Organy ZUS

Status dla ZUS zostaje nadany przez Prezesa Rady Ministrów w drodze rozporządzenia. W takim rozporządzeniu określone zostają struktura organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz zakres rzeczowy działania jednostek organizacyjnych ZUS i centrali, ale również możemy znaleźć tam kompetencje oraz funkcjonowanie organów ZUS.

TL;DR

Artykuł opisuje strukturę organizacyjną i kompetencje organów ZUS (Zakładu Ubezpieczeń Społecznych). Prezes ZUS jest powoływany przez Prezesa Rady Ministrów, Zarząd ZUS jest powoływany przez Radę Nadzorczą, a Rada Nadzorcza składa się z 15 członków. Prezes ZUS ma wiele zadań, takich jak kierowanie działalnością ZUS, współpraca z innymi organizacjami i przyznawanie świadczeń. Zarząd ZUS zarządza funduszami i przygotowuje projekty dotyczące administrowania różnymi funduszami. Rada Nadzorcza ma wiele zadań, takich jak wyrażanie opinii, zatwierdzanie planów finansowych i powoływanie członków zarządu. Rada odbywa posiedzenia plenarne, a przewodniczący Rady ma wiele obowiązków, takich jak organizacja prac Rady i przewodniczenie obradom. Skład Rady jest ustalany przez Prezesa Rady Ministrów na podstawie wniosków ministra, organizacji pracodawców, związków zawodowych i organizacji emerytów i rencistów. Obecnie w radzie zasiada 12 osób.

Organy ZUS

• Prezes ZUS - zostaje powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów
• Zarząd ZUS - zostaje powoływany i odwoływany przez Radę Nadzorczą. Składa się z 3 do 5 osób
• Rada Nadzorcza - składa się z 15 osób - zostaje powoływana przez Prezesa Rady Ministrów na 5-letnia kadencja.

Skład Rady Nadzorczej

W skład Rady Nadzorczej wchodzi:

• 5 członków Rady, w tym przewodniczący oraz powoływani na wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego
• po jednym członku powołuje się na wniosek każdej organizacji pracodawców
• po jednym członku powołuje się na wniosek każdej organizacji związkowej, reprezentatywnej w rozumieniu Ustawy o Trójstronnej Komisji ds. Społeczno - Gospodarczych,
• jeden członek jest powoływany na wniosek ogólnokrajowych organizacji emerytów i rencistów

Zadania Prezesa ZUS

• kieruje działalnością ZUS oraz reprezentuje ZUS na zewnątrz
• jest odpowiedzialny za sterowanie pracami Zarządu
• ustala współpracę z urzędami administracji rządowej, m.in. z Komisją Nadzoru Finansowego i z innymi organizacjami rentowymi
• opracowuje, przeistacza, i znosi jednostki terenowe, ustala ich siedziby i właściwości
• wybiera kierowników jednostek organizacyjnych, ich zastępców i głównych księgowych,
• sprawuje kontrolę nad orzecznictwem lekarskim dla celów ubezpieczeń społecznych
• jest pracodawcą,
• przyznaje świadczenia,
• zatwierdza projekty.
• zajmuje się służbą bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej w Zakładzie

Nadzór Prezesa ZUS

Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych prowadzi nadzór nad takimi departamentami:

• Gabinet Prezesa
• Biuro Rady Nadzorczej
• Departament Współpracy Międzynarodowej
• Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych
• Departament Spraw Pracowniczych
• Departament Obsługi Klientów
• Departament Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji
• Departament Audytu
• Departament Kontroli Wewnętrznej
• Departament Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji

Zadania zarządu ZUS

• zarządza funduszami ZUS,
• przygotowuje projekty dotyczące administrowania Funduszem Rezerwy Demograficznej,
• sporządza plan finansowy, roczne sprawozdania ZUS, projekty rocznego planu finansowego FUS oraz prognozy dochodów i wydatków funduszu emerytalnego,
• przekazuje dokumenty planistyczne i sprawozdania Prezesowi Rady Ministrów.

Nadzór zarządu ZUS

Zarząd Zakładu Ubezpieczeń Społecznych sprawuje nadzór nad wieloma departamentami oraz stanowiskami takimi jak:

• Departament Finansów Funduszy
• Departament Rent Zagranicznych
• Departament Orzecznictwa Lekarskiego
• Departament Zasiłków
• Departament Realizacji Dochodów
• Departament Ubezpieczeń i Składek
• Departament Finansów Zakładu
• Departament Kontroli Płatników Składek
• Departament Świadczeń Emerytalno - Rentowych
• Departament Kontrolingu
• Departament Prewencji i Rehabilitacji
• Departament Rozwoju Usług IT
• Departament Zarządzania Usługami
• Departament Aplikacji Autorskich
• Departament Eksploatacji Aplikacji
• Departament Eksploatacji Infrastruktury Informatycznej
• Departament Zarządzania Systemami Informatycznymi
• Departament Legislacyjno - Prawny
• Departament Zamówień Publicznych
• Departament Administracji
• Departament Zarządzania Nieruchomościami
• Departament Administracji
• Biuro Poligrafii

Zadania Rady Nadzorczej

• wyrażanie opinii co do wniosku ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego do Prezesa Rady Ministrów w sprawie powołania Prezesa ZUS,
• wyrażanie opinii co do powoływania i odwoływania głównego inspektora kontroli ZUS,
• wyrażanie opinii co do rocznego planu finansowego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) oraz sprawozdania z wykonania tego planu,
• wyrażanie opinii co do rocznego planu finansowego Funduszu Rezerwy Demograficznej (FRD) oraz sprawozdania z wykonania tego planu,
• wyrażanie opinii co do rocznego planu finansowego Funduszu Emerytur Pomostowych (FEP) oraz sprawozdania z wykonania tego planu,
• wyrażanie opinii co do projektu statutu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
• wyrażanie opinii co do projektów aktów prawnych z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz zgłaszanie inicjatyw w tym zakresie kierowanych do ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego,
• czasowa ocena pracy Zarządu ZUS
• zatwierdzenie regulaminu działania Zarządu ZUS
• zatwierdzanie sprawozdań finansowych z działalności ZUS (najczęściej rocznych)
• na wniosek Prezesa ZUS - powoływanie i odwoływanie członków Zarządu ZUS
• wybranie biegłego rewidenta, który będzie odpowiedzialny za badanie sprawozdania finansowego ZUS, FRD, FEP i FUS
• określanie wynagrodzeń dla członków Zarządu ZUS (wyj. Prezes ZUS)
• akceptowanie rocznego planu finansowego ZUS i sprawozdania z jego wykonania

Organizacja prac Rady

Głównym działaniem Rady są posiedzenia plenarne, na których to omawia się kwestie w sferze zainteresowania Rady oraz podejmuje się uchwały, które należą do jej zadań. Posiedzenia Rady co do swojego obowiązku muszą się odbywać przynajmniej raz na kwartał. Jeżeli zachodzi taka potrzeba Rada Nadzorcza Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wszelkie uchwały może podejmować w trybie pisemnym lub na odległość. Istotną rolę w Radzie Nadzorczej odgrywa przewodniczący tejże Rady, ponieważ kieruje on jej pracami oraz jest przedstawicielem Rady przy wszelkich zewnętrznych spotkaniach. Jednym z dodatkowych zadań rady jest powoływanie stałych lub tymczasowych zespołów w celu opracowania projektu opinii lub stanowiska Rady w określonych sprawach.

Zadania przewodniczącego Rady

Do zadań przewodniczącego Rady należy w szczególności:

• organizacja i inicjacja prac Rady
• przewodniczenie obradom Rady,
• ustalanie terminów i tematyki posiedzeń Rady
• w sprawach rozpatrywania ekspertyz oraz w celu opracowywania opinii przez Radę przewodniczący powołuje ekspertów

W razie nieobecności przewodniczącego jego obowiązki wykonuje zastępca przewodniczącego Rady, który jest wybierany spośród członków Rady Nadzorczej. Rada może wybrać do dwóch zastępców

Zasady ustalania składu Rady

Prezes Rady Ministrów powołuje Radę Nadzorczą ZUS na pięcioletnią kadencję. Oznacza to, że członkami Rady Nadzorczej zostają osoby, które zostają wybrane przez partnerów działających w Radzie Dialogu Społecznego, w której skład wchodzą związki zawodowe, stronę rządową oraz przez organizacje pracodawców. Ze względu na powiązanie emerytów i rencistów z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych w sferze ubezpieczeń społecznych, postanowiono, że emeryci i renciści również będą posiadać moc wyboru do składu Rady Nadzorczej.

Biorąc pod uwagę wyżej wymienione zależności związane z wyborem Rady Nadzorczej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych mówi, że Prezes Rady Ministrów w momencie powołania Rady Nadzorczej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ustala jej skład według poniższych zasad:

• na wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego zostaje powołanych czterech członków Rady, w tym przewodniczący. Wniosek musi zostać złożony w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych
• na wniosek każdej reprezentatywnej organizacji pracodawców powołuje się po jednym członku Rady Nadzorczej
• na wniosek każdej reprezentatywnej organizacji związkowej powołuje się po jednym członku Rady Nadzorczej
• na wniosek ogólnokrajowych organizacji emerytów i rencistów powołuje się jednego członka Rady Nadzorczej

Dzięki takiej regulacji łatwo możemy zauważyć, że liczba członków Rady Nadzorczej nie jest stała. Oznacza to, że w zależności od liczby funkcjonujących w określonym czasie reprezentowanych (ogólnokrajowych) organizacji pracowników oraz pracodawców. Organizacje te muszą jednak zgłosić swoich kandydatów do składu Rady. W aktualnym momencie w radzie zasiadać może 12 osób ze względu na 7 członków z organizacji. Czterech z nich reprezentuje organizacje pracodawców, natomiast pozostała 3 reprezentuje organizacje związkowe.

Organy ZUS — artykuły polecane

Służba cywilna — Urząd wojewódzki — Urząd cudzoziemców — Rzecznik ubezpieczonych — Państwowa Inspekcja Pracy — Wojewoda — Władza ustawodawcza — Zarząd Narodowego Banku Polskiego — Rada dialogu społecznego

Bibliografia

• Ancyparowicz G. (2014), Przyczyny narastania deficytu Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego; Finanse, rynki finansowe, ubezpieczenia, nr 50
• Garbiec R. (2012), Efektywność finansowa systemu ubezpieczeń społecznych na przykładzie wybranych państw Unii europejskiej, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego; Finanse, rynki finansowe, ubezpieczenia nr 50
• Hysa B., Grabowska B. (2014), System motywacji pracowników administracji publicznej na podstawie wybranej jednostki ZUS, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria: Organizacja i zarządzanie, z. 74
• Kluszczyńska Z., Koczur W., Szpor G., Szumlicz T. (2007), System Ubezpieczeń Społecznych - zagadnienia ogólne, LexisNexis, Warszawa
• Krajewska A. (2006), Ubezpieczenia społeczne. Praktyczne omówienia z orzecznictwem, Warszawa
• Makarzec P. (2012), Ubezpieczenia społeczne w II Rzeczpospolitej, Zeszyty Naukowe WSEI seria: Administracja 2(1)
• Modzelewski W. (red.) (2006), Komentarz do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Instytut Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy, Warszawa
• Możejewski M., Dębski J. (2014), Sprawozdanie finansowe jako źródło informacji publicznej do ponownego użycia, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego Studia Informatica, nr 35
• Szpor G., Kluszczyńska Z., Koczur W. (2014), System ubezpieczeń społecznych. Zagadnienia podstawowe, Lexis Nexis, Warszawa
• Toruński J. (2009), Jakość usług ubezpieczeniowych na przykładzie Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, Zeszyty Naukowe Akademii Podlaskiej w Siedlcach, Administracja i zarządzanie
• Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Dz.U. 1998 nr 137 poz. 887
• Zdrojewski E., Pawełczak I. (2016), Ubezpieczenie społeczne w różnych formach zatrudnienia, Zeszyty naukowe wydziału nauk ekonomicznych

Autor: Karolina Molong, Arkadiusz Pamuła