Analogia

Analogia to orzekanie o pewnych właściwościach omawianego przedmiotu na podstawie jego podobieństw do innych przedmiotów. Słowo "analogia" pochodzi z języka greckiego (ἀναλογία) i oznacza odpowiedzialność lub podobieństwo. Jest ono związane w głównej mierze z filozofią klasyczną. W filozofii pojęcie "analogia" miało niemało znaczeń, dlatego też niektórzy ludzie uważali, że jest ono - analogiczne, a jeszcze inni - wieloznaczne (Z Wolak 2002, s. 1-2).

TL;DR

Artykuł omawia pojęcie analogii i jej klasyfikację. Wskazuje na trzy główne funkcje analogii: jako źródło inspiracji, jako metaforę i jako narzędzie w procesie uczenia. Opisuje również związek analogii z podobieństwem relacji między cechami obiektów oraz przedstawia koncepcję analogii w podejściu procesualnym i interpretacyjnym.

Klasyfikacja analogii

Słowiński Bronisław i Dutkiewicz Daniel opracowali pewien schemat, w którym sklasyfikowali rodzaje analogii. Są to (B Słowiński, D Dudkiewicz 2016, s. 108):

• metafory
• analogia atrybutowa (cech), która dzieli się na: analogię przyporządkowania i analogię proporcjonalności
• analogia obiektowa (bytowa), która dzieli się na: analogię funkcji, relacji i struktur.

Funkcje analogii

Słownik wyrazów obcych mówi, że analogia jest podobieństwem różnych sytuacji, rzeczy, a także procesów. Natomiast rozumowanie poprzez analogię to transferowanie twierdzeń o jednym przedmiocie na drugi, wykorzystując zachodzące pomiędzy nimi analogie. Wykorzystując analogię odwołujemy się do przeszłości oraz doświadczenia, które wcześniej zostało nabyte. Powołując się do stwierdzenia J. Surmy - analogia jest to rodzaj narzędzia w procesach strategicznych. Pełni ona trzy główne funkcje, mianowicie (Z Patora-Wysocka 2015, s. 541):

• analogia jako źródło inspiracji - np. w standardowych działaniach przedsiębiorstwa oraz procesu wyszukiwania nowych metod czy rozwiązań,
• analogia jako metafora - ‘’może służyć komunikacji w procesie wykonywania strategii i przekazywania jej założeń przez zarząd pracownikom’’,
• analogia jako ‘’narzędzie w procesie uczenia menedżerów przez studia przypadków lub gry biznesowe typu marketplace’’ (J Surma 2010), (Z Patora-Wysocka 2015, s. 541).

Związek analogii

Jak pisze Adam Biela - związek analogii jest specyficznym przypadkiem podobieństwa zauważanego pomiędzy dwoma innymi zjawiskami czy obiektami. Warto zaznaczyć, że analogią nie jest zwyczajne podobieństwo zdarzeń pod kątem wybranych cech. Ciężko jest mówić o analogiczności, nawet gdy zostanie nagromadzona spora liczba cech podobnych pomiędzy podmiotami. Związek analogii jest czymś więcej, aniżeli tylko podobieństwem pewnych cech, ponieważ zachodzi on na etapie podobieństwa stosunków, bądź relacji między cechami obu zjawisk. Cytując słowa Adama Bieli: "Wyodrębnione relacje, będące podstawą analogii, wyjaśniają bowiem zarówno działanie poszczególnych cech, jak również ich wzajemne uporządkowanie w analizowanych zjawiskach lub obiektach" (A Biela 1989, s. 24-25).

Koncepcja analogii w podejściu procesualnym

Analogia w podejściu procesualnym sytuując analogię w podejściu procesualnym, można wysunąć wniosek, że postępując poprzez analogię, ludzie próbują adaptować rutynę, czy też zwyczaje, do których przywykli do całkiem innego, nowego kontekstu sytuacyjnego, spontanicznie odnawiając podobne, bądź te same zdarzenia z przeszłości. Natomiast różnego rodzaju przedsiębiorstwa muszą umieć zareagować w odpowiedni sposób na całkiem nowe, nieznane sytuacje. Nieraz wydają się one małe w stosunku do całego planu strategicznego. "W rzeczywistości jednak sposób działania w codziennych sytuacjach stanowi o utrzymaniu ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstw. Korzystanie z analogii w ramach codziennie odtwarzanej praktyki można więc wiązać z realizowaniem strategii przedsiębiorstwa. " (Z Patora-Wysocka 2015, s. 541-542). Z analogią mamy także styczność w mapie poznawczej menedżerów. K. Obój i Z. Shujun zdefiniowali ją jako logikę, która dominuje oraz uzasadnia decyzje podejmowane przez menedżerów. Często odwołując się do analogicznych sytuacji biznesowych oraz do sposobów reakcji w zakresie praktyki, którą codziennie naśladują, może stanowić o prolongowaniu logiki działania modelu biznesowego, a niekiedy nawet o zatrzymaniu ciągłości struktury organizacyjnej (Z Patora-Wysocka 2015, s. 542).

Koncepcja analogii w podejściu interpretacyjnym

Jak piszą Rychlewska i Hotel - gdy mówi się o analogii w prawie, zwykle ma się na myśli używanie prawa w charakterze analogii, ściślej mówiąc rozumowanie per analogiam "o obowiązywaniu danej normy prawnej z przepisu prawnego (analogia legis), tudzież z prawa w ogóle (analogia iuris)" (M Hotel, A Rychlewska, 2015, s. 2). W teorii prawa, rozróżniane są te dwie "odmiany" pojęcia analogia, lecz każda z nich prowadzi do objęcia regulacją prawną faktycznych stanów, które natomiast nie zostały unormowane bezpośrednio przez ustawodawcę. Pierwsza, czyli analogia legis bazuje na spostrzeżeniu podobieństwa pomiędzy unormowanym w przepisie ustawy stanem faktycznym A i nieunormowanym stanem faktycznym B, które ma orzekać w ostateczności o przyznaniu faktowi B identycznych konsekwencji prawnych, jakie wiązane są przez prawo ze stanem faktycznym A. Natomiast "analogia iuris" nie odwołuje się do jednego konkretnego przepisu prawnego, ale do szeregu przepisów oraz ogólnych zasad prawa (M Hotel, A Rychlewska, 2015, s. 32).

Analogia — artykuły polecane

Interpretacja — Teoria systemów — Warunki powstania konfliktu — Kategoryzacja — Wykładnia przepisów prawnych — Socjotechnika — Myślenie systemowe — Modelowanie — System

Bibliografia

• Biela A. (1989), Analogia w nauce, Wydawnictwo PAX, Warszawa
• Hotel M., Rychlewska A. (2015), Analogia jako metoda prawnicza, Kwartalnik Prawo-Społeczeństwo-Ekonomia nr 2
• Patora-Wysocka Z. (2015), Spójność decyzyjna i analogia w zarządzaniu zmianą, Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie/Politechnika Śląska
• Słowiński B., Dutkiewicz D. (2016), Analogia jako systemowe narzędzie inspirowania nowatorskich pomysłów i rozwiązań, Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego
• Surma J. (2010), Rola analogii w podejmowaniu decyzji w zarządzaniu strategicznym małymi i średnimi przedsiębiorstwami, SGH, Warszawa
• Wolak Z. (2002), Analogia w filozofii i nauce, Zagadnienia Filozoficzne w Nauce, nr 30

Autor: Elżbieta Bąk