Slumpflacja
| Slumpflacja |
|---|
| Polecane artykuły |
Slumpflacja to stan gospodarki, w którym załamaniu się procesów gospodarczych, wyrażającemu się spadkiem produkcji i dochodu narodowego w ujęciu bezwzględnym (kryzys), towarzyszy szybki wzrost bezrobocia i wysoki (rosnący) poziom inflacji. Slumpflacja bywa uznawana za jeden z rodzajów inflacji. Jest ona w gospodarkach rynkowych zjawiskiem stosunkowo nowym, pojawiła się w latach 70., gdy procesy inflacyjne, charakteryzujące wcześniej tylko fazę ożywienia w cyklu koniunkturalnym, nabrały trwałego charakteru pojawiając się we wszystkich fazach cyklu. Zbitka pojęciowa powstała z połączenia 2 ang. Terminów slump (kryzys, recesja, krach) i inflacja: oznacza jednoczesne wystąpienie 2 zjawisk: kryzysu gospodarczego i inflacji. W amerykańskiej gospodarce slumpflacja wystąpiła w 1970, 1974 i 1980 roku. Zjawisko to było niezgodne z przyjmowaną przez ekonomię keynesowską krzywą Philipsa. Posłużyło ono monetarystom do przeprowadzenia krytyki ekonomii keynesowskiej. Teoretyczne wytłumaczenie slumpflacji przedstawił M. Friedman w modelu krzywej Philipsa wspartej oczekiwaniami.
TL;DR
Slumpflacja to stan, w którym występuje spadek produkcji i dochodu narodowego, jednocześnie rośnie bezrobocie i inflacja. Jest to zjawisko stosunkowo nowe, które pojawiło się w latach 70. i przeciwstawia się teorii ekonomii keynesowskiej. Slumpflacja różni się od stagflacji tym, że w niej nie występuje wzrost gospodarczy. Główne przyczyny tego zjawiska to konflikty między pracą a kapitałem oraz niepoprawne prognozowanie założeń teoretycznych.
Paradoks Slumpflacji
Brak możliwości racjonalnego wyjaśnia występowania zjawiska idealnie opisał Jan Bendnarczyk. "Stojąc na gruncie zasad ekonomii keynesowskiej, wyjaśnienie problemu slumpflacji jest praktycznie niemożliwe, gdyż system keynesoweki dopuszcza możliwość wzrostu, ceń tylko w sytuacji, gdy rośnie ogólny popyt, w warunkach pełnego wykorzystania potencjału produkcyjnego. Natomiast w wypadku slumpflacji ceny rosną, pomimo zastoju lub nawet spadku wielkości ogólnego popytu i produkcji, Przy Istnieniu (często znacznych) nie wykorzystanych zdolności produkcyjnych" (J. Bendnarczyk 1985, s. 101)
Różnice między stagflacją
Stagflacja jest występowaniem w gospodarcze bezrobocia oraz inflacji a w slumpflacji występuje dodatkowo czynnik powstrzymania wzrostu gospodarczego. Definitywną różnicą jest brak wzrostu gospodarczego występujący tylko w slumpflacji.
Historia Slumpflacji
Po pozornym opanowaniu szoku naftowego z 1970 r. ogromne znacznie odgrywały eurobanki. Rynek walut rozwijał się po II Wojnie Światowej ale większego znaczenia nabrał na przełomie lat 60/70. Centrum banków mieściło się w Londynie ale także ważne ośrodki były na Wyspach Bahama, Kajmanach, Bahrajn, Panama, Kanada, Japonia, Hongkong i w Singapurze. Tworzyło to sieć banków które poza normalnymi transakcjami, udzielały również kredytów w walutach innych niż narodowa. Owy rynek nie podlegał żadnym kontrolom, operował potężnymi kwotami i pozwalał na swobodny ruch petrodolarów. Banki pozwoliły na zniwelowanie deficytów płatniczych, złagodziły tendencje protekcjonistyczne i ułatwiły sfinansowanie handlu na linii Północ-Południe oraz Wschód-Zachód.Porównując ze Stanami Zjednoczonymi, sytuacja w Zachodniej Europie była korzystniejsza. Koniunktura osiągała mniejsze załamania a częstotliwość ich była znacznie mniejsza. Nie można tu nie wspomnieć o stagnacyjnych fazach koniunktury Wielkiej Brytanii z lat 1952,1956, 1958, 1962 przełomu roku 1966/1967, roku 1970 oraz pierwszej powojennej recesji w RFN w latach 1966/67. Pomimo pozornej wygranej po kryzysie szoku naftowego, w latach 1974-1975 gospodarka dalej nie była w najlepszej formie. Występował niski/ujemny przyrost GNP. Wzrosła inflacja, której towarzyszył wzrost bezrobocia (szczyt maj 1975 r), oraz w spadek zanotowano w stopie wzrostu handlu światowego (9% w 1962-1972 do 5,5% w 1974 oraz - 5% w 1975). Ogromny wzrost cen zanotowano w przemyśle paliwowym (295%), kiedy cena ropy podniosła się o 345%, a węgiel podrożał o 310%. Znacząco zmieniło to warunki handlu na świecie oraz przyczyniło się do znacznego zwiększenia się cen na rynkach wewnętrznych. Nieznane dotąd w gospodarce zjawiska, które nie wystąpiły nigdy jednocześnie nazwano stagflacją (od stagnacji i inflacji) oraz slumpflacją (recesja i inflacja).
Przyczyny Slumpflacji
Do głównych przyczyn występowania zjawiska warto zaliczyć:
- wzrost konfliktów interesów pomiędzy światem pracy a kapitałem na tle monetarystycznej regulacji gospodarki
- niepoprawne prognozowanie założeń teoretycznych, które są podstawą bazowania monetarystycznej doktryny polityki gospodarczej
- sprzeczność między historycznymi tendencjami rozwoju kapitalistycznej gospodarki a postulatami kierunku monetarystycznego dla polityki gospodarczej
Bibliografia
- Bednarczyk J. (1985), Problematyka slumpflacji w świetle rozwoju zachodniej teorii ekonomi w latach siedemdziesiątych, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica Nr.49
- Brycz M. (2016), Pięćdziesiąt Lat Krzywej Philipsa, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Gdańskiego
- Grabia T. (2014), Kontrowersje wokół koncepcji krzywej Phillipsa, "Gospodarka Narodowa", Nr.5(273) s. 5-28
- Jutkiewicz P. (2008), Pierwszy Kryzys Naftowy 1973, Polski Komitet Normalizacyjny
- Morawski W. (2003), Kronika Kryzysów Gospodarczych, Wyd.TRIO, Warszawa
- Praca Zbiorowa (2004), Wielka Encyklopedia PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, tom 25
Autor: Aneta Antkowicz, Adrian Brzózka
