Metoda obserwacji migawkowych

Metoda obserwacji migawkowych należy do grona metod statystycznych, znajdujących się w rodzinie metod szczegółowych - per excellence organizatorskich. Opiera się ona na zasadzie mówiącej, że im więcej prób wykonamy tym nasze wyniki będą wierniejsze rzeczywistości to znaczy, że charakterystyczne cechy danej próby są wartościami całej zbiorowości. Metoda ta może być stosowana zarówno w stosunku do ludzi, środków pracy, jak i przedmiotów pracy, a więc pozwala mierzyć różne rodzaje zużycia czasu roboczego.

Po raz pierwszy została zastosowana do badania zużycia czasu przez angielskiego statystyka L. H. C. Tippetta w 1927 r., którą wykorzystał prowadząc obserwacje w przemyśle włókienniczym, a wyniki analizy opublikowano w 1934 r. W Polsce metoda wykorzystywana była od 1957 r. Wprowadzono ją w wersji H. Steinhausa we wrocławskich zakładach przemysłowych, natomiast pierwszej jej publikacji dokonał J. Trzcieniecki w 1964 r [Martyniak, 1999]

TL;DR

Metoda obserwacji migawkowych polega na sporadycznej obserwacji miejsca pracy w celu pomiaru zużycia czasu. Jest stosowana do badania ludzi, środków pracy i przedmiotów pracy. Etapy postępowania to: przygotowanie, przeprowadzenie obserwacji i obliczenia interpretacja rezultatów. Metoda ta jest używana w celu diagnozy organizacyjnej i wymaga losowego doboru momentów lub ilości obserwacji. Rezultaty są przedstawiane graficznie i mogą pomóc w usprawnieniu pracy.

Zastosowanie

Metoda obserwacji migawkowych polega na wyrywkowej obserwacji miejsca pracy. Badacz w losowych lub cyklicznie powtarzających się, ustalonych momentach kontroluje stanowiska pracy i rejestruje wykonywane czynności oraz zużycie czasu jakie na nie przypada. Obserwacje muszą zapewniać reprezentatywność zbiorowości - warunkiem jest losowość w doborze momentów lub ilości obserwacji. Opierając się na przeprowadzonych badaniach określa się, ile czasu na danym stanowisku zostało przeznaczone na pracę, a ile nie zostało poświęcone na to, to jest ile trwał przestoje w pracy. Metodę obserwacji migawkowych wybieramy spośród innych metod, gdy wyniki mają służyć diagnozie organizacyjnej i mamy do czynienia z bardzo dużą liczbą stanowisk. W przypadku tego samego badania, ale przy mniejszej liczbie stanowisk stosuje się metodę fotografii dnia roboczego, gdyż może ona okazać się najdokładniejsza. Zaś metoda chronometrażu stosowana jest, gdy podczas obserwacji zależy nam na mierzeniu i normowaniu czasu pracy. [Martyniak, 1999]

Etapy postępowania

Fazy procedury w badaniu metodą obserwacji migawkowych:

1. Etap przygotowawczy.
2. Przeprowadzenie właściwych obserwacji.
3. Obliczenia i interpretacja otrzymanych rezultatów.

Etap przygotowawczy

Początkowym zadaniem w tej fazie jest określenie rodzaju i ilości stanowisk, które będą podlegać obserwacji, a także szczegółowe opisanie ich fragmentów składowych. W przypadku, gdy liczba miejsc pracy nie przekracza 50, wtedy obserwacjom należy poddać wszystkie te miejsca. Wraz ze wzrostem wielkości stanowisk, procent obserwowanych punktów ulega zmniejszeniu. Kolejnym zadaniem jest dobór frakcji (czynność i czas jej trwania odznaczająca się w sposób wyraźny z pełnego funduszu czasu pracy). Wyboru tego można dokonać w układzie: organizacyjnym dwufrakcyjnym lub organizacyjno-technicznym wielofrakcyjnym. Następnie należy określić niezbędną ilość punktów obserwacyjnych, do czego wykorzystać można wzór H. Steinhausa pozwalający na ustalenie ilości tych punktów bez wcześniejszych prób. Po wykonaniu obliczeń przygotowuje się zarys dróg obchodów - poglądowy plan ulokowania stanowisk i trasy, po której będzie przemieszać się obserwator. Punkty, które będą brać udział w badaniu należy właściwie oznakować, w celu uniknięcia pomyłki podczas dokonywania pomiarów. Aby wyznaczyć momenty obserwacji stosuje się losowanie proste, do którego używa się kartek lub tablic zawierających losowe liczby, tablic logarytmicznych czy też programów komputerowych. Faza przygotowawcza kończy się sporządzeniem formularzy używanych do notowania uzyskanych rezultatów w punktach obserwacyjnych.

Przeprowadzenie właściwych obserwacji

Realizator przeprowadzanych badań przemieszczający się po wcześniej przygotowanym zarysie drogi obchodu, w wybranych losowo przedziałach czasowych monitoruje oznaczone punkty obserwacyjne. Okres trwania jednej obserwacji zabiera obserwatorowi średnio 2-3 sekund, wtedy może on stwierdzić ujawnienie się określonej frakcji dnia roboczego. Dokonane obserwacje muszą być zapisywane przez obserwatora na wcześniej przygotowanych formularzach.

Obliczenia i interpretacja otrzymanych rezultatów

W ostatniej fazie postępowania należy zsumować liczbę wyszczególnionych frakcji, które da się zaobserwować na wszystkich punktach obserwacyjnych, to jest stanowiskach pracy. Cyfry te posłużą do wyliczenia ogólnej liczby dokonanych obserwacji. Kolejnym zadaniem jakie należy wykonać jest kalkulacja procentowych indeksów struktury zakładając, ze liczba wszystkich obserwacji to 100 procent. Uzyskane rezultaty można przedstawić w formie graficznej to znaczy za pomocą diagramu kołowego lub też słupkowego, który powinien również zawierać słupek 100 procent, aby móc porównywać dane frakcje do całości. Po wygenerowaniu odpowiednich diagramów należy wykonać interpretacje zdobytych efektów, które mogą pomóc przy dokonywaniu usprawnień w przyszłości [Martyniak, 1999]

Metoda obserwacji migawkowych — artykuły polecane

Metoda chronometrażu — Chronometraż — Fotografia dnia roboczego — Mierzenie i normowanie czasu pracy — Karta kontrolna — Analiza przyczynowa — Metoda punktacji — Kryteria oceny — Metody szacowania zasobów — Komunikacja pozioma

Bibliografia

• Lisiński M., Martyniak Z., Potocki A. (1979), Badanie pracy, PWE, Warszawa
• Martyniak Z. (1987), Organizatoryka, PWE, Warszawa
• Martyniak Z. (1999), Metody organizacji i zarządzania, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Obolewicz J. (2016), Metody i techniki pracy współczesnego inżyniera, Modern engineering, nr 1
• Trzcieniecki J. (1971), Metoda obserwacji migawkowych w badaniu organizacji przedsiębiorstwa przemysłowego, PWE, Warszawa
• Wyrwicka M., Grzelczak A. (2010), Audyt personalny, Poznań
• Żukowski P., Duczmal M. (2007), Badanie i wartościowanie pracy, Problemy profesjologii, nr. 2

Autor: Krzysztof Król, Żaneta Golonka, Mateusz Jeliński