Demografia
| Demografia |
|---|
| Polecane artykuły |
Demografia (gr. demos - lud, grapho - piszę) według Jerzy Z. Holzera to nauka zajmująca się badaniem prawidłowości zjawisk ludnościowych w konkretnych warunkach społecznych i gospodarczych danego terytorium, która "zajmuje
się statystyczno-analitycznym opisem stanu i struktury ludności oraz badaniem i oceną zmian
wynikających z dotychczasowego i przewidywanego ruchu naturalnego i wędrówkowego”.(Holzer J, 2003, s. 13)
Geneza
Nad zagadnieniami ludnościowymi zastanawiano się już w starożytności. Przykładem są prace Konfucjusza, Platona i Arystotelesa. Filozofowie ci zajmowali się głównie kwestią "optimum" ludności, tj. najkorzystniejszą z punktu widzenia władzy i państwa, relacją pomiędzy liczbą ludności a wielkością danego obszaru. Jednak pierwszym przykładem systematycznej analizy demograficznej jest praca J.Graunt'a Natural and Polictical Observations [...] upon the Bills of Mortality (1662). Autor tego opracowania uznawany jest za ojca demografii. Jako pierwszy ustalił on szereg prawidłowości demograficznych na podstawie których stworzył tablice trwania życia. Jedną z najbardziej wpływowych teorii w myśli demograficznej aż do połowy XIX wieku była teoria T.R. Malthusa. W rozprawie Prawo ludności Malthus przedstawił pogląd iż "liczba ludności wzrasta w postępie geometrycznym (co 25 lat), a produkcja środków żywności w postępie arytmetycznym". Teorie tą uznaje się za pierwszą teorię rozwoju ludności w powiązaniu z rozwojem ekonomicznym.
Podział na dyscypliny
W najczęściej spotykanym podziale demografii wyodrębnia się:
- demografię formalną (matematyczną, demometrię) - istotą jej jest techniczny pomiar struktur i procesów ludnościowych oraz ich formalna analiza,
- demografię opisową - zajmuje się ona analizą struktur i procesów ludnościowych w kontekście społecznym, ekonomicznym, przestrzennym, kulturowym i innym.
- demografia potencjalna – własny system pomiaru i oceny procesów demograficznych, który przez nadanie wagi (wartością wyrażona długością dalszego przeciętnego trwania życia), zależnie od płci, wieku i innych cech członka, analizuje potencjał roboczy.
Niekiedy wyróżnią się także demografię historyczną, której zainteresowania skupione są głównie na opracowywaniu metod pomiaru oraz opisem procesów demograficznych w minionych okresach, kiedy brak jest pełnych danych statystycznych.
Demografia ma związek z wieloma innymi naukami - m.in. z ekonomią. Relacje pomiędzy zjawiskami ekonomicznymi i ludnościowymi są przedmiotem badań demografii ekonomicznej. W tej dyscyplinie badania prowadzone są zarówno w skali mikro, gdzie rozważa się kwestię wielkości i struktury gospodarstwa domowego oraz w skali makro, gdzie przedmiotem badań są związki pomiędzy rozwojem demograficznym i ekonomicznym. Bezpośrednio z demografią jest połączona statystyką, która dostarcza ogólne metody pomiaru procesów masowych i jest niezbędna przy ich analizie. Ścisły związek z demografią ma socjometria, która służy do pomiaru pozycji poszczególnych jednostek w grupie i określenie stopnia jej ekspansywności, spoistości, zwartości.
Przedmiot badań
Demografia jako nauka bada kilka zjawisk związanych z ludnością i jej zmianami. Według M. Okólskiego i A. Fihel demografia w szczególności podejmuje się zagadnień związanych z:
- stanem i zmiany w liczbie ludności (depopulacja i przeludnienie),
- strukturą ludnościowa według płci, wieku i niektórych cech społecznych (n.p. ludność z niepełnosprawnościami),
- ruchem naturalnym (zawieranie związków małżeńskich, rozwodów, urodzeń i zgonów),
- ruchem wędrówkowym (migracje wewnętrzne i zagraniczne populacji).
(Okólski M., Fihel A. 2012, s. 10)
Demografia w Polsce
W związku z dołączeniem Polsko do Unii Europejskiej sytuacja demograficzna makroregionu Polski ulega systematycznemu pogorszeniu. (Dorota Celińska-Janowicz i in. 2010, s. 10). Temu zjawisku towarzyszy wzrost migracji ludności zwłaszcza do państw Unii za nieistnieniem granic. W literaturze ten typ depopulacji jest określony jaku typ tradycyjny. Pod nowym typem depopulacji Polski jest rozumiany proces ubytków naturalnych. Zjawisko starzenia ludności oznacza przedłużenie przeciętnego trwania życia ludności oraz zmniejszenia przyrostu naturalnego.(Andrzej Miszczuk i in 2010, s. 5)
Bibliografia
- Dorota Celińska-Janowicz (red.)(2010).[1],Aktualne problemy demograficzne regionu Polski wschodniej, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych EUROREG, Warszawa, s. 10, s. 5.
- Holzer J.,Demografia, (1970) Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, s. 11-16.
- Holzer J.,Demografia,(1994) Państwowe Wydawnictw Ekonomiczne. Warszawa, s. 15-17.
- Holzer J., Demografia.(2003) PWE, Warszawa 2003, s. 13
- Kurkiewicz J., (1992) Podstawowe metody analizy demograficznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 12-14.
- Okólski M., Demografia, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, 2005, s. 9-13.
- Okólski M., Fihel A., (2012) Demografia. Współczesne zjawiska i teorie Scholar, Warszawa, s. 10.
Autor: Iwona Wasilczyk, Maryia Hulevich
