Makroelementy

Makroelementy
Polecane artykuły
Wartości odżywcze Odżywka Lipoliza Inhibitory Pierwiastki śladowe Ekosystem Emulgowanie Grupy żywności Lico skóry

Makroelementy- pierwiastki wchodzące w skład komórki można podzielić na dwie grupy, tj. makroelementy obecne we wszystkich organizmach: węgiel, tlen, wodór, azot, siarka, fosfor, potas, sód, wapń, żelazo (C, O, H, N, S, P, K, Na, Ca, Mg, Fe), oraz mikroelementy lub pierwiastki śladowe, które nie są konieczne dla wszystkich organizmów. [H.G. Schlegel 1996, s. 225] Pierwiastki te, są potrzebne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, niezbędne w ustroju dla celów budulcowych (szczególnie tkance kostnej), wchodzą w skład płynów ustrojowych, niektórych enzymów, związków wysokoenergetycznych itp. Wywierają również wpływ na regulację czynności narządowych i procesów ogólnoustrojowych.[A.Z Wilczewska, H. Puzarowska-Tarasiewicz 2007, s. 145]. Do makroelementów należą składniki mineralne spełniające funkcje materiału budulcowego dla tkanek podporowych, zębów, skóry i włosów (głównie Ca, P, Mg, S) oraz składniki odgrywające podstawową rolę w utrzymaniu określonych właściwości fizykochemicznych roztworów komórkowych i między komórkowych, jak ciśnienie osmotyczne, odczyn środowiska (głównie sód, potas, chlor). (…) Przedstawiony podział składników mineralnych ma charakter względny. Na przykład siarka jest zaliczana do składników mineralnych, pomimo że w organizmie występuje w postaci połączeń organicznych: w aminokwasach siarkowych (cysteina, cystyna, metionina), w witaminie B1, w koenzymie A, w insulinie, w glutatione, w taurynie i in. Makroskładniki wchodzące w skład szkieletu spełniają także wiele innych funkcji w organizmie, np. wapń jest niezbędny do prawidłowej czynności serca, pobudliwości synaps układu mięśniowo-nerwowego, krzepnięcia krwi, wchodzi w skład błon komórkowych, aktywuje niektóre reakcje enzymatyczne (np. rozkład skrobi pod wpływem α – amylazy), bierze udział w mitotycznym podziale komórek, itp. Z kolei fosfor, pomimo że w szkielecie występuje w przewadze (80% jego ilości w organizmie), bierze też udział w przemianie energii (np. związki AMP, ADP, ATP), w przenoszeniu cech dziedzicznych (substancje genetyczne) we wchłanianiu i uruchamianiu rezerw niektórych składników pokarmowych, w utrzymaniu odczynu tkanek itp. pomimo że składniki mineralne odgrywają tak doniosłą rolę w organizmie, wciąż jeszcze za mało wiadomo o zapotrzebowaniu pokarmowym na nie. [E. Pijanowski, A. Dłużewska, M. Dłużewski, A. Jarczyk 1996, s. 115-116] Zapotrzebowanie organizmu ludzkiego na składniki mineralne jest ściśle określone jakościowo i ilościowo, dlatego duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu ma regularne dostarczanie pierwiastków z pożywieniem, wodą i powietrzem. [E. Lamer-Zarawska, A. Noculak-Palczewska 1994, s. 131]. Do makroelementów niezbędnych w pożywieniu człowieka zalicza się składniki, na które dzienne zapotrzebowanie wynosi ponad 100 mg. [W.S. Gomułka, W. Rewerski 1997, s. 380]

W przypadku braku równowagi mineralnej miejsce "dobrych” pierwiastków zajmują pierwiastki toksyczne, np. miejsce magnezu zajmuje ołów, a miejsce cynku – kadm, który np. wdychamy z dymem papierosów. Jednak osiągnięcie równowagi mineralnej w organizmie nie jest sprawą łatwą, gdyż nawet nasze pożywienie, które jest głównym "dostarczycielem” pierwiastków, ma bardzo zróżnicowana zawartość makro- i mikroelementów, przy czym zawartość ta stale się zmienia. Poziom pierwiastków w żywności zależy od wielu czynników, np. wiele roślin spożywczych charakteryzuje się wybiórczym magazynowaniem pierwiastków z gleby, a z kolei zawartość poszczególnych pierwiastków w roślinach znajduje swoje odbicie nie tylko u człowieka bezpośrednio (jako pierwszego konsumenta), ale również pośrednio poprzez żywność pochodzenia zwierzęcego. Mimo że wszystkie potrzebne nam pierwiastki są dostępne, to bardzo często dochodzi do zakłóceń w podaży poszczególnych mikro- i makroelementów. Różna jest też przyswajalność przez człowieka określonych pierwiastków z pożywienia. Każdy pierwiastek ma jakby swego promotora w witaminie, który ułatwia jego wchłanianie, np. wchłanianie żelaza jest większe w obecności witaminy C, magnezu – witaminy E i witamin z grupy B, cynku – witamin A i B, wapnia – witamin D i E, itp. Poza tym, o stopniu przyswajania minerałów decyduje rodzaj żywności, np. przyswajalność żelaza z produktów roślinnych jest na ogół niewielka (3-8 proc.), wyższa- jeśli surowiec roślinny obfituje w witaminę C (np. liście pokrzywy czy natka pietruszki uważane są za dobre źródło żelaza oraz witaminy C), ale najwyższa – z produktów zwierzęcych (8-16 proc.).[ E. Lamer-Zarawska, A. Noculak-Palczewska 1994, s. 131].

Bibliografia

• Gumułka S.W., Rewerski W, Encyklopedia zdrowia. T.1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997
• Lamer-Zarawska E., A. Noculak-Palczewska, Kosmetyki naturalne: przewodnik dla zielarzy, farmaceutów i zakładów kosmetycznych, Wydawnictwo ASTRUM, Wrocław 1994
• Pijanowski E., Dłużewska A., Dłużewski M., Jarczyk A., Ogólna technologia żywności, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1996
• Schlegel G.H. Mikrobiologia Ogólna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996
• Wilczewska Z.A., Puzarowska-Tarasiewicz H., Podstawy chemii kosmetycznej, Wyższa Szkoła Kosmetologii i Ochrony Zdrowia, Białystok 2007

Autor: Sroka Ania