Sektor
| Sektor |
|---|
| Polecane artykuły |
Sektor - (ang. Sector) to część gospodarki. "To ogół przedsiębiorstw, które z reguły prowadzą tę samą działalność podstawową, to znaczy wytwarzają wyroby lub usługi o podobnym przeznaczeniu" (Smid W., 2010, s. 216). Wielkość sektora jest wyznaczana przez sumę dochodów ze sprzedaży wyrobów na danym obszarze, w określonym czasie.
TL;DR
Artykuł omawia sektor gospodarki i jego klasyfikację. Wyróżniane są trzy główne sektory (rolnictwo, przemysł, usługi) oraz możliwość podziału na sektor czwarty (zaawansowane usługi). Teoria trzech sektorów według J. Fourastie'go opisuje zmiany w roli poszczególnych sektorów w procesie rozwoju gospodarek. Artykuł omawia także model "pięciu sił" M.E.Portera do oceny atrakcyjności sektorów oraz punktową ocenę atrakcyjności sektora.
Sektor gospodarki i jego klasyfikacja
Sektor gospodarki - (ang. Economic sector) to jeden z trzech podstawowych segmentów spodarki, które zostały wykształcone w historycznym rozwoju cywilizacji człowieka (Runge A., 2008, s. 292).
Wyróżniamy trzy główne sektory gospodarki (Runge A., 2008, s. 292):
1. Sektor pierwszy (rolniczy) - obejmujący rolnictwo, leśnictwo, myślistwo, rybołówstwo i przemysł wydobywczy;
2. Sektor drugi (przemysłowy) - obejmujący przemysł przetwórczy, górnictwo i budownictwo
3. Sektor trzeci (usługowy) - obejmujący szeroko rozumiane usługi (1. Usługi materialne - związane z produktami, naprawami przedmiotów; 2. Usługi niematerialne - to usługi świadczone przez jedną osobę drugiej osobie, np. lekarz, prawnik, audytor). Materialne i niematerialne usługi były ważne dla gospodarki planowej, ponieważ w ówczesnej gospodarce usługi materialne tworzyły dochody narodowe, a usługi niematerialne nie tworzyły dochodu narodowego.
W różnych źródłach możemy także znaleźć dodatkowy podział sektora gospodarki na sektor czwarty:
4. Sektor czwarty (usługi zaawansowane) - obejmuje usługi zaawansowane, które w dużym stopniu skierowane są dla przedsiębiorstw. Mogą to być usługi np.: związane z reklamą, z IT, usługi bankowe, finansowe, ubezpieczeniowe, doradcze oraz szkolnictwo wyższe. Sektor czwarty to zdobywanie, przetwarzanie i dostarczanie informacji.
Wydzielanie sektorów gospodarki służy aktualnie do do porównywania stopnia rozwoju gospodarczego społeczeństwa różnych regionów czy krajów. O wysokości osiągniętego poziomu gospodarczego oraz wzrastającej urbanizacji informuje nas malejący udział zatrudnienia w sektorze pierwszym oraz drugim a wzrastający poziom w sektorze trzecim (Runge A., 2008, s. 292).
Teoria trzech sektorów według J. Fourastie’go
Koncepcja trójsektorowej struktury gospodarczej została opracowana w latach trzydziestych XX wieku i znana jest pod nazwą jako "Teoria trzech sektorów". Jej twórcami są ekonomiści A.B.G. Fisher, C. Clark oraz J. Fourasti. Podstawową tezą tej teorii jest koncepcja o zmieniającej się roli poszczególnych sektorów w historycznie ujmowanym procesie rozwoju gospodarek.
Teoria ta zakłada zmniejszenie się znaczenia sektora pierwszego (rolniczego), następnie jego wzrost i stabilizacja, a następnie także zmniejszanie się udziału sektora drugiego (przemysłowego), oraz ciągły wzrost roli sektora trzeciego (usługowego), związany z rozwojem gospodarczym. Zmienna pozycja któregoś z sektorów klasyfikowana jest w klasycznym ujęciu, jak i zarówno w następnych jego modyfikacjach. Głównie to poprzez analizę udziału poszczególnych sektorów w ogólnym bilansie przystosowania siły roboczej. Praktyczne znaczenie teorii trójsektorowej gospodarki jest związane z ukierunkowaniem badań procesów rozwoju społeczno-ekonomicznego, między innymi na modyfikowanie struktur zatrudnienia (Zejdel M., s. 340).
Ocena atrakcyjności sektora
- Model "pięciu sił" M.E.Portera
Do analizy strukturalnej i oceny atrakcyjności sektorów może posłużyć model "pięciu sił" M.E.Portera. Model ten określa również szanse i zagrożenia związane z faktem działania przedsiębiorstwa w określonej branży i na określonym rynku. Model ten jest przykładem analizy jakościowej i nie powinno go się używać do porównywania kilku sektorów.
W modelu wyróżniamy pięć sił konkurencji (Romanowska M. 2004, s. 333):
- Rywalizację pomiędzy firmami działającymi w tym samym sektorze,
- Ryzyko pojawienia się konkurencji w sektorze,
- Liczbę występujących substytutów i perspektyw ich rozwoju,
- Siłę przetargową dostawców (oraz sposób. w jaki wpływają na możliwości rozwoju sektora),
- Siłę przetargową nabywców (oraz sposób, w jaki wpływają na możliwości rozwoju sektora).
Ocena atrakcyjności wybranego sektora jest tym większa, im mniejsza rywalizacji występuje w tym sektorze, im mniejsza jest możliwość pojawienia się nowych przedsiębiorstw konkurencyjnych czy zamienników naszych produktów. Również ocena atrakcyjności sektora jest większa, im mniejsza jest siła przetargowa dostawców i konkurentów w sektorze. Oceny atrakcyjności sektora w modelu pięciu sił Portera dokonuje się poprzez udzielenie odpowiedzi na pytania związane z pięcioma siłami konkurencji (Romanowska M. 2004, s. 333).
- Punktowa ocena atrakcyjności sektora
Metoda ta służy do oceny atrakcyjności sektora. Metoda ta pozwala na precyzyjną ocenę i porównanie atrakcyjności dowolnej liczby sektorów. Ocena ta wyrażona jest w punktach lub procentach. Przy porównywaniu sektorów należy pamiętać o zachowaniu tego samego kryterium i zasad dla każdego porównywanego sektora. Przy założeniu, iż modelowy sektor jest w 100% idealny, można obliczyć, o ile wybrany sektor odchyla się od ideału. Wadą tego modelu jest trudność w opracowaniu kryteriów oraz przypisaniu im wag odpowiadających znaczeniu każdemu z kryteriów. Dlatego też wykorzystywanie tej metody wymaga doświadczenia i precyzji w tworzeniu wag dla danego kryterium (Romanowska M. 2004, s. 470).
Bibliografia
- Puzio-Wacławik B. 2006. Trójsektorowa struktura zatrudnienia w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej."Zeszyty Naukowe", Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, nr 4
- Romanowska M. (2004), Leksykon zarządzania, Difin, Warszawa
- Runge A., 2008. Słownik pojęć z geografii społeczno-ekonomicznej, Videograf Edukacja, s. 292
- Sadowski A. 2007. Przemysł wiedzy jako sektor gospodarki "Acta Universitatis Lodziensis", Folia Oeconomica 210
- Smid W. (2010), Leksykon przedsiębiorcy, Wydawnictwo Poltext, Warszawa
- Wróbel A. (2004), Rola sektora usług w rozwoju społeczno-gospodarczym i kształtowaniu gospodarki opartej na wiedzy w Polsce. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, nr 37
- Zajdel M. 2011. Trójsektorowa struktura gospodarcza w Polsce jako miernik rozwoju, wybrane aspekty. "Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy" Katedra Polityki Ekonomicznej Uniwersytet Łódzki, nr 18
Autor: Magdalena Chaberka
