Jean Piaget

'Jean Piaget' to szwajcarski biolog, psycholog, pedagog, a także filozof, urodził się 9 sierpnia 1896 roku w Neuchatel, odszedł 1980 roku w Genawie. Piaget zasłynął w charakterze psychologa XX wieku badającego koncepcje poznawczą dzieci (M. Białecka-Pikul i in. 2011, s. 27). Autor przedstawił badania na podstawie psychologicznych oraz historyczno-krytycznej analizy myśli naukowej, analizował rozwijanie myślenia (E. Śmiechowska-Petrovskij 2016, s. 47). Wskazał czynną skłonność dziecka do postrzegania środowiska otaczającego. Z punktu widzenia Piageta każdy człowiek w tym również dziecko, musi adaptować do ciągłych zmian, jakie nieustannie występują w otoczeniu (E. Śmiechowska-Petrovskij 2016, s. 47).

Piaget przedstawił cztery fazy rozwoju poznania świeżych umiejętności (A. Kurczewska 2016, s. 78). Na podstawie obserwacji i badań doszedł do wniosku, iż wszystkie dzieci przechodzą przez jednakowe fazy odkryć świata, wykonują błędy i docierają do jednakowych koncepcji.

TL;DR

Jean Piaget był szwajcarskim psychologiem i pedagogiem, który badał rozwój poznawczy dzieci. Przedstawił cztery fazy rozwoju, w których dzieci odkrywają świat i zdobywają nowe umiejętności. Piaget opisał także moralne i sprawiedliwe podejście dzieci oraz wprowadził kluczowe pojęcia, takie jak asymilacja, akomodacja, konstruktywizm i schemat. Jego badania miały duże znaczenie dla psychologii rozwojowej.

Koncepcja rozwoju Jeana Piageta

Piaget przedstawił następujące fazy rozwoju (A. Giddens 2012, s. 325):

• faza 1 - stadium sensoryczno-motoryczne (od 0 do 2 roku życia) - niemowlę poznaje świat przez dotykanie i przyswojenie przedmiotu. Dziecko uczy się odróżniać człowieka od rzeczy. Koniec stadium występuje, gdy niemowlę pojmuje, że jego otoczenie ma swoiste i trwałe właściwości.
• faza 2 - stadium przedoperacyjne (od 2 do 7 roku życia) - okres uczenia się posługiwania językiem, dzieci stosują słowa do tytułowania przedmiotów. Pojawia się myślenie egocentryczne opierające się na dostrzeganiu przedmiotów sytuacji otaczających jedynie z własnej wizji (K. Ornacka 2013, s. 103). Brak spostrzegania percypowania przedmiotu w innym świetle.
• faza 3 - stadium operacji konkretnych (od 7 do 11 roku życia) - dzieci próbują stopniowo opanowywać abstrakcyjne pojęcia. Myślenie jest coraz mniej egocentryczne. Rozumienie dziecka opiera się na fizycznym spojrzeniu na otaczający świat, brak zrozumienia hipotetycznych zdarzeń.
• faza 4 - stadium operacji formalnych (od 11 do dorosłości) - rozpoznawanie niezwykle abstrakcyjnych pojęć i hipotetycznych inicjatyw. Stając przed trudnościami potrafią uwzględnić wszystkie potencjalne metody wyjścia, analizują je, aby dostrzec prawidłowych rozwiązań. Nie wszystkie jednostki przechodzą przez ostatnie stadium, które jest zależne w dużej mierze od mechanizmu kształcenia w placówkach edukacyjnych.

Podejście moralne według J. Piageta

Jean Piaget opisuje znaczenie procesów poznawczych dzieci umożliwiające tworzenie i organizowanie struktury myślenia oraz działania. Dziecko postrzegane jest jako moralny filozof biorący aktywny udział w budowaniu sposobów myślenia o tym co dobre a co złe (N.D. Czyżowska 2018, s. 30). W procesie rozwojowym dokonywane są coraz bardziej użyteczne i złożone operacje poznawcze jednostki. Piaget podkreśla dwa typy rozumowania moralnego odbiegające odmiennym znaczeniem pojmowania takich kwestii jak uczciwość, szacunek oraz kara. Rozwój moralny określany jest, jako przechodzenie od moralności heteronomicznej, w której charakterystyczne jest przyporządkowanie autorytetom i zasadom ze względu na obawę przed karą, do moralności autonomicznej, która składa się z wspólnego szacunku, równości oraz uczciwości przyswajanej jako przestrzeganie wspólnie sprecyzowanych zasad, które równocześnie stają się zasadami samej jednostki. Wartością szczególną w rozwoju moralnym dzieci odgrywa grupa rówieśnicza opierająca się na wzajemnym szacunku i równości w znacznym stopniu przyczyniająca się do przechodzenia w kierunku autonomii moralnej (N.D. Czyżowska 2018, s. 31).

Typy sprawiedliwości według J. Piageta

Sprawiedliwość to jedno z najistotniejszych odczuć moralnych. Jean Piageta przeprowadził badania i ukazał rozwój pojęcia sprawiedliwości u dzieci:

• sprawiedliwość retrybutywna - sankcje za popełniane błędy. Sankcje ekspiacyjną (bicie) z przymusu wymierzana za złamanie zasad i sankcję przez odwzajemnianie (nagana) - wyjaśnienie jednostce karanej przez osobę z autorytetem konsekwencji łamania reguł,
• sprawiedliwość dystrybutywna - sprawiedliwy podział dóbr skrupulatnej równości.

Najważniejsze pojęcia Piageta

Asymilacja - modyfikacja i dostosowanie świeżej informacji do znanych schematów, połączona jest z trwałymi stereotypami i logicznych nowych związków ze znaną rzeczywistością.

Akomodacja - pociąg modyfikacji i przystosowania znanych schematów do świeżej informacji, skutkuje podważenie stereotypów wprowadzającą nową percepcje rzeczywistości.

Konstruktywizm - teoria rozwojowo-poznawcza przez intensywne tworzenie uczącego. Dziecko odgrywa aktywny udział w konstruowaniu odmiennych modeli rzeczywistości. To metoda stawiania założonych hipotez i przedstawiania oczekiwań przeglądanych w systemie poznawania, gdzie powstają wadliwe pojęcia. Według Piageta tworzenie wadliwych pojęć powoduje rozwijanie umysłu dziecka przez skłanianie do poszukiwania wyjaśnień i samoistne kreowanie wiedzą.

Schemat - budowanie wewnętrznych struktur poznawczych stanowiący część tworzenia i rekonstruowania wiedzy umożliwiający jednostce intelektualnej przystosowanie się oraz organizowanie otoczenia.

Jean Piaget — artykuły polecane

Teoria chaosu — Empatia — Relatywizm kulturowy — Metafora organizacji — Psychologia społeczna — Zdrowy rozsądek — Socjotechnika — Paradygmat — Strukturalizm

Bibliografia

• Białecka-Pikul M. (red.) (2011), Wczesne dzieciństwo, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 27
• Czyżowska N.D. (2018), Edukacja moralna czyli o sposobach wspierania rozwoju moralnego uczniów, Fides et Ratio, nr 34, s. 30-31
• Giddens A. (2012), Socjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Kurszewska A. (2016), Entrepreneurship Education, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
• Szczygieł M. (2017), Konstruktywizm Jeana Piageta i koncepcja zmysłu liczby a edukacja matematyczna, Edukacja, nr 1
• Śmiechowska-Petrovskij E. (red.) (2016), Dzieci z trudnościami adaptacyjnymi w młodszym wieku, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa
• Świątek B. (2017), Możliwości rozbudzania myślenia krytycznego w edukacji wczesnoszkolnej, Zeszyty pedagogiczno-medyczne, nr 5

Autor: Karolina Fasuga