Unia celna

Unia celna to porozumienie handlowe, na mocy którego likwidowane są cła i inne ograniczenia ilościowe w transakcjach handlowych pomiędzy państwami członkowskimi. Wprowadza ona również wśród tych państw wspólną zewnętrzną taryfę celną, a także normuje politykę handlową z krajami nienależącymi do unii.

TL;DR

Unia celna to porozumienie handlowe, które likwiduje cła i inne ograniczenia w handlu między państwami członkowskimi. Ustanawia wspólną taryfę celną i reguluje politykę handlową z krajami spoza unii. Unia celna ma funkcje ochronne i fiskalne. Istnieją statyczne i dynamiczne efekty unii celnej, takie jak zastępowanie drogiej produkcji importem, obniżenie cen, kreowanie nowych strumieni handlu i poprawa jakości życia mieszkańców. Unia celna różni się od strefy wolnego handlu tym, że ma wspólną taryfę celną i politykę handlową wobec krajów spoza unii.

Podział i funkcje unii celnej

Unia celna składa się zatem z dwóch elementów:

• wewnętrzny, który polega na eliminowaniu barier
• zewnętrzny, polegający na wprowadzeniu jednakowych norm w stosunku do państw, niebędących członkiem unii

Możemy wyróżnić dwie podstawowe funkcje unii celnej:

• funkcja ochronna (zapewnienie odpowiednich okoliczności do rozwoju gospodarki, co dokonywane jest poprzez przyjęcie ceł na konkretne rodzaje artykułów na odpowiedniej wysokości)
• funkcja fiskalna (opłaty celne zasilają budżet Wspólnoty)

Z unią celną ściśle powiązane są dwa terminy:

1. "Efekt kreacji handlu wiąże się ze zniesieniem wewnętrznych barier celnych i polega na tym, że względnie drogą produkcję w danym kraju członkowskim można zastąpić względnie tanim importem z innego państwa członkowskiego. Oznacza to pojawienie się nowych strumieni handlu w obrębie unii celnej.
2. Efekt przesunięcia handlu wynika z dyskryminacji państw trzecich wywołanej wspólną zewnętrzną taryfą celną. Taryfa ta może doprowadzić do zmiany struktury geograficznej handlu w taki sposób, że import z krajów trzecich zostanie zastąpiony importem od dostawców pochodzących z unii celnej".

Unia celna jest jednym z etapów integracji gospodarczej. Integracja gospodarcza to proces łączenia, organizowania w całość co najmniej dwóch krajów w celu współpracy ekonomicznej. Dokonuje się to poprzez sukcesywne usuwanie przeszkód, które mogłyby ograniczać współpracę gospodarczą. Możemy wyróżnić pięć głównych jej etapów:

• strefa wolnego handlu
• unia celna
• wspólny rynek
• unia walutowa
• unia gospodarcza.

Termin unii celnej znany był długo wcześniej. Został jednak dokładnie zbadany w latach 50. XX wieku. Wtedy to konkretnie sprecyzowano to pojęcie. Jest ono powiązane szczególnie z teorią przedstawioną przez J. Vinera, kontynuowaną przez między innymi J. Meade’a, R. Lipseya.

Efekty unii celnej

Istnieje podział efektów unii celnej na:

• statyczne, które dzielimy na produkcyjne oraz konsumpcyjne
• dynamiczne

Najważniejszymi efektami statycznymi, oraz dynamicznymi są między innymi:

• efekt produkcyjny, który mówi o zastępowaniu kosztownej produkcji wewnątrz kraju korzystniejszym importem z innych państw należących do unii
• efekt konsumpcyjny, wynikający z obniżenia cen w kraju do wysokości cen w krajach członkowskich, co prowadzi do wzrostu konsumpcji całkowitej
• efekt ekspansji handlu, który polega na kreowaniu strumieni handlu przez unię, zamiast ich przesuwania
• efekt fiskalny, polegający na zmniejszeniu wpływów finansowych z pobieranego cła, zanim unia została utworzona
• efekt akumulacyjny, polegający na przyroście ekonomicznym oraz poprawie jakości życia mieszkańców kraju będącego członkiem unii celnej. Ma to związek z akumulacją głównych składników produkcji

Warto zaznaczyć, że część z tych efektów można odnieść także do strefy wolnego handlu, jednakże dużo bardziej intensywne są one w przypadku unii celnej. Jako przykład unii celnej można podać najstarszą na świecie unię celną krajów południowej Afryki (Southern African Customs Union, SACU), która została założona już w 1910 roku, unię celną Szwajcarii i Lichtensteinu, założoną w 1924 roku, unię celną państw Beneluksu, utworzoną w 1948 roku oraz unię państw, które tworzą Europejską Wspólnotę Gospodarczą.

Unia celna, a strefa wolnego handlu

Cechą łączącą unię celną i strefę wolnego handlu jest całkowite wykluczenie cła oraz innych barier handlowych występujących pomiędzy krajami partnerskimi. Powyższe formy integracji różnią się pomiędzy sobą tym, że mówiąc o strefie wolnego handlu mamy na myśli fakt samodzielnego określenia wielkości, wysokości ceł zewnętrznych, a także zasad polityki handlowej w stosunku do krajów poza tą strefą.

Unia celna — artykuły polecane

Gospodarka zamknięta — Teoria wyrównywania się cen czynników produkcji — Wymiana — Cefta — Etatyzm — Austriacka teoria pieniądza — Unia — Unia walutowa — Polityka handlowa

Bibliografia

• Bijak-Kaszuba M. (2012), Ustanawianie unii gospodarczej i walutowej w procesie integracji europejskiej, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica 264, Łódź
• Jantoń-Drozdowska E. (1998), Regionalna integracja gospodarcza, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa-Poznań
• Jaśkowski M. (2010), Zewnętrzne stosunki gospodarcze Unii Europejskiej, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Toruń
• Kalicka-Mikołajczyk A. (2011), Unia celna jako forma integracji gospodarczej państw, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław
• Komor M. (2017), Internacjonalizacja przedsiębiorstw na rynku Unii Europejskiej - ujęcie marketingowe, C.H.Beck, Warszawa

Autor: Aleksandra Longa