Definicja: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Zarządzania
m (Czyszczenie tekstu) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
| (Nie pokazano 10 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Definicja''' - wypowiedź informująca o znaczeniu danej nazwy, sposobie jej rozumienia w danym języku. Ustalenie znaczenia nazwy przez wprowadzenie definicji to to samo co ustalenie jej pojęcia. | '''Definicja''' - wypowiedź informująca o znaczeniu danej nazwy, sposobie jej rozumienia w danym języku. Ustalenie znaczenia nazwy przez wprowadzenie definicji to to samo co ustalenie jej pojęcia. | ||
W budowie każdej definicji można ustalić trzy człony: | W budowie każdej definicji można ustalić trzy człony: | ||
| Linia 33: | Linia 18: | ||
# sprawozdawcze - informują jak definiowana nazwa jest rozumiana w danym języku | # sprawozdawcze - informują jak definiowana nazwa jest rozumiana w danym języku | ||
# projektujące - ustalają znaczenie wyrazu na przyszłość | # projektujące - ustalają znaczenie wyrazu na przyszłość | ||
==Opis wybranych definicji== | ==Opis wybranych definicji== | ||
| Linia 41: | Linia 25: | ||
# Indywiduów (np. trójkąt równoboczny to taki trójkąt, który ma wszystkie boki równe). | # Indywiduów (np. trójkąt równoboczny to taki trójkąt, który ma wszystkie boki równe). | ||
# Gatunków (np. numer [[PESEL]]) <ref> M. Lechniak 2006, s. 50-64</ref> | # Gatunków (np. numer [[PESEL]]) <ref> M. Lechniak 2006, s. 50-64</ref> | ||
* '''Definicja nominalna''' - pojęcie " | * '''Definicja nominalna''' - pojęcie "definicja" nawiązuje do określenia jako operacji o charakterze wewnątrz - językowym. Zadaniem definicji nominalnej jest wyjaśnienie sensu wyrazu użytkownikom języka, którym pojęcie to jest obce. | ||
Wyróżniamy następujące rodzaje definicji nominalnej: | Wyróżniamy następujące rodzaje definicji nominalnej: | ||
# Projektujące | # Projektujące | ||
| Linia 47: | Linia 31: | ||
# Regulujące | # Regulujące | ||
''Definicje projektujące'' - wraz z użyciem tej definicji przypisujemy nowe znaczenie wyrazom. Jej zadaniem jest zainicjowanie nowych słów do języka lub przypisanie starym słowom nowego znaczenia. | ''Definicje projektujące'' - wraz z użyciem tej definicji przypisujemy nowe znaczenie wyrazom. Jej zadaniem jest zainicjowanie nowych słów do języka lub przypisanie starym słowom nowego znaczenia. | ||
<google>n</google> | |||
''Definicje sprawozdawcze'' - będą prawdziwe jeśli definiowane pojęcie ma znaczenie w podanym języku, a fałszywe natomiast wtedy, gdy słowo to nie posiada ukierunkowanego znaczenia. | ''Definicje sprawozdawcze'' - będą prawdziwe jeśli definiowane pojęcie ma znaczenie w podanym języku, a fałszywe natomiast wtedy, gdy słowo to nie posiada ukierunkowanego znaczenia. | ||
''Definicje regulujące'' - " | ''Definicje regulujące'' - "definicja" która zawiera pierwsze nie do końca jasne określenie wyrazu i przekształca je tak, aby konkretnie sprecyzować znaczenie. | ||
* '''Definicja werbalna''' - treść pojęcia jest wyjaśniana za pomocą słów. | * '''Definicja werbalna''' - treść pojęcia jest wyjaśniana za pomocą słów. | ||
Definicje werbalne dzielą się na: | Definicje werbalne dzielą się na: | ||
| Linia 73: | Linia 59: | ||
''Definicja warunkowa'' w tego typu definicjach opisywane podejście dopasowuje się do operacji z tym związanymi. | ''Definicja warunkowa'' w tego typu definicjach opisywane podejście dopasowuje się do operacji z tym związanymi. | ||
* '''Definicja ofensywna (deiktyczna)''' - w tej definicji nie używa się słów do wyjaśnienia pojęcia. Znaczenie opisuje się za pomocą " | * '''Definicja ofensywna (deiktyczna)''' - w tej definicji nie używa się słów do wyjaśnienia pojęcia. Znaczenie opisuje się za pomocą "pokazania" np. Zielony kolor to taki jak kurtka Pani siedzącej na ławce. | ||
==Warunki poprawnie sformułowanej definicji== | ==Warunki poprawnie sformułowanej definicji== | ||
| Linia 79: | Linia 65: | ||
* Powinna być na temat. | * Powinna być na temat. | ||
* Musi zawierać prawdziwe treści. | * Musi zawierać prawdziwe treści. | ||
* Definicja nie może być tzw. "błędnym | * Definicja nie może być tzw. "błędnym kołem" należy tak definiować, aby czytelnik po uprzednim przeczytaniu potrafił zrozumieć sens i treść przedmiotu definiowanego. Błędem jest taki sposób definiowania jak w przykładzie: "Geolog to człowiek zajmujący się geologią". W ten sposób człowiek który próbuje się dowiedzieć kim jest taka osoba nie dostaje żadnych konkretnych i przydatnych informacji, ponieważ w kolejnym etapie musi się dowiedzieć co to geologia. | ||
==Błędy w definiowaniu== | ==Błędy w definiowaniu== | ||
* ''idem per idem'' - to samo przez to samo, | * ''idem per idem'' - to samo przez to samo, | ||
* ''ignotum per ignotum'' - nieznane przez nieznane, za szeroka, za wąska | * ''ignotum per ignotum'' - nieznane przez nieznane, za szeroka, za wąska | ||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Reizm]]}} — {{i5link|a=[[Artefakt]]}} — {{i5link|a=[[Interpretacja]]}} — {{i5link|a=[[Maszyna Turinga]]}} — {{i5link|a=[[Nominalizm]]}} — {{i5link|a=[[Wyszukiwarka internetowa]]}} — {{i5link|a=[[Paradoks]]}} — {{i5link|a=[[Dziedziczenie (informatyka)]]}} — {{i5link|a=[[Teoria informacji]]}} }} | |||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
| Linia 90: | Linia 78: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<noautolinks> | <noautolinks> | ||
* Ajdukiewicz K. (1974), ''Logika pragmatyczna'', PWN | * Ajdukiewicz K. (1974), ''Logika pragmatyczna'', PWN, Warszawa | ||
* Bartmiński J. Tokarski R. (1993), ''O definicjach i definiowaniu'', Lublin | * Bartmiński J. Tokarski R. (1993), ''O definicjach i definiowaniu'', Lublin | ||
* Kiklewicz A. (2012), ''[ | * Kiklewicz A. (2012), ''[http://pracownicy.uwm.edu.pl/aleksander.kiklewicz/znaczenie_w_jezyku_2012.pdf Krytyczna analiza współczesnej teorii semantyki lingwistycznej]'', Znaczenie w języku – znaczenie w umyśle, Uniwersytet Warmińsko – Mazurski w Olsztynie, Olsztyn | ||
* Lechniak M. (2006), ''Elementy logiki dla prawników'', | * Lechniak M. (2006), ''Elementy logiki dla prawników'', Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublina | ||
* Skrzypek E. (2000) | * Skrzypek E. (2000), ''Jakość i efektywność'', Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin | ||
* Widła T. Zienkiewicz D. (2006), ''Logika'', C. H. Beck, Warszawa | * Widła T., Zienkiewicz D. (2006), ''Logika'', C.H. Beck, Warszawa | ||
* Wieczorek K | * Wieczorek K. (2002), ''Wszystko co powinniście wiedzieć o logice, ale nie uważaliście na zajęciach'', Logika dla opornych | ||
* Wilk - Racięska J. (2009), ''[https://sbc.org.pl/Content/20865/od_wizji_swiata_do_opisu.pdf Uwagi na temat hiszpańskiej syntagmy nominalnej | * Wilk-Racięska J. (2009), ''[https://sbc.org.pl/Content/20865/od_wizji_swiata_do_opisu.pdf Uwagi na temat hiszpańskiej syntagmy nominalnej, Od wizji świata do opisu językoznawczego w kategoriach lingwistyki kulturowej]'', Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 2745 | ||
</noautolinks> | </noautolinks> | ||
{{a|Julia Szota, Klaudia Mroczek}} | {{a|Julia Szota, Klaudia Mroczek}} | ||
[[Kategoria: | [[Kategoria:Nauka i badania]] | ||
{{#metamaster:description|Definicja - wypowiedź informująca o znaczeniu danej nazwy, sposobie jej rozumienia w danym języku. Ustalenie znaczenia nazwy przez wprowadzenie definicji to to samo co ustalenie jej pojęcia.}} | {{#metamaster:description|Definicja - wypowiedź informująca o znaczeniu danej nazwy, sposobie jej rozumienia w danym języku. Ustalenie znaczenia nazwy przez wprowadzenie definicji to to samo co ustalenie jej pojęcia.}} | ||
Aktualna wersja na dzień 00:05, 25 lis 2023
Definicja - wypowiedź informująca o znaczeniu danej nazwy, sposobie jej rozumienia w danym języku. Ustalenie znaczenia nazwy przez wprowadzenie definicji to to samo co ustalenie jej pojęcia. W budowie każdej definicji można ustalić trzy człony:
- definiendum - to wyraz definiowany,
- łącznik - to zwrot łączący definiendum z definiensem,
- definiens - to wyrażenie, za pomocą którego definiujemy wyraz definiowany
TL;DR
Artykuł omawia definicje, ich rodzaje i opisuje różne typy definicji, takie jak definicje realne, nominalne, werbalne i ofensywne. Podkreśla, że definicje powinny być przejrzyste, konretne i zrozumiałe, oraz że błędne definicje mogą prowadzić do niejasności. Artykuł omawia również błędy w definiowaniu, takie jak "idem per idem" i "ignotum per ignotum".
Rodzaje definicji
- Ze względu na budowę
- klasyczne - o budowie A jest to B mające cechę C
- nieklasyczne - nieposiadające wyżej wskazanej budowy
- Ze względu na to, do czego definicja się odnosi
- nominalne - odnoszące się do języka
- realne - odnoszące się do przedmiotu
- Ze względu na zadania
- sprawozdawcze - informują jak definiowana nazwa jest rozumiana w danym języku
- projektujące - ustalają znaczenie wyrazu na przyszłość
Opis wybranych definicji
- Definicja realna - jest pojęciem przekazu logicznego i może być autentyczna jak i złudna.
W momencie, gdy wspominamy o definiowanej (realnej) rzeczy pojęcie definicja nawiązuję do konkretnego typu operacji poznawczej kierującej się do zrozumienia czym jest definiowana rzecz. Przy opisie danej rzeczy, przedmiotu używamy jak najwięcej cech, charakterystycznych określeń, tak, aby w jak najbardziej prosty a zarazem precyzyjny sposób opisać konkretny przedmiot. Definicje realne mogą być:
- Indywiduów (np. trójkąt równoboczny to taki trójkąt, który ma wszystkie boki równe).
- Gatunków (np. numer PESEL) [1]
- Definicja nominalna - pojęcie "definicja" nawiązuje do określenia jako operacji o charakterze wewnątrz - językowym. Zadaniem definicji nominalnej jest wyjaśnienie sensu wyrazu użytkownikom języka, którym pojęcie to jest obce.
Wyróżniamy następujące rodzaje definicji nominalnej:
- Projektujące
- Sprawozdawcze
- Regulujące
Definicje projektujące - wraz z użyciem tej definicji przypisujemy nowe znaczenie wyrazom. Jej zadaniem jest zainicjowanie nowych słów do języka lub przypisanie starym słowom nowego znaczenia.
Definicje sprawozdawcze - będą prawdziwe jeśli definiowane pojęcie ma znaczenie w podanym języku, a fałszywe natomiast wtedy, gdy słowo to nie posiada ukierunkowanego znaczenia.
Definicje regulujące - "definicja" która zawiera pierwsze nie do końca jasne określenie wyrazu i przekształca je tak, aby konkretnie sprecyzować znaczenie.
- Definicja werbalna - treść pojęcia jest wyjaśniana za pomocą słów.
Definicje werbalne dzielą się na:
- Definicje równościowe - zawiera w sobie trzy części (definiendum, definiens i spójka definiacyjna).
Mogą być przytaczane:
- w stylizacji rzeczowej
- w stylizacji sementycznej
- w stylizacji słownikowej
Wyróżniamy podkategorie definicji równościowej takie jak:
- Definicje wyraźne (konkretne)
- Definicje w uwikłaniu (kontekstowe)
- Definicje klasyczne (zawiera dwie części genus proximus co oznacza rodzaj najbliższy i differentia specyfica co znaczy różnica gatunkowa.) [2]
- Definicje nierównościowe - to takie definicje które nie zestawiają tematyki lub istoty definiendum i definiensa.
Można wyróżnić:
- Definicje indukcyjne
- Definicje przez postulaty
- Definicje warunkowe
Definicja indukcyjna to definicja cyklu prawidłowo pogrupowanego, w którym można wyróżnić fragmenty wyjściowe jak i fragmenty otrzymane z wyjściowych. W definicji tej można wyróżnić dwie części, pierwsza z nich to warunek końcowy tzw wyjścia, a druga część to warunek indukcyjny.
Definicja przez postulaty w tej definicji chodzi o to, że danego słowa używa się kilka razy w zdaniu opisującym tą definicję. Najczęściej tego rodzaju definicje można zauważyć w opisach wyrażeń matematycznych, definicjach matematycznych, bądź interpretacjach.
Definicja warunkowa w tego typu definicjach opisywane podejście dopasowuje się do operacji z tym związanymi.
- Definicja ofensywna (deiktyczna) - w tej definicji nie używa się słów do wyjaśnienia pojęcia. Znaczenie opisuje się za pomocą "pokazania" np. Zielony kolor to taki jak kurtka Pani siedzącej na ławce.
Warunki poprawnie sformułowanej definicji
- Definicja musi być przejrzysta, konkretna, krótka i napisana zrozumiałym językiem.
- Powinna być na temat.
- Musi zawierać prawdziwe treści.
- Definicja nie może być tzw. "błędnym kołem" należy tak definiować, aby czytelnik po uprzednim przeczytaniu potrafił zrozumieć sens i treść przedmiotu definiowanego. Błędem jest taki sposób definiowania jak w przykładzie: "Geolog to człowiek zajmujący się geologią". W ten sposób człowiek który próbuje się dowiedzieć kim jest taka osoba nie dostaje żadnych konkretnych i przydatnych informacji, ponieważ w kolejnym etapie musi się dowiedzieć co to geologia.
Błędy w definiowaniu
- idem per idem - to samo przez to samo,
- ignotum per ignotum - nieznane przez nieznane, za szeroka, za wąska
| Definicja — artykuły polecane |
| Reizm — Artefakt — Interpretacja — Maszyna Turinga — Nominalizm — Wyszukiwarka internetowa — Paradoks — Dziedziczenie (informatyka) — Teoria informacji |
Przypisy
Bibliografia
- Ajdukiewicz K. (1974), Logika pragmatyczna, PWN, Warszawa
- Bartmiński J. Tokarski R. (1993), O definicjach i definiowaniu, Lublin
- Kiklewicz A. (2012), Krytyczna analiza współczesnej teorii semantyki lingwistycznej, Znaczenie w języku – znaczenie w umyśle, Uniwersytet Warmińsko – Mazurski w Olsztynie, Olsztyn
- Lechniak M. (2006), Elementy logiki dla prawników, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublina
- Skrzypek E. (2000), Jakość i efektywność, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
- Widła T., Zienkiewicz D. (2006), Logika, C.H. Beck, Warszawa
- Wieczorek K. (2002), Wszystko co powinniście wiedzieć o logice, ale nie uważaliście na zajęciach, Logika dla opornych
- Wilk-Racięska J. (2009), Uwagi na temat hiszpańskiej syntagmy nominalnej, Od wizji świata do opisu językoznawczego w kategoriach lingwistyki kulturowej, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, nr 2745
Autor: Julia Szota, Klaudia Mroczek
