Rozwiązanie umowy o pracę

Rozwiązanie umowy o pracę jest to ustanie stosunku pracy łączącego strony. Rozwiązanie umowy o pracę następuje na zasadzie:

• porozumienia stron,
• oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia,
• oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia,
• upływu czasu na jaki została zawarta,
• z dniem ukończenia pracy, dla której została zawarta.

TL;DR

Rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić na kilka sposobów, takich jak porozumienie stron, wypowiedzenie umowy lub rozwiązanie bez wypowiedzenia. Okres wypowiedzenia zależy od stażu pracy i rodzaju umowy. Pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie nowej pracy w trakcie okresu wypowiedzenia. Umowa może być także rozwiązana bez wypowiedzenia w przypadku winy pracownika lub z przyczyn niezawinionych. Zwolnienie dyscyplinarne może nastąpić w przypadku ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych. Umowa może także wygasnąć po upływie czasu na jaki została zawarta.

Porozumienie stron

Rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron jest najbezpieczniejszym sposobem rozwiązania stosunku pracy i polega na zgodnym oświadczeniu woli pracodawcy i pracownika. Strony określają sposób rozwiązania umowy, wiążące się z tym okoliczności i termin ustania stosunku pracy. Przez porozumienie stron można rozwiązać każdą umowę o pracę i w każdym czasie.

Wypowiedzenie umowy o pracę

Wypowiedzenie umowy następuje po upływie określonego okresu wypowiedzenia. Okres ten zależy od stażu pracy i rodzaju zawartej umowy.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony jak i nieokreślony wynosi:

• 2 tygodnie, gdy pracownik zatrudniony był krócej niż 6 miesięcy,
• 1 miesiąc, gdy pracownik zatrudniony był co najmniej 6 miesięcy,
• 3 miesiące, gdy pracownik zatrudniony był co najmniej 3 lata.

W umowie na czas wykonywania określonej pracy: 2 tygodnie - w przypadku ogłoszenia likwidacji lub upadłości pracodawcy,

W umowie na Okres próbny:

• 3 dni robocze - okres próbny nie przekracza 2 tygodni
• 1 tydzień - okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie
• 2 tygodnie - okres próbny wynosi 3 m-ce.

Ważne, aby w umowie zawartej na czas określony był zapis mówiący o możliwości wypowiedzenia umowy.

Okres wypowiedzenia liczony w tygodniach kończy się zawsze w sobotę. Okres wypowiedzenia liczony w miesiącach kończy się w ostatnim dniu miesiąca. Stanowi on formę zabezpieczenia dla pracodawcy, a także pracownika. Pracodawca ma czas na znalezienie nowego pracownika, natomiast pracownik ma czas na poszukiwanie nowej pracy.

Pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie nowej pracy. Pracownik mający co najmniej dwutygodniowy okres wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę ma możliwość wykorzystania zwolnienia na poszukiwanie pracy, zachowując przy tym prawo do wynagrodzenia. Jeżeli:

• okres wypowiedzenia trwa 2 tygodnie lub 1 miesiąc, pracownikowi przysługują 2 dni
• okres wypowiedzenia trwa 3 miesiące, pracownikowi przysługują 3 dni.

Pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy do upłynięcia okresu wypowiedzenia bez uzyskania od niego zgody (art. 36 Kodeksu Pracy).

Mimo, iż wypowiedzenie jest często stosowanym sposobem rozwiązywania umowy o pracę jednak nie każda umowa może być w ten sposób rozwiązana.

Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia

Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia zawarta na czas określony może być także rozwiązana bez zachowania okresu wypowiedzenia na zasadach przewidzianych w przepisach Kodeksu Pracy. Rozwiązanie stosunku pracy przez pracodawcę z przyczyn leżących po stronie pracownika obejmuje przypadki określone przepisami prawa pracy. Rozwiązanie umowy przez pracodawcę bez wypowiedzenia może nastąpić z winy pracownika z przyczyn wymienionych w Kodeksie Pracy art. 52. Umowa na czas określony może także zostać rozwiązana przez pracodawcę bez wypowiedzenia na warunkach wskazanych w art. 53 Kodeksu Pracy. Jest to rozwiązanie umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia z przyczyn niezawinionych, czyli bez winy pracownika, ale uzasadniające rozwiązanie umowy. Są to sytuacje niezdolności pracownika do pracy wskutek długotrwałej choroby (dłużej niż 3 miesiące) lub usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z przyczyn innych niż choroba (dłużej niż 1 miesiąc).

Szczególnym przypadkiem jest tu zwolnienie dyscyplinarne, czyli rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę z winy pracownika. Pracodawca może zwolnić pracownika w trybie dyscyplinarnym, gdy ten:

• ciężko (świadomie i w sposób zawiniony) naruszył obowiązki pracownicze, oraz stworzył zagrożenie dla interesów pracodawcy (np. stawił się do pracy w stanie nietrzeźwym, ubliżał podwładnym, porzucił pracę, wykorzystał w sposób niedozwolony stanowisko służbowe do celów prywatnych, dokonał kradzieży mienia pracodawcy itp.),
• popełnił przestępstwo stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
• utracił z własnej winy uprawnienia konieczne do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku (np. kierowcy odebrano prawo jazdy, lekarz utracił prawo do wykonywania zawodu).

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić później niż po upływie miesiąca od chwili uzyskania przez pracodawcę informacji o zaistnieniu zdarzeń uzasadniających ten tryb zwolnienia pracownika.

Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia przez pracownika określa art. 55 kodeksu pracy. Dotyczy on rozwiązania umowy na podstawie wydanego orzeczenia lekarskiego, które stwierdza szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, w sytuacji gdy pracodawca nie zmieni stanowiska pracy pracownika w czasie wskazanym na orzeczeniu lekarskim. Jeśli w przedsiębiorstwie działają związki zawodowe, pracodawca powinien zasięgnąć ich opinii przed podjęciem decyzji o zwolnieniu dyscyplinarnym.

Wygaśnięcie umowy o pracę

Jeżeli żadna ze stron nie wyraża zainteresowania podjęciem dalszej współpracy rozwiązanie umowy może nastąpić także po upływie czasu na jaki została ona zawarta. Rozwiązanie umowy zwane inaczej wygaśnięciem jest odzwierciedlone w Kodeksie Pracy i w przepisach szczególnych.

Rozwiązanie umowy o pracę — artykuły polecane

Okres wypowiedzenia — Okres próbny — Zwolnienie grupowe — Wypowiedzenie zmieniające — Urlop bezpłatny — Umowa o pracę — Świadectwo pracy — Porozumienie stron — Staż pracy

Bibliografia

• Ciszek P. i in (2015), Encyklopedia kadr i płac, Grupa Wydawnicza Infor, Warszawa
• Florek L., Zieliński T. (2004), Prawo pracy, C.H. Beck, Warszawa
• Gersdorf M., Rączka K., Raczkowski M. (2010), Kodeks pracy. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa
• Milewska-Marzyńska U. (2012), Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, Wydawnictwo Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy, tom nr 2
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141

Autor: Magdalena Łapa, Paulina Habrzyk

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.