Ewaluacja procesu

Ewaluacja procesu
Polecane artykuły
Istota zarządzania przez jakość Proces gospodarczy System motywacyjny w kontekście zarządzania jakością Badanie ewaluacyjne Ewaluacja projektu Ocenianie pracowników Usługa społeczna Six sigma Controlling projektów

Ewaluacja procesu jest najistotniejszą formą oceny podejmowanych działań. Jej zadaniem jest proces dokonania oceny określonego procesu. Obszar zainteresowania ewaluacji procesu obejmuje czynności (planowane i nieplanowane) związane z rzeczywistym procesem które podejmowanie są dla realizacji tego procesu, a także działania związane z określeniem pracowników, odbiorców i pozostałych osób, zaangażowanych w ten proces (J. Sochocki 2006, s. 90).

Ewaluacja to "systematyczne badanie wartości lub cech konkretnego procesu, działania lub obiektu z punktu widzenia przyjętych w tym celu kryteriów w celu jego usprawnienia, rozwoju lub lepszego rozumienia" (P. Kawalec 2017, s.19).

Ewaluacja to systematyczne badanie realizowane różnymi metodami, polegające na zbieraniu danych, analizie, ocenie i prezentacji wyników. Jej celem jest ocena jakości i wartości procesu oraz konsekwencje interwencji rządu (K. Olejniczak 2008, s.22).

Ewaluacja demonstruje celowość i skuteczność procesów, co pozwala łatwiej uzyskać społeczne zaakceptowanie na ich finansowanie ze środków publicznych, zwiększenie środków publicznych, a także prywatnych, na podstawie przejrzystych i prawdziwych ocen, systematyzuje kryteria i metodyki oceny dzięki wymianie informacji pomiędzy różnymi przedmiotami, wprowadza normy prawne według których ewaluacja jest niezbędnym elementem metody realizacji różnych programów publicznych (B. Szatur-Jaworska 2010, s.400).

TL;DR

Ewaluacja procesu to systematyczne badanie wartości i cech konkretnego procesu w celu jego usprawnienia i lepszego zrozumienia. Można ją przeprowadzić przed, w trakcie lub po zakończeniu procesu, zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Ewaluacja procesów w przedsiębiorstwie ma na celu ocenę kosztu, czasu, jakości, elastyczności i znaczenia procesu. Wartości ewaluacji obejmują uczciwość, wykonalność, bezpieczeństwo, istotność i równość. Cele ewaluacji to ocena polityki lub programu publicznego, optymalizacja rozwoju i doskonalenie programów. Funkcje ewaluacji to m.in. konkluzywna, formatywna, społeczno-polityczna, sumatywna, psychologiczna, administracyjna i poznawcza.

Rodzaje ewaluacji

Możemy rozróżnić takie rodzaje ewaluacji jak (S. Bienias 2012, s.16):

• Ewaluacja ex-ante - dokonanie ewaluacji przed rozpoczęciem procesu;
• Ewaluacja on-going - dokonanie ewaluacji w trakcie realizacji procesu;
• Ewaluacja ex-post - dokonanie ewaluacji po zakończeniu procesu;
• Ewaluacja wewnętrzna - ocena skuteczności procesu poprzez podmioty biorące udział w realizacji tej interwencji;
• Ewaluacja zewnętrzna - polega na zleceniu oceny niezależnemu zespołowi oceniającemu;

Ewaluacja procesów w przedsiębiorstwie

Proces jest podstawowym przedmiotem tworzenia organizacji, który pozwala zwiększyć efekt synergii zespołowej. Warunkiem dokonania skutecznego pomiary pracy i oceny wyników tej pracy jest możliwość przypisania odpowiedzialności za wykonaną pracę poszczególnym jednostkom. Ze względu na to ewaluacja procesu ma być dokonana zarówno ze strony klienta wewnętrznego i zewnętrznego, który ma dokonać ewaluacje wyników procesu, tak i ze strony dostawcy, czyli właściciela procesu, który z kolei ma dokonać ocenę poziomu wykonania zadania, po to aby mieć dodatkowy materiał do doskonalenia metod pracy (K. Szwarc 2012, s.100).

Aby skutecznie zarządzać procesami w organizacji menedżer powinien umieć określić atrybuty procesu, które mogą pomóc w przeprowadzeniu pomiarów i analizy, które z kolei pozwalają obiektywnie ocenić jakość systemu. Możemy zatem wymieć następujące atrybuty procesu, które mogą podlegać ewaluacji w przedsiębiorstwie (K. Szwarc 2012, s.106):

1. Koszt procesu;
2. Czas realizacji procesu;
3. Jakość procesu;
4. Elastyczność procesu;
5. Znaczenie procesu dla organizacji;
6. Znaczenie procesu dla klienta.

Wartości ewaluacji

Wartości ewaluacji (D. Stufflebeam 2014, s.11-14):

• Uczciwość - wymaga weryfikacji zgodności programu z normami moralnymi podczas ewaluacji, dotyczy to również metaewaluacji;
• Wykonalność - dotyczy wszystkich procesów o różnej ważności, proces musi zostać wykonany przed jego uruchomieniem, a ocena może skutkować jego modyfikacją lub natychmiastowym zakończeniem;
• Bezpieczeństwo - mają zastosowanie do procesów, produktów i usług we wszystkich przypadkach, w których konsumenci mogą mieć ku temu powód;
• Istotność - szczególnie istotne dla wyciągania daleko idących wniosków przy wyznaczaniu celu, jakim jest adekwatny plan zastosowania wyników ewaluacji;
• Równość - chodzi tu o równe szanse, co jest szczególnie ważne, jeśli chodzi o usługi publiczne dla określonej grupy ludzi.

Cele ewaluacji

Ewaluacja posiada liczne cele, między innymi to są (R.Szarfenberg 2010, s.29-30):

• Ocena jakości i wartości polityki lub programu publicznego;
• Optymalizacja rozwoju i wdrażania programów;
• Studiowanie i doskonalenie działania programu;
• Generowanie wiedzy, która będzie kierować polityką;
• Wspieranie funkcji kontrolnej instytucji demokratycznych;
• Obliczenia z wykorzystaniem zasobów i oczekiwanych rezultatów;
• Informowanie społeczeństwa o działaniach władz publicznych poprzez upowszechnianie wyników oceny;
• Pomaganie agentom rządowym w ulepszaniu ich możliwości planowania, wykonywania i analizowania.

Funkcje ewaluacji

Możemy wyróżnić najważniejsze funkcje jakie pełni ewaluacja (S.Bienias 2012, s.15, R. Szarfenberg 2010, s.31):

• Konkluzywna - uwzględnia konsekwencje działań w ramach tej interwencji, ustala związki przyczynowe między działaniami a konsekwencjami, poszerza wiedzę o interwencjach;
• Formatywna - wykorzystanie poprawy jakości działań realizowanych w ramach bieżących i planowanych działań, pozwala zwiększyć korzyści z pomocy poprzez wdrożenie zaleceń, służy podmiotom wewnętrznym;
• Społeczno-polityczna - uwzględnia poziom uspołecznienia interwencji, zwiększa społeczne i polityczne poparcie dla interwencji, wykorzystuje współodpowiedzialność podmiotów zaangażowanych w realizację, zwiększa przejrzystość działań i legitymizuje działania władz publicznych;
• Sumatywna - podsumowanie osiągnięć, prowadzenie testów selekcyjnych, certyfikacji i kalkulacja;
• Psychologiczna lub społeczno-polityczna - wzbudzanie motywacji do działania i świadomości;
• Administracyjna - ma zastosowanie do sprawowania władzy i zarządzania porządkiem publicznym;
• Funkcja poznawcza;

Bibliografia

• Bienias S.(2008)., Ewaluacja, [w:] "Zarządzanie, sprawozdawczość, kontrola, promocja i ewaluacja projektów dofinansowanych z funduszy unijnych", Twigger, Warszawa, s. 15-17
• Bienias S.(2012), Ewaluacja. Poradnik dla pracowników administracji publicznej, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, s. 16
• Haber A.(2007)., Ewaluacja ex-post.Teoria i praktyka badawcza, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa
• Kawalec P. (2017).,Ewaluacja w procesie tworzenia i realizacji polityki naukowej i innowacyjnej, Polska Akademia Nauk, Warszawa, s. 19
• Olejniczak K.(2008)., Teoria i praktyka ewaluacji interwencji publicznych, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa, s.22
• Sochocki J. (2006), Ewaluacja jako dyskurs - wybrane aspekty ewaluacji projektów realizowanych przez organizacje pozarządowe, "Trzeci Sektor", nr 7, s.90
• Stufflebeam D.(2014)., Evaluation theory, models, and applications, Jossey--Bass & Pfeiffer Imprints, Wiley, San Francisco, s. 31
• Szarfenberg R.(2010)., Zagadnienia terminologiczne, [w:] "Ewaluacja w służbach społecznych", B. Szatur-Jaworska (red.), Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej, Warszawa, s. 29-30
• Szatur-Jaworska B.(2010)., Ewaluacja w służbach społecznych, Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej, Warszawa, s.400
• Szwarc K. (2012)., Ewaluacja procesów w przedsiębiorstwie w aspekcie strategii reengineeringu, "Nowoczesne systemy zarządzania", Wojskowa Akademia Techniczna, Wydział Cybernetyki, nr 1, s.100-106

Autor: Yuliia Ivanitska