Koszt transportu

W pojęciu ogólnym "koszt" jest to zużycie fizyczne i naturalne rzeczowych składników majątku trwałego wraz z usługami, które mierzy się w jednostkach pieniężnych jak również pracy ludzkiej, której głównym zadaniem jest uzyskanie przez jednostkę rezulatów w konkretnym okresie analitycznym. Jednak zgodnie z ustawą o rachunkowości straty i koszty są to "uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli" (M. Wasiak, I. Jacyna-Gołda 2016, s. 65).

TL;DR

Artykuł omawia różne rodzaje kosztów w przedsiębiorstwie transportowym, w tym koszty własne i zewnętrzne. Koszty własne obejmują m.in. amortyzację, zużycie materiałów i energii, wynagrodzenia, podatki. Koszty zewnętrzne to m.in. koszty korzystania z infrastruktury, kongestii, wypadków, zanieczyszczenia powietrza i hałasu. Koszty transportu można obliczyć za pomocą wzoru uwzględniającego koszty amortyzacji, pracy, materiałów, biurowych, ubezpieczenia, remontów, dzierżawy i innych usług. Koszty transportu dzielą się na stałe i zmienne, zależne od wielkości produkcji, odległości i szybkości transportu.

Podział kosztów

Koszty przedsiębiorstwa transportowego nazywami kosztami własnymi produkcji i kosztami społecznymi transportu. Dlatego wyróżniamy":

• koszty wewnętrzne - koszty ponoszone przez przedsiębiorstwo transportowe jako koszty własne oraz koszty infrastruktury,
• koszty zewnętrzne - koszty środowiskowe (np. zanieczyszczenia, hałas) oraz koszty związane z kongestią i wypadkami".

Koszty własne przedsiębiorstwa dzieli się na poszczególne kryterium, jeden z nich nazywa się układem rodzajowym (I. Urbanyi-Popiołek 2013, s. 19) Głównymi elementami w układzie rodzajowym są ":

• amortyzacja (amortyzacja pojazdów samochodowych, amortyzacja pozostałych środków trwałych),
• zużycie materiałów i energii (zużycie paliwa, zużycie smarów i olejów, zużycie ogumienia),
• usługi obce (funkcjonowanie zakładów napraw i usług),
• wynagrodzenia,
• ubezpieczenia społeczne,
• podatki i opłaty,
• pozostałe koszty rodzajowe - delegacje służbowe" (I. Urbanyi-Popiołek 2013, s. 19), (G. Zimon 2015, s. 351-252).

Koszty własne możemy badać według różnorodnych kryteriów, w których ważną rolę mają takie czynniki jak":

• rodzaj przewożonego ładunku,
• rodzaj i stan taboru,
• kierunek i odległość przewozu,
• stopień wykorzystania taboru,
• stan infrastruktury,
• wielkość zatrudnienia,
• warunki atmosferyczne,
• ukształtowanie terenu" (L. Gil, P. Ignaciuk 2014, s. 50).

W skład kosztów zewnętrznych wchodzą takie składniki kosztowe jak":

• koszty użytkowania infrastruktury transportowej - każdy użytkownik transportu winien pokrywać koszty korzystania z infrastruktury, dąży się do obciążenia użytkowników kosztami faktycznego jej użytkowania,
• koszty kongestii - są odzwierciedleniem strat czasu użytkowników transportu w związku z zatłoczeniem, wydłużeniem czasu przewozu, wzrostem kosztów paliwa itp.
• koszty związane z wypadkami w transporcie - niepokryte koszty wypadku związane np. z bólem, cierpieniem,
• koszty związane z zanieczyszczeniem powietrza - są spowodowane oddziaływaniem spalin na zdrowie człowieka, środowisko naturalne,
• koszty związane z hałasem - koszty leczenia dolegliwości fizycznych i psychicznych oraz koszty związane z negatywnym wpływem na środowisko".

Drugim sposobem, którym możemy podzielić koszty jest układ kalkulacyjny. Dzielimy w nim koszty na":

• koszty bezpośrednie,
• koszty pośrednie" (I. Urbanyi-Popiołek 2013, s. 20-23).

Wzór na koszt transportu

Głównym celem zarządzania logistycznego jest minimalizacja kosztów transportu. Jest to zależne od danego środka transportowego i wybrania gałęzi, które wiążą się z niewysokimi kosztami, wyboru dróg i połączeń, technologii przewozu, czasu trwania transportu (całego procesu) i sposobu robót ładunkowych. Koszty transportu wyrażamy wzorem poniżej:" $Kt=Kas+Kpts+Kmts+Kb+Ku+Krs+Kd+Kints+Kut$ gdzie:

• Kt - koszty transportu,
• Kas - koszty amortyzacji samochodów i budynków bazy samochodowej,
• Kpts - koszt pracy (robocizny) kierowców i obsługi transportowej z narzutami,
• Kmts - koszty zużycia materiałów, paliw i energii związanych z eksploatacją samochodów,
• Kb - koszty biurowe,
• Ku - koszty ubezpieczenia środków transportu,
• Krs - koszty remontów i konserwacji środków transportowych,
• Kd - koszty dzierżawy (placów, pomieszczeń),
• Kints - inne koszty bazy transportowej,
• Kut - koszty zewnętrznych usług transportowych".

Koszty transportu dzielimy na koszty stałe i zmienne. Połączenie tych kosztów, stałych i zmiennych daje nam koszty całkowite transportu (K. Witkowski, K. Tanona 2013, s. 411). Oblicza się go w odniesieniu do całego przedsiębiorstwa bądź danej usługi. Jest to ważny podział z perspektywy przedsiębiorstw. Koszty stałe są kosztami, które są opłacane przez przedsiębiorstwa bez względu na to, ile wynosiła ich wielkość produkcji. Natomiast koszty zmienne są zależne od zmiany wielkości produkcji transportowej. Czynniki, które wpływają na zmiany kosztów zmiennych to":

• koszty czynników produkcji,
• wielkość transportowanych ładunków lub liczby osób,
• odległość przewozu,
• szybkość środka transportowego".

Koszty zmienne wzrastają wraz z powiększeniem ładunku lub liczby osób i odległości np. większa liczba pasażerów powoduje, iż rosną koszty ich obsługi bądź dodanie dodatkowych kilometrów trasy powiększa koszty paliwa. Składniki kosztów zmiennych reagują na spadek bądź wzrost w taki sposób":

• proporcjonalne - tempo przyrostu lub spadku kosztów jest takie samo jak tempo wzrostu lub spadku produkcji usług, np. koszty paliwa, przy takiej samej cenie i zużyciu i obciążenie środka transportu będą rosły proporcjonalnie do zwiększenia odległości przewozu,
• degresywne - tempo przyrostu lub spadku kosztów jest mniejsze niż wzrost lub spadek produkcji usług, np. wynagrodzenia, koszty usług obcych,
• progresywne - tempo wzrostu lub spadku kosztów jest większe niż wzrost lub spadek produkcji usług, np. w niektórych przypadkach koszty remontów" (I. Urbanyi-Popiołek 2013, s. 21-22).

Koszt transportu — artykuły polecane

Koszty utrzymania zapasów — Koszty produkcji — Koszt — Nakłady — Dekapitalizacja — Koszt a wydatek — Koszty działalności gospodarczej — Koszt rzeczywisty — Koszty

Bibliografia

• Gil L., Ignaciuk P. (2013), Wpływ odległości transportowych na koszty transportu, Autobusy. Technika, Eksploatacja, Systemy Transportowe, nr 5
• Urbanyi-Popiołek I. (2013), Ekonomiczne i organizacyjne aspekty transportu, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy, Bydgoszcz
• Wasiak M., Jacyna-Gołda I. (2016), Transport drogowy w łańcuchach dostaw, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Witkowski K., Tanona K. (2013), Analiza kosztów transportu drogowego, Logistyka, nr 3
• Zimon G. (2015), Analiza kosztów w przedsiębiorstwach transportu samochodowego, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, nr 77

Autor: Kalina Świerat