Metoda budżetowania od zera

Metoda budżetowania od zera - jest to metoda, w której "budżety przedsiębiorstwa są sporządzane od nowa, bazując na nowych założeniach i procedurach, dzięki czemu metoda ta jest efektywniejsza od metody przyrostowej, gdyż rezygnuje się świadomie z danych z przeszłości oraz założeń, w których mogły występować błędy" (Barańska 2018, s. 169).

Stosując metodę budżetowania od zera, należy odrzucić informacje historyczne. Metoda ta polega na tworzeniu planu (budżetu) w sposób taki, jak na początku działalności przedsiębiorstwa (Barańska 2018, s. 172).

Budżetowanie od zera jest jedną z metod budżetowania stosowanych w przedsiębiorstwach. Polega ona na prowadzeniu bardzo dokładnej analizy przychodów i wydatków. Charakteryzuje się podejściem takim, jakby opracowanie budżetu odbywało się po raz pierwszy, nie uwzględniając przy tym poprzednich okresów funkcjonowania przedsiębiorstwa (Adamowicz, Łuniewska 2015, s. 361).

TL;DR

Metoda budżetowania od zera polega na tworzeniu budżetu od podstaw, bez uwzględniania danych historycznych. Pracownicy definiują swoje zadania i zgłaszają zapotrzebowanie na środki finansowe. Metoda ta jest często korzystniejszą alternatywą dla tradycyjnego budżetowania przyrostowego, ponieważ skupia się na redukcji kosztów i doskonaleniu przedsiębiorstwa. Proces tworzenia budżetu od zera obejmuje opis zadań, analizę i weryfikację, uporządkowanie pakietów decyzyjnych i alokację zasobów. Istotne są również negocjacje pomiędzy pracownikami oraz wzajemne zaufanie i poszanowanie. Metoda budżetowania od zera różni się od metody przyrostowej, ponieważ odrzuca dane historyczne i tworzy budżet od zera.

Charakterystyka metody budżetowania od zera

Budżetowanie od zera jest metodą o tyle korzystną, że pomaga wyeliminować wady procesu budżetowania, ponieważ jego założeniem jest to, iż budżet budowany jest od podstaw dla każdego poszczególnego okresu rozliczeniowego. Pracownicy poszczególnych komórek lub centrów danego przedsiębiorstwa definiują swoje zadania na budżetowany rok oraz zgłaszają swoje zapotrzebowanie na środki finansowe, które są niezbędne do ich zrealizowania. Połączenie danych od pracowników z danymi dotyczącymi środków niezbędnych na ogólną działalność przedsiębiorstwa przyczynia się do stworzenia całościowego budżetu. W związku z tym, określonym działaniom organizacyjnym przypisuje się określone zużycie zasobów. Dzięki temu, tworząc finansowy plan przedsiębiorstwa dokonuje się także analizy oraz weryfikacji poszczególnych zadań. Ponadto, pracownicy zaangażowani w budowę budżetu poznają główne aspekty działania pozostałych działów przedsiębiorstwa (Korzeniowska 2002, s. 109).

Budżetowanie od zera jest metodą stosowaną powszechnie wśród kierowników i menadżerów organizacji, zarówno w sektorze publicznym jak i prywatnym. Od 2013 roku budżetowanie od zera jest wdrażane w coraz większej liczbie przedsiębiorstw, z powodu, iż koncepcja ta jest interesującą i często korzystniejszą alternatywą dla tradycyjnego budżetowania przyrostowego, które nierzadko jest krytykowane. Zaletą tej metody jest z pewnością traktowanie każdego cyklu budżetowania w sposób oddzielny, nie uwzględniając przy tym danych historycznych. Innym powodem popularności budżetowania od zera jest ukierunkowanie na redukcję kosztów i ciągłe doskonalenie przedsiębiorstwa. Opisywana metoda wymuszą zmianę ról i kryterium podejmowania decyzji w organizacji, wprowadzając jednocześnie poczucie odpowiedzialności oraz skuteczny nadzór i efektywne działanie również w niższych szczeblach kierowniczych (Kowalewski 2017, s. 259-260).

Procedura tworzenia budżetu

Wykorzystując koncepcję budżetowania od zera należy uwzględnić cztery podstawowe etapy (Korzeniewska 2002, s. 109-110):

• opis zadań poszczególnych jednostek wewnętrznych w formie pakietów decyzyjnych (zadań o zbliżonej charakterystyce)
• analiza oraz weryfikacja pakietów decyzyjnych na podstawie oceny kosztów i korzyści
• uporządkowanie pakietów decyzyjnych według ustalonej rangi
• alokowanie zasobów na podstawie uzyskanej oceny

Istotnym elementem w procesie tworzenia budżetu od zera są negocjacje pomiędzy pracownikami poszczególnych szczebli zarządzania w przedsiębiorstwie i poszczególnych komórek. Wpływa to na rezultat, czy budżet ma może być traktowany jako efektywne narzędzie kierownicze czy pozostanie jedynie elementem biurokratycznym bez zdolności zarządzających. Aby negocjacje miały pozytywny wpływ podczas procesu, pomiędzy pracownikami musi istnieć zasada wzajemnego zaufania i poszanowania na poszczególnych szczeblach danego przedsiębiorstwa (Korzeniewska 2002, s. 110).

Metoda budżetowania od zera a metoda przyrostowa

Budżetowanie od zera różni się od budżetowania przyrostowego kilkoma kluczowymi kwestiami (Barańska 2018, s. 170-174):

• metoda budżetowania od zera odrzuca dane historyczne, metoda przyrostowa z nich korzysta
• w budżetowaniu od zera budżet tworzy się od zera, w metodzie przyrostowej - na podstawie planów z okresów poprzednich
• w budżetowaniu przyrostowym, plan (budżet) korygowany jest o przewidywane zmiany w przyszłych okresach
• w budżetowaniu od zera systematycznie porównuje się istniejące działania z alternatywnymi możliwościami
• w budżetowaniu od zera wykorzystywane są tak zwane warianty planowe

Metoda budżetowania od zera — artykuły polecane

Zarządzanie strategiczne — Analiza procesów — Modelowanie procesów — Grupowanie stanowisk — Techniki organizatorskie — Rachunkowość zarządcza — Rachunek kosztów działań — 7 narzędzi TQC — Strategiczna karta wyników

Bibliografia

• Adamowicz M., Łuniewska S. (2015), Planowanie i budżetowanie jako narzędzie zarządzania finansami przedsiębiorstwa, Zeszyt naukowy Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 77
• Barańska M. (2018), Budżetowanie w wybranych przedsiębiorstwach - prezentacja wyników badań empirycznych, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, nr 94
• Habelman J. (2014), Budżetowanie jako forma kontroli zarządczej w Spółce Skarbu Państwa, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, nr 72
• Korzeniewska A. (2002), Budżetowanie jako narzędzie systemu zarządzania przedsiębiorstwem, Wydział Ekonomii Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie, nr 36
• Kowalewski M. (2017), Ewolucja koncepcji budżetowania od zera, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 471
• Nowak E., Nieplowicz M. (2013), Rachunkowość a controlling, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław
• Sawicki K. (2011), Zarządzanie przedsiębiorstwem ze szczególnym uwzględnieniem budżetowania i kontroli sprzedaży, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, nr 32

Autor: Patryk Kozioł