Efekt Tanziego

Efekt Tanziego
Polecane artykuły
Dług publiczny Wartość pieniądza w czasie Dochód osobisty Deflacja Waloryzacja Popyt globalny Inflacja Akcelerator Deficyt budżetowy

Efekt Tanziego, którego pełna nazwa brzmi efekt Olivery-Tanziego, odnosi się do sytuacji kiedy następuje znacząca utrata (spadek) realnych przychodów jakie rząd (państwo) otrzymuje w okresie występowania hiperinflacji.

Zjawisko to występuje wtedy, kiedy rząd nie jest w stanie wystarczająco szybko zebrać przychodów, co w połączeniu z wysokim wskaźnikiem inflacji powoduje, że ich wartość spada w czasie. Efekt ten znacząco utrudnia rządowi stabilizowanie hiperinflacji. Jest to spowodowane faktem, iż w każdej gospodarce występuje duży okres opóźnienia pomiędzy powstaniem, a wyegzekwowaniem płatności. Jest to różnica czasu między uzyskaniem dochodu przez państwo, to znaczy momentem kiedy powstało zobowiązanie podatkowe, a zapłaceniem tegoż podatku przez obywateli i podmioty gospodarcze. W okresie tym z powodu hiperinflacji następuje olbrzymi spadek wartości pieniądza, co bezpośrednio przekłada się na to, że dochody realne rządu zmniejszają się wielokrotnie. Powstawanie wyżej omówionej luki czasowej jest bardzo trudne do wyeliminowania. Przykładowo podatek dochodowy jest rozliczany raz na rok, a nie raz na miesiąc. Aby ten czynnik wyeliminować należałoby zmienić cały system podatkowy i całe prawo podatkowe. Jak zatem, pomijając zmianę prawa podatkowego, można walczyć z hiperinflacją aby uniknąć wystąpienia efektu Tanziego? Nie ma na to jednoznacznej odpowiedzi, natomiast niewątpliwie środkiem łagodzącym negatywny wpływ hiperinflacji na dochody państwa byłoby rozwiązanie polegające na określaniu zobowiązań podatkowych za pomocą naturalnych przeliczników. Przykładowo podatek mógłby być naliczany za pomocą surowców naturalnych, takich jak węgiel czy ropa, albo też za pomocą wszelkiego rodzaju produktów i półproduktów, na przykład zboża albo cukru.

Efekt Tanziego wpływa również na przyspieszenie wydatków z budżetu państwa przeznaczanych w większości na sektor publiczny, co jest oczywiście ponownie związane z hiperinflacją, która powoduje wraz z upływem czasu zmniejszenie możliwości finansowania sektora publicznego.

Omówione powyżej zjawiska obejmujące zmniejszanie wartości wpływów budżetowych i jednoczesne przyspieszanie wydatków budżetowych, mają bardzo duży wpływ na zwiększanie się deficytu budżetowego (różnica pomiędzy dochodami a wydatkami państwa) co jest niewątpliwe zjawiskiem negatywnym.

Bibliografia

• Burda M., Wyplosz Ch., Makroekonomia. Podręcznik europejski, PWE, Warszawa 1995
• Kołodko G., Hiperinflacja i stabilizacja w gospodarce postsocjalistycznej, PWE, Warszawa 1991

Autor: Borys Kenderow