy prawnego. Tajemnica lekarska dotyczy informacji o pacjencie i może być naruszona w określonych sytuacjach. Tajemnica dziennikarska obejmuje ochronę źródeł informacji. Tajemnica radcy prawnego dotyczy spraw prawnych i wyklucza przesłuchanie radcy jako świadka w postępowaniu karnym.

Tajemnica lekarska

Tajemnica lekarska w prawie podejmowana jest zarówno z perspektywy praw pacjenta, jak i z perspektywy obowiązków lekarza. Z art. 13 Ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta wynika, że:

"Pacjent ma prawo do zachowania w tajemnicy przez osoby wykonujące zawód medyczny, w tym udzielające mu świadczeń zdrowotnych, informacji z nim związanych, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu medycznego".

Art. 40 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty określa, w jakich przypadkach lekarz zostaje zwolniony z tajemnicy. Obejmują one na przykład stan zagrożenia życia pacjenta, potrzebę udzielenia informacji lekarzowi sądowemu, a także świadomą zgodę pacjenta na udzielenie informacji o jego stanie zdrowia.

W literaturze ciągle obecna jest dyskusja na temat zakresu tajemnicy lekarskiej. Za podstawowe uznaje się kryterium podmiotowe, które obejmuje fakty ustalone w toku konsultacji lekarskiej, a także informacje podane przez pacjenta. Co do zasady, informacjami o stanie zdrowia dysponuje pacjent, a w przypadku jego śmierci również osoba najbliższa (I. Kozioł, K. Szucka, 2019, s. 147-148).

Tajemnica dziennikarska

Tajemnica dziennikarska wprowadzona została jest na mocy ustawy o prawie prasowym z 26 stycznia 1984r., w której pojęcie "tajemnicy zawodowej" zostaje użyte wprost. Wedle tej ustawy:

"Dziennikarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy:

1) danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również innych osób udzielających informacji opublikowanych albo przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych;

2) wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione prawem interesy osób trzecich".

Obowiązkiem tym objęte są także inni pracownicy redakcji oraz wydawnictw prasowych.

Tajemnica radcy prawnego

Tajemnicą zawodową objęci są również radcy prawni, którzy zobowiązani są do zachowania tajemnicy w związku z prowadzonymi sprawami oraz udzielanymi poradami prawnymi, o czym wyraźnie informuje art. 3 ust. 3 ustawy o radcach prawnych z dnia 6 lipca 1982 r.:

"Radca prawny jest obowiązany zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzieleniem pomocy prawnej".

Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest wykluczenie możliwości przesłuchiwania radców prawnych zaangażowanych w sprawę w roli świadków w postępowaniu karnym. Istnieją jednak odstępstwa od tej reguły, takie jak wspomniane już zwolnienie z tajemnicy przez sąd, a także zeznawanie w interesie klienta na jego prośbę w jawnie procedowanych sprawach innych niż karne. Tajemnicą zawodową objęte są wszystkie utworzone w procesie udzielania porady prawnej dokumenty, a także całość korespondencji powstała w związku ze świadczoną usługą (T. Jaroszyński, A. Sękowska, P. Skuczyński, 2018, s. 70-71).

Tajemnica zawodowa — artykuły polecane

Dane osobowe — Czynność procesowa — Ubezwłasnowolnienie — Anonimizacja danych — Radca prawny — Ochrona danych osobowych — Sądowy tytuł egzekucyjny — Autorskie prawa osobiste — Dane osobowe pracownika — Wskaźniki dynamiki

Bibliografia

• Jaroszyński T., Sękowska A., Skuczyński P. (2018), Kodeks etyki radcy prawnego: komentarz, Fundacja Radców Prawnych Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, Warszawa 2018
• Kozioł I., Szucka K. (2019), Zwolnienie lekarza z tajemnicy zawodowej po śmierci pacjenta w świetle ostatnich zmian legislacyjnych, Zeszyt Studencki Kół Naukowych Wydziału Prawa i Administracji UAM, nr 9, s. 147-148
• Rusinek M. (2007), Tajemnica zawodowa i jej ochrona: w polskim procesie karnym, Wolters Kluwer, Kraków
• Ustawa z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe. Dz.U. 1984 nr 5 poz. 24
• Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty Dz.U. 1997 nr 28 poz. 152
• Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Dz.U. 1982 nr 19 poz. 145

Autor: Anna Dziedzic

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.