Wartości odżywcze: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Bibliografia: Clean up) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
| (Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''[[Wartość]] odżywcza''' określana jest jako [[przydatność]] potraw, racji pokarmowych bądź produktów spożywczych do zaspokojenia potrzeb organizmu człowieka, które związane są z przemianami metabolicznymi, będące funkcją biodostępności, zbilansowania i zawartości składników odżywczych (S. Berger i in. 2010, s.18-19). | '''[[Wartość]] odżywcza''' określana jest jako [[przydatność]] potraw, racji pokarmowych bądź produktów spożywczych do zaspokojenia potrzeb organizmu człowieka, które związane są z przemianami metabolicznymi, będące funkcją biodostępności, zbilansowania i zawartości składników odżywczych (S. Berger i in. 2010, s.18-19). | ||
| Linia 23: | Linia 8: | ||
==Owoce - składniki odżywcze== | ==Owoce - składniki odżywcze== | ||
Woda jest podstawowym i nieodłącznym elementem życia, dlatego soki i owoce są jej bardzo dobrym | Woda jest podstawowym i nieodłącznym elementem życia, dlatego soki i owoce są jej bardzo dobrym źródłem. Owoce krajowe mają w sobie zwykle 80-90% wody (wyjątkiem z reguły są owoce czarnego bzu, które posiadają około 79,8% a truskawki 91%). Natomiast owoce z południowej części świata np. banany czy herma posiadają mniej wody (około 64-78%). Głównym źródłem energii w owocach są węglowodany, mają postać jednocukrów bądź dwucukrów. Zdecydowana większość owoców to składniki pokarmowe o średniej kaloryczności. Truskawki, jeżyny, parę owoców cytrusowych (cytryna i grapefruit) można uznać za niskokaloryczne (mniej niż 40 kcal/100g). Pozostałe owoce (oprócz hurmy) dają nam około 100 kcal/100 g, przeciętnie koło 50-60 kcal/100 g. W Polce najwięcej kalorii zawierają winogrona i owoce czarnego bzu, zawierają koło 70 kcal/100 g. | ||
'''Błonnik''' odgrywa istotną rolę w organizmie, ponieważ przeciwdziała zaparciom, dzięki temu działa ochronnie w chorobach układu pokarmowego takich jak [[rozwój]] hemoroidów i jak wybranych form raka. Niektóre z owoców jagodowych zawierają błonnik (powyżej 3 g/100 g, natomiast maliny mają go więcej, aż 6,5 g/100 g. Niespecjalnie obfitującymi owocami w błonnik są borówki, truskawki i winogrono (około 2 g/ 100 g). Owoce pestkowe i jabłka nie przekraczają 2,5 g/100 g, a gruszki 3 g/100 g ze względu na zawartość komórek kamiennych. | '''Błonnik''' odgrywa istotną rolę w organizmie, ponieważ przeciwdziała zaparciom, dzięki temu działa ochronnie w chorobach układu pokarmowego takich jak [[rozwój]] hemoroidów i jak wybranych form raka. Niektóre z owoców jagodowych zawierają błonnik (powyżej 3 g/100 g, natomiast maliny mają go więcej, aż 6,5 g/100 g. Niespecjalnie obfitującymi owocami w błonnik są borówki, truskawki i winogrono (około 2 g/ 100 g). Owoce pestkowe i jabłka nie przekraczają 2,5 g/100 g, a gruszki 3 g/100 g ze względu na zawartość komórek kamiennych. | ||
Owoce praktycznie w ogóle nie zawierają sodu, są też ubogie w wapń, żelazo (najwięcej żelaza posiadają czarne porzeczki i czarny bez, około 1,5 mg/100 g), fosfor, cynk i selen. Duże znaczenie mają owoce, które mają w sobie '''witaminę C''', ponieważ ta witamina powinna być dostarczana do ludzkiego organizmu kilka razy dziennie. Jej najlepszym źródłem jest czarna porzeczka (aż 180 mg/100 g), jest to bardzo wysoka zawartość. Owoce w niewielkich ilościach posiadają witaminy takie jak niacyna, ryboflawina czy kwas pantotenowy. Zawartość białek jak i kwasów tłuszczowych jest stosunkowo niska (mniej niż 2%). Do specjalnych owoców możemy zaliczyć orzechy włoskie i laskowe, ponieważ są doskonałym zasobem różnych fitozwiązków, mikro i makroskładników. Spożywanie orzechów włoskich działa pozytywnie na stany zapalne związane z ryzykiem choroby niedokrwiennej serca, zmniejszenie stresu oksydacyjnego jak i regulowanie cholesterolu LDL (W. Płocharski i in. 2017, s. 23-26). | Owoce praktycznie w ogóle nie zawierają sodu, są też ubogie w wapń, żelazo (najwięcej żelaza posiadają czarne porzeczki i czarny bez, około 1,5 mg/100 g), fosfor, cynk i selen. Duże znaczenie mają owoce, które mają w sobie '''witaminę C''', ponieważ ta witamina powinna być dostarczana do ludzkiego organizmu kilka razy dziennie. Jej najlepszym źródłem jest czarna porzeczka (aż 180 mg/100 g), jest to bardzo wysoka zawartość. Owoce w niewielkich ilościach posiadają witaminy takie jak niacyna, ryboflawina czy kwas pantotenowy. Zawartość białek jak i kwasów tłuszczowych jest stosunkowo niska (mniej niż 2%). Do specjalnych owoców możemy zaliczyć orzechy włoskie i laskowe, ponieważ są doskonałym zasobem różnych fitozwiązków, mikro i makroskładników. Spożywanie orzechów włoskich działa pozytywnie na stany zapalne związane z ryzykiem choroby niedokrwiennej serca, zmniejszenie stresu oksydacyjnego jak i regulowanie cholesterolu LDL (W. Płocharski i in. 2017, s. 23-26). | ||
<google>n</google> | |||
==Warzywa - składniki odżywcze== | ==Warzywa - składniki odżywcze== | ||
Warzywa to produkty, które zawierają różne właściwości żywieniowe. Zawierają powyżej 85% wody. Wyjątkiem są nasiona warzyw strączkowych, które mają poniżej 12%. Warzywa takie jak jarmuż, brukselka czy pietruszka są dobrym | Warzywa to produkty, które zawierają różne właściwości żywieniowe. Zawierają powyżej 85% wody. Wyjątkiem są nasiona warzyw strączkowych, które mają poniżej 12%. Warzywa takie jak jarmuż, brukselka czy pietruszka są dobrym źródłem '''błonnika'''. Większość z nich charakteryzuje niska kaloryczność. Witaminę A posiada wiele gatunków warzyw, najwięcej jest jej w marchewce, ponieważ już tylko 100g zaspakaja dzienne [[zapotrzebowanie]] na tą witaminę (W. Płocharski i in. 2017, s. 26). Dynia, warzywa liściowe i kapustne również są dobry źródłem wit. A. Witamina C zawarta jest w takich warzywach jak papryka, kalafior zielony i biały, brukselka, jarmuż, kapusta, szpinak, botwina i szczypiorek. Warzywa z zielonymi liśćmi cechują się wysoką zawartością witaminy K. Witamina E zawarta jest w nielicznych warzywach (np. szpinaku). Istotne ilości folianów są w burakach, pietruszce, pasternaku i w paru odmianach pomidorów (pomarańczowych i żółtych). Witaminę B6 mają takie warzywa jak brukselka, jarmuż, kapusta pekińska, kalafior jak i niewiele odmian ziemniaków. Zdecydowana większość warzyw korzeniowych, również kapustnych posiada sporą ilość potasu (np. dynie, ziemniaki czy szpinak) (W. Płocharski i in. 2017, s. 26-27). | ||
==Witamina C== | ==Witamina C== | ||
'''Witamina C''' jest to najpopularniejsza witamina, która działa w wielu kierunkach na organizm człowieka. Wyodrębnił ją węgierski biochemik Albert Szent-Györgyi w roku 1928 z papryki. Niedobór tej witaminy prowadzi do szkorbutu, dlatego tę witaminę nazwano kwasem askorbinowym. Jest wyjątkowo aktywna biologicznie, stymuluje procesy biochemiczne i uczestniczy w sporej ilości przemian i reakcji w organizmie. Jest bardzo dobrze wchłanialna przez organizm. Najpopularniejszym antyoksydantem jest właśnie ona. Odgrywa decydującą rolę w chorobach serca np. chorobie wieńcowej serca czy chorób naczyniowo-sercowych. Kwas | '''Witamina C''' jest to najpopularniejsza witamina, która działa w wielu kierunkach na organizm człowieka. Wyodrębnił ją węgierski biochemik Albert Szent-Györgyi w roku 1928 z papryki. Niedobór tej witaminy prowadzi do szkorbutu, dlatego tę witaminę nazwano kwasem askorbinowym. Jest wyjątkowo aktywna biologicznie, stymuluje procesy biochemiczne i uczestniczy w sporej ilości przemian i reakcji w organizmie. Jest bardzo dobrze wchłanialna przez organizm. Najpopularniejszym antyoksydantem jest właśnie ona. Odgrywa decydującą rolę w chorobach serca np. chorobie wieńcowej serca czy chorób naczyniowo-sercowych. Kwas askorbinowy ma na celu chronić organizm przed stresem tak zwanym oksydacyjnym (K. Janda, M. Kasprzak, J. Wolska 2015, s. 419-421). | ||
==Błonnik== | ==Błonnik== | ||
"Błonnik pokarmowy to chemicznie niejednorodne składniki pochodzące z roślin spożywanych przez człowieka, a także węglowodany, które nie ulegają trawieniu i wchłanianiu w jelicie cienkim, natomiast ulegają pełnej lub częściowej fermentacji w jelicie grubym". | "Błonnik pokarmowy to chemicznie niejednorodne składniki pochodzące z roślin spożywanych przez człowieka, a także węglowodany, które nie ulegają trawieniu i wchłanianiu w jelicie cienkim, natomiast ulegają pełnej lub częściowej fermentacji w jelicie grubym". | ||
Produkty roślinne w diecie człowieka są głownym jego źrodłem. W znanych daniach i produktach zawartość błonnika nie jest wysoka, dlatego musimy urozmaicać cały czas naszą dietę. Najwięcej z produktów zbożowych zawierają go różne płatki, a także [[pieczywo]] żytnie razowe i mieszane z ziarnami. Spore ilości błonnika mieszczą się w suszonych owocach i orzechach. Właściwości błonnika pokarmowego wywołują reakcje organizmu; ogólnoustrojowe związane się z metabolizmem a miejscowe działają na przewód pokarmowy (M. Bienkiewicz, E. Bator, M. Bronowska 2015, s. 57-59). Absorbuje metale, wiąże kwasy żółciowe i wodę, obniża poziom cholesterolu we krwi. Działa na szybkość pasażu treści w jelitach i zwiększa masę kału. Dzięki błonnikowi organizm | Produkty roślinne w diecie człowieka są głownym jego źrodłem. W znanych daniach i produktach zawartość błonnika nie jest wysoka, dlatego musimy urozmaicać cały czas naszą dietę. Najwięcej z produktów zbożowych zawierają go różne płatki, a także [[pieczywo]] żytnie razowe i mieszane z ziarnami. Spore ilości błonnika mieszczą się w suszonych owocach i orzechach. Właściwości błonnika pokarmowego wywołują reakcje organizmu; ogólnoustrojowe związane się z metabolizmem a miejscowe działają na przewód pokarmowy (M. Bienkiewicz, E. Bator, M. Bronowska 2015, s. 57-59). Absorbuje metale, wiąże kwasy żółciowe i wodę, obniża poziom cholesterolu we krwi. Działa na szybkość pasażu treści w jelitach i zwiększa masę kału. Dzięki błonnikowi organizm wytwarza więcej śliny, przez to pobudza funkcję żucia. Pokarmy zawierające błonnik mogą być stosowane w dietoterapii otyłości, ponieważ rozrzedza gęstość energetyczną pożywienia i daje uczucie sytości na dłuższy okres czasu (D. Górecka 2008, s. 23). | ||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Odżywka]]}} — {{i5link|a=[[Grupy żywności]]}} — {{i5link|a=[[Rośliny przemysłowe]]}} — {{i5link|a=[[Makroelementy]]}} — {{i5link|a=[[Zanieczyszczenie wody]]}} — {{i5link|a=[[Metale szlachetne]]}} — {{i5link|a=[[Guma arabska]]}} — {{i5link|a=[[Paliwa kopalne]]}} — {{i5link|a=[[Gospodarstwo ekologiczne]]}} }} | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<noautolinks> | <noautolinks> | ||
* Berger S. i in (2010) | * Berger S. i in (2010), ''Żywienie człowieka, Podstawy nauki o żywieniu'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa | ||
* Bienkiewicz M., Bator E., Bronowska M. (2015) [ | * Bienkiewicz M., Bator E., Bronowska M. (2015), ''[http://phie.pl/pdf/phe-2015/phe-2015-1-057.pdf Błonnik pokarmowy i jego znaczenie w profilaktyce zdrowotnej]'', Problemy Higieny i Epidemiologii, nr. 1 | ||
* Górecka D. (2008), ''Błonnik pokarmowy. Znaczenie żywieniowe i technologiczne'', Przegląd Zbożowo-Młynarski, nr. 11 | |||
* Górecka D. (2008) | * Janda K., Kasprzak M., Wolska J. (2015), ''Witamina C - budowa, właściwości, funkcje i występowanie'', Pomeranian Journal of Life Sciences, nr. 4 | ||
* Janda K., Kasprzak M., Wolska J. (2015) | |||
* Płocharski W., Markowski J., Rutkowski K., Konopacka D. (2017). ''Wartości odżywcze i zdrowotne owoców i warzyw'', Instytut Ogrodnictwa | * Płocharski W., Markowski J., Rutkowski K., Konopacka D. (2017). ''Wartości odżywcze i zdrowotne owoców i warzyw'', Instytut Ogrodnictwa | ||
</noautolinks> | </noautolinks> | ||
[[Kategoria:Towaroznawstwo spożywcze]] | [[Kategoria:Towaroznawstwo spożywcze]] | ||
{{a|Kalina Świerat}} | {{a|Kalina Świerat}} | ||
{{#metamaster:description|Odkryj, jakie są wartości odżywcze różnych potraw i produktów spożywczych. Dowiedz się, jakie składniki są niezbędne do zaspokojenia potrzeb organizmu.}} | {{#metamaster:description|Odkryj, jakie są wartości odżywcze różnych potraw i produktów spożywczych. Dowiedz się, jakie składniki są niezbędne do zaspokojenia potrzeb organizmu.}} | ||
Aktualna wersja na dzień 23:04, 9 sty 2024
Wartość odżywcza określana jest jako przydatność potraw, racji pokarmowych bądź produktów spożywczych do zaspokojenia potrzeb organizmu człowieka, które związane są z przemianami metabolicznymi, będące funkcją biodostępności, zbilansowania i zawartości składników odżywczych (S. Berger i in. 2010, s.18-19).
TL;DR
Artykuł omawia wartość odżywczą owoców i warzyw. Owoce zawierają dużo wody i węglowodanów, a także błonnik, witaminy i składniki mineralne. Warzywa są bogate w wodę i błonnik, a także witaminy A, C, E i K. Witamina C ma wiele korzystnych właściwości dla organizmu, a błonnik wpływa na przemiany metaboliczne i ma pozytywny wpływ na przewód pokarmowy.
Wartości odżywcze owoców i warzyw
Pożywienie pochodzenia roślinnego np. warzywa i owoce są źródłem składników odżywczych takich jak białka, tłuszcze, błonnik, witaminy, składniki mineralne i węglowodany. Również dostarczają nam składników nieodżywczych takich jak fitozwiązki, które wywierają pozytywny wpływ fizjologiczny lub psychologiczny na ludzki organizm (W. Płocharski i in. 2017, s. 21).
Owoce - składniki odżywcze
Woda jest podstawowym i nieodłącznym elementem życia, dlatego soki i owoce są jej bardzo dobrym źródłem. Owoce krajowe mają w sobie zwykle 80-90% wody (wyjątkiem z reguły są owoce czarnego bzu, które posiadają około 79,8% a truskawki 91%). Natomiast owoce z południowej części świata np. banany czy herma posiadają mniej wody (około 64-78%). Głównym źródłem energii w owocach są węglowodany, mają postać jednocukrów bądź dwucukrów. Zdecydowana większość owoców to składniki pokarmowe o średniej kaloryczności. Truskawki, jeżyny, parę owoców cytrusowych (cytryna i grapefruit) można uznać za niskokaloryczne (mniej niż 40 kcal/100g). Pozostałe owoce (oprócz hurmy) dają nam około 100 kcal/100 g, przeciętnie koło 50-60 kcal/100 g. W Polce najwięcej kalorii zawierają winogrona i owoce czarnego bzu, zawierają koło 70 kcal/100 g. Błonnik odgrywa istotną rolę w organizmie, ponieważ przeciwdziała zaparciom, dzięki temu działa ochronnie w chorobach układu pokarmowego takich jak rozwój hemoroidów i jak wybranych form raka. Niektóre z owoców jagodowych zawierają błonnik (powyżej 3 g/100 g, natomiast maliny mają go więcej, aż 6,5 g/100 g. Niespecjalnie obfitującymi owocami w błonnik są borówki, truskawki i winogrono (około 2 g/ 100 g). Owoce pestkowe i jabłka nie przekraczają 2,5 g/100 g, a gruszki 3 g/100 g ze względu na zawartość komórek kamiennych.
Owoce praktycznie w ogóle nie zawierają sodu, są też ubogie w wapń, żelazo (najwięcej żelaza posiadają czarne porzeczki i czarny bez, około 1,5 mg/100 g), fosfor, cynk i selen. Duże znaczenie mają owoce, które mają w sobie witaminę C, ponieważ ta witamina powinna być dostarczana do ludzkiego organizmu kilka razy dziennie. Jej najlepszym źródłem jest czarna porzeczka (aż 180 mg/100 g), jest to bardzo wysoka zawartość. Owoce w niewielkich ilościach posiadają witaminy takie jak niacyna, ryboflawina czy kwas pantotenowy. Zawartość białek jak i kwasów tłuszczowych jest stosunkowo niska (mniej niż 2%). Do specjalnych owoców możemy zaliczyć orzechy włoskie i laskowe, ponieważ są doskonałym zasobem różnych fitozwiązków, mikro i makroskładników. Spożywanie orzechów włoskich działa pozytywnie na stany zapalne związane z ryzykiem choroby niedokrwiennej serca, zmniejszenie stresu oksydacyjnego jak i regulowanie cholesterolu LDL (W. Płocharski i in. 2017, s. 23-26).
Warzywa - składniki odżywcze
Warzywa to produkty, które zawierają różne właściwości żywieniowe. Zawierają powyżej 85% wody. Wyjątkiem są nasiona warzyw strączkowych, które mają poniżej 12%. Warzywa takie jak jarmuż, brukselka czy pietruszka są dobrym źródłem błonnika. Większość z nich charakteryzuje niska kaloryczność. Witaminę A posiada wiele gatunków warzyw, najwięcej jest jej w marchewce, ponieważ już tylko 100g zaspakaja dzienne zapotrzebowanie na tą witaminę (W. Płocharski i in. 2017, s. 26). Dynia, warzywa liściowe i kapustne również są dobry źródłem wit. A. Witamina C zawarta jest w takich warzywach jak papryka, kalafior zielony i biały, brukselka, jarmuż, kapusta, szpinak, botwina i szczypiorek. Warzywa z zielonymi liśćmi cechują się wysoką zawartością witaminy K. Witamina E zawarta jest w nielicznych warzywach (np. szpinaku). Istotne ilości folianów są w burakach, pietruszce, pasternaku i w paru odmianach pomidorów (pomarańczowych i żółtych). Witaminę B6 mają takie warzywa jak brukselka, jarmuż, kapusta pekińska, kalafior jak i niewiele odmian ziemniaków. Zdecydowana większość warzyw korzeniowych, również kapustnych posiada sporą ilość potasu (np. dynie, ziemniaki czy szpinak) (W. Płocharski i in. 2017, s. 26-27).
Witamina C
Witamina C jest to najpopularniejsza witamina, która działa w wielu kierunkach na organizm człowieka. Wyodrębnił ją węgierski biochemik Albert Szent-Györgyi w roku 1928 z papryki. Niedobór tej witaminy prowadzi do szkorbutu, dlatego tę witaminę nazwano kwasem askorbinowym. Jest wyjątkowo aktywna biologicznie, stymuluje procesy biochemiczne i uczestniczy w sporej ilości przemian i reakcji w organizmie. Jest bardzo dobrze wchłanialna przez organizm. Najpopularniejszym antyoksydantem jest właśnie ona. Odgrywa decydującą rolę w chorobach serca np. chorobie wieńcowej serca czy chorób naczyniowo-sercowych. Kwas askorbinowy ma na celu chronić organizm przed stresem tak zwanym oksydacyjnym (K. Janda, M. Kasprzak, J. Wolska 2015, s. 419-421).
Błonnik
"Błonnik pokarmowy to chemicznie niejednorodne składniki pochodzące z roślin spożywanych przez człowieka, a także węglowodany, które nie ulegają trawieniu i wchłanianiu w jelicie cienkim, natomiast ulegają pełnej lub częściowej fermentacji w jelicie grubym". Produkty roślinne w diecie człowieka są głownym jego źrodłem. W znanych daniach i produktach zawartość błonnika nie jest wysoka, dlatego musimy urozmaicać cały czas naszą dietę. Najwięcej z produktów zbożowych zawierają go różne płatki, a także pieczywo żytnie razowe i mieszane z ziarnami. Spore ilości błonnika mieszczą się w suszonych owocach i orzechach. Właściwości błonnika pokarmowego wywołują reakcje organizmu; ogólnoustrojowe związane się z metabolizmem a miejscowe działają na przewód pokarmowy (M. Bienkiewicz, E. Bator, M. Bronowska 2015, s. 57-59). Absorbuje metale, wiąże kwasy żółciowe i wodę, obniża poziom cholesterolu we krwi. Działa na szybkość pasażu treści w jelitach i zwiększa masę kału. Dzięki błonnikowi organizm wytwarza więcej śliny, przez to pobudza funkcję żucia. Pokarmy zawierające błonnik mogą być stosowane w dietoterapii otyłości, ponieważ rozrzedza gęstość energetyczną pożywienia i daje uczucie sytości na dłuższy okres czasu (D. Górecka 2008, s. 23).
| Wartości odżywcze — artykuły polecane |
| Odżywka — Grupy żywności — Rośliny przemysłowe — Makroelementy — Zanieczyszczenie wody — Metale szlachetne — Guma arabska — Paliwa kopalne — Gospodarstwo ekologiczne |
Bibliografia
- Berger S. i in (2010), Żywienie człowieka, Podstawy nauki o żywieniu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Bienkiewicz M., Bator E., Bronowska M. (2015), Błonnik pokarmowy i jego znaczenie w profilaktyce zdrowotnej, Problemy Higieny i Epidemiologii, nr. 1
- Górecka D. (2008), Błonnik pokarmowy. Znaczenie żywieniowe i technologiczne, Przegląd Zbożowo-Młynarski, nr. 11
- Janda K., Kasprzak M., Wolska J. (2015), Witamina C - budowa, właściwości, funkcje i występowanie, Pomeranian Journal of Life Sciences, nr. 4
- Płocharski W., Markowski J., Rutkowski K., Konopacka D. (2017). Wartości odżywcze i zdrowotne owoców i warzyw, Instytut Ogrodnictwa
Autor: Kalina Świerat
