Odpowiedzialność solidarna

Odpowiedzialność solidarna jest to forma wspólnej odpowiedzialności kilku, a przynajmniej dwóch podmiotów. Każdy z dłużników odpowiedzialny jest za spłatę całego świadczenia, natomiast w przypadku, gdy dług spłaci jedna osoba, reszta zwolniona jest z dalszej odpowiedzialności za zobowiązanie.

Według Ordynacji Podatkowej definiowana jest poprzez Kodeks Cywilny - Do odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania podatkowe stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dla zobowiązań cywilnoprawnych. (Ordynacja Podatkowa 1997r. art. 91.)

Według kodeksu prawa cywilnego istnieją dwa rodzaje solidarności:

1. czynna - solidarność wierzycieli
2. bierna - solidarność dłużników

TL;DR

Odpowiedzialność solidarna polega na wspólnej odpowiedzialności dwóch lub więcej podmiotów za spłatę długu. W przypadku spłacenia długu przez jedną osobę, reszta jest zwolniona z odpowiedzialności. Istnieją dwa rodzaje solidarności: czynna (wierzyciele) i bierna (dłużnicy). Odpowiedzialność solidarna dłużników oznacza możliwość żądania spłaty od wszystkich lub kilku dłużników. Solidarność wierzycieli umożliwia kilku wierzycielom żądanie spłaty długu. Odpowiedzialność solidarna wynika z przepisów prawa lub umowy i można ją wyłączyć umową stron. Istnieją różne rodzaje odpowiedzialności solidarnej, a także forma odpowiedzialności In Solidum, gdzie kilku dłużników musi spełnić identyczne zobowiązanie wobec jednego wierzyciela.

Odpowiedzialność solidarna dłużników

Według Kodeksu cywilnego, odpowiedzialność solidarna dłużników polega na prawie żądania przez wierzyciela całości lub części świadczenia. Odbywać może się to łącznie od wszystkich dłużników, tylko kilku z nich lub każdego osobno. Dopuszczalne jest dochodzenie zobowiązania od wybranego lub wybranych dłużników. Oznacza to, że z chwilą zaspokojenia wierzyciela poprzez któregokolwiek z dłużników zwolnieni są również i pozostali. Odpowiedzialność solidarna nie oznacza odpowiedzialności dłużników w równych częściach, zatem dłużnik nie może odwoływać się do spłacenia swojej części długu. Odpowiedzialność solidarna występuje do chwili spłacenia całości długu co skutkuje zaspokojeniem należności. Jest to zaletą dla obydwu stron - wierzyciel nie musi obawiać się niewypłacalności dłużników, natomiast ci w przypadku niewypłacalności mogą liczyć na pozostałych dłużników (Kodeks Cywilny, art. 366-378.)

Art. 366. § 1. Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników).

§ 2. Aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani (Kodeks Cywilny, art. 366.)

Odpowiedzialność solidarna wierzycieli

W Kodeksie cywilnym solidarność wierzycieli polega na prawie kilku wierzycieli do możliwości ściągnięcia danego świadczenia. Możliwe jest również spłacenie długu do rąk jednego z wielu wierzycieli, a przez zaspokojenie któregokolwiek z wierzycieli dług wygasa względem wszystkich (Kodeks Cywilny, Dz. U. Z 2017r. Poz.459 z dnia 02.03.2017r. art 367. § 1.). W przypadku wytoczenia powództwa przez określonego wierzyciela, dług powinien zostać spłacony do jego rąk.

Odpowiedzialność solidarna według przepisów prawa

Odpowiedzialności solidarnej nie domniemywa się, zawsze wynika ona z przepisów prawa lub z umowy. Obowiązkowa jest uprzednia zgoda wierzycieli /dłużników, aby odpowiadać za wierzytelność/dług solidarnie. Często jednak przepisy prawa zawarte w ustawie stanowią odgórnie, że dane zobowiązanie jest solidarne. Przykładem takim jest zobowiązanie występujące w związku małżeńskim poprzez zaciągnięcie zadłużenia, które dotyczyć będzie ich wspólnego mienia, na przykład kupna samochodu. Odpowiedzialność solidarna, która zawarta została w ustawie dotyczy także takich sytuacji, jak wyrządzenie szkody czynem niedozwolonym, za które odpowiadać będzie kilka osób, odpowiedzialność wspólników spółki cywilnej za jej zobowiązania czy też odpowiedzialność za długi spadkowe współspadkobierców. Istnieją również przypadki, gdy mimo przepisów prawa, odpowiedzialność solidarną można wyłączyć umową stron (A.Brzozowski 2010, s. 256)

Rodzaje odpowiedzialności solidarnej

Odpowiedzialność solidarną podzielić można na następujące rodzaje:

• ustawowa
• umowna
• solidarność względna i bezwzględna
• solidarność bezwględna występuje w przypadku przepisów, które wprost świadczą o odpowiedzialnej solidarności (Kodeks Cywilny, art. 441§ 1, art. 864, art. 910§ 2, art. 1034, art. 1056.)
• solidarność względna zachodzi w przypadku przepisów zastrzegających odpowiedzialność solidarną w przypadku braku innych umów (Kodeks Cywilny, art. 370, art. 614, art. 717, art. 745, art. 843, art. 881, art, 380§ 2.)

Odpowiedzialność In Solidum

Jest to forma podobna do odpowiedzialności solidarnej. Odpowiedzialność In Solidum występuje wówczas, gdy kilkoro z dłużników posiadających odrębne, lecz identyczne zobowiązana musi spełnić świadczenie temu samemu wierzycielowi, a spełnienie jednego długu zwalnia pozostałych zobowiązanych. Spowodowane jest to faktem braku podmiotu roszczenia, który został już spełniony (B.Adam 2014, s. 98-101)

Odpowiedzialność solidarna — artykuły polecane

Zastaw umowny — Wierzytelność — Dłużnik — Wierzyciel — Współwłasność — Okres przedawnienia — Aport — Trasat — Umowa ubezpieczenia

Bibliografia

• Adam B. (2014), Wpływ zmiany okoliczności na zobowiązania, Warszawa
• Bekas M. (2013), Windykacja należności w praktyce, Wolters Kluwer, Warszawa
• Czachórski W. (red.) (2004), Zobowiązania - zarys wykładu, LexisNexis, Warszawa
• Dereń A. (2008), Zarys prawa cywilnego w pytaniach i odpowiedziach, Oficyna Wydawnicza PWSZ w Nysie
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa. Dz.U. 1997 nr 137 poz. 926
• Waglowski P. (2009), Ochrona praw konsumenta, PARP, Warszawa
• Wysocki M. (2017), Kodeks cywilny - zobowiązania - część ogólna, Lex Manual
• Brzozowski A. (red.) (2010), Kodeks Cywilny, Komentarz do artykułów, C.H. Beck, Warszawa

Autor: Karolina Stepnowska

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.