Trzeci sektor

Trzeci sektor jest to inna nazwa stosowana do ogółu organizacji pozarządowych. Organizacjami pozarządowymi są "organizacje niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi oraz niedziałające w celu osiągnięcia zysku osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia, z zastrzeżeniem ust. 4" (Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie 2003, s. 2).

TL;DR

Trzeci sektor to ogół organizacji pozarządowych, które nie działają dla zysku, ale mają na celu zaspokajanie potrzeb społeczeństwa i tworzenie poczucia wspólnoty. Są one ważnym elementem demokracji i pełnią rolę pośrednika między władzą a społeczeństwem. Działalność trzeciego sektora przynosi wiele korzyści, takich jak tworzenie nowych miejsc pracy, załatwianie niszowych spraw oraz dostarczanie usług socjalnych.

Upoważnienie do prowadzenia działalności pożytku publicznego

Działalność pożytku publicznego może być prowadzona przez (Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie 2003, s. 3):

• "osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego"
• "stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego"
• "spółdzielnie socjalne"
• "spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. z 2017 r. poz. 1463 i 1600), które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników"

Czyli innymi słowy są to na przykład (A. Gałązka 2005, s. 13):

• "fundacje
• stowarzyszenia i ich związki
• federacje czy porozumienia stowarzyszeń i fundacji
• partie polityczne
• organizacje działające na mocy odrębnych przepisów, w tym m.in. koła łowieckie (Polski Związek Łowiecki), Polski Związek Działkowców, Liga Obrony Kraju, Polski Czerwony Krzyż, Związek Ochotniczej Straży Pożarnej, komitety rodzicielskie i rady rodziców, komitety społeczne (np. społeczne komitety budowy dróg, wodociągów)
• związki zawodowe
• związki pracodawców
• organizacje samorządów różnych grup zawodowych (izby gospodarcze branżowe, cechy i izby rzemieślnicze), z wyjątkiem tych, w których członkostwo jest obowiązkowe, jak Izby Lekarskie czy Rady Adwokackie
• kółka rolnicze i koła gospodyń wiejskich
• organizacje kościelne: instytucje społeczne kościołów i związków wyznaniowych, prowadzące działalność świecką, w tym: organizacje członkowskie (np. Akcja Katolicka, Bractwo Młodzieży Prawosławnej), instytucje społeczne kościołów (np. szkoły, placówki opiekuńcze, Caritas, redakcje, wydawnictwa)
• grupy, takie jak kluby osiedlowe czy grupy wsparcia, grupy samopomocowe"

Sektory

W Polsce istnieje podział na trzy sektory (J. Chądzyński 2016, s. 88):

• Pierwszy sektor - składa się z instytucji państwowych i samorządowych, mają za zadanie realizować zadania publiczne i dbać o właściwe funkcjonowanie kraju
• Drugi sektor - są to podmioty prywatne, które są nastawione na zysk, tworzą podstawy materialne potrzebne do funkcjonowania społeczeństwa, działają w oparciu o prawo rynkowe
• Trzeci sektor - skupia pozostałe elementy, które nie stanowią struktury państwa, nie działają dla zysku ale po to aby zaspokajać potrzeby społeczeństwa oraz po to aby tworzyć poczucie wspólnoty

Trzeci sektor w życiu społecznym

Według francuskiego myśliciela politycznego Alexis’owi de Tocqueville’owi żyjącego na przełomie XIX/XX w. powstanie organizacji pozarządowych miało służyć obywatelom po to, aby umożliwić im ekspresję swoich własnych światopoglądów, potrzeb, interesów poza okręgiem administracji aby nie wpływać na procesy podejmowania decyzji (M. Grotkowski 2001, s. 2).

Z kolei według niemieckiego socjologa Claus’a Offe’a żyjącego na przełomie XX/XXI w. organizacje te w świecie nowoczesnym miały służyć do pośredniczenia pomiędzy władzą, a społeczeństwem. Mają wyrażać potrzeby i przejąć obsługę pewnych obszarów życia społecznego. Stanowią one bardzo ważny element demokracji. Takie właśnie podejście do organizacji pozarządowych panuje w dzisiejszych czasach i zmierza do coraz większego rozwoju i zwiększenia różnorodności form jego instytucji oraz sposobów osiągania celów (M. Grotkowski 2011, s. 2).

Poza tymi bezpośrednimi korzyściami istnieją też pośrednie korzyści aktywności organizacji trzeciego sektora. Dzięki tym stowarzyszeniom tworzone są nowe miejsca pracy. Dodatkowo dzięki nim załatwiane jest wiele niszowych spraw, którymi nie interesuje się państwo. Trzeci sektor dostarcza też wiele usług, w większości usług socjalnych.

Trzeci sektor — artykuły polecane

Organizacja non-profit — Starostwo powiatowe — Organizacja pozarządowa — Izba gospodarcza — Przedsiębiorstwo państwowe — Formy własności — Samoorganizacja — Sektor publiczny — Jednostka sektora finansów publicznych

Bibliografia

• Chądzyński J. (2016), Organizacje pozarządowe i ruchy miejskie, EkoMiasto#Społeczeństwo. Zrównoważony, inteligentny i partycypacyjny rozwój miasta Wydawnictwo Uniwersytetu Łodzkiego
• Gałązka A. (2005), Elementarz III sektora, Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa
• Grotkowski M. (2011), Trzeci sektor w Polsce - rola i zagrożenia płynące z wypełniania funkcji i zadań administracji publicznej
• Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie Dz.U. 2003 nr 96 poz. 873

Autor: Stefania Zimnal

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.