Europejski obszar gospodarczy

Europejski Obszar Gospodarczy jest to układ podpisany pomiędzy Europejską Wspólnotą Gospodarczą, Europejską Wspólnotą Węgla i Stali oraz Europejskim Stowarzyszeniem Wolnego Handlu w 1992 roku w Portugalskim mieście Porto. Jego celem było stworzenie największego na świecie obszaru swobodnej wymiany gospodarczej (M. Bijak-Kaszuba 1995, s.15). Umowa ta weszła w życie 1 stycznia 1994 roku (M. Damen, F.G. Fayos 2019, s. 1).

TL;DR

Europejski Obszar Gospodarczy (EOG) to porozumienie mające na celu stworzenie obszaru swobodnej wymiany gospodarczej. Utworzony w 1994 roku, opiera się na zasadach swobodnego przepływu towarów, osób, usług i kapitału, współpracy w dziedzinach takich jak ochrona środowiska i badania, oraz gwarantowaniu wolnej konkurencji. Szwajcaria początkowo wyraziła chęć przystąpienia do EOG, ale zrezygnowała z tego pomysłu po negatywnym wyniku referendum, choć dalej utrzymuje współpracę z Unią Europejską na podstawie umów dwustronnych.

Geneza powstania Europejskiego Obszaru Gospodarczego

Obowiązujące od 1960 roku Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, było tymczasowym połączeniem państw europejskich, które różniły się między sobą pod względem politycznym i ekonomicznym oraz nie należały do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Celem stworzenia tego porozumienia, było zaciśnięcie współpracy z Europejską Wspólnotą Gospodarczą oraz liberalizacja handlu międzynarodowego pomiędzy jej członkami (M. Bijak-Kaszuba 1995, s. 16).

Wraz z biegiem lat członkowie EFTA zmieniali swoją przynależność na rzecz EWG i tak w 1973 roku Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu opuściła Dania oraz Wielka Brytania, a 13 lat później Portugalia. W roku 1977 pomiędzy EWG a EFTA na podstawie bilateralnych umów powstała strefa wolnego handlu dla artykułów przemysłowych (M. Bijak-Kaszuba 1995, s. 16).

W wyniku powyższych przemian, powstanie EOG wynikło ewolucyjnie. Było to konsekwencją stale zwiększającej się współpracy państw europejskich. Powstanie tego porozumienia w odróżnieniu od poprzednich, bazowało w głównej mierze na czynnikach ekonomicznych (M. Bijak-Kaszuba 1995, s. 16). Jednakże z powodu względów politycznych i negatywnego wyniku referendum, Szwajcaria nie dołączyła do EOG (M. Damen, F.G. Fayos 2019, s. 1).

Zasady Funkcjonowania

Utworzenie wspólnego rynku wewnętrznego, jakim jest Europejski Obszar Gospodarczy wymagało wprowadzenia następujących postanowień

• Umożliwienie swobodnego przepływu towarów, czyli zagwarantowanie przepływu towarów wyprodukowanych w EOG, bądź przetworzonych w dostateczny sposób.
• Swobodny przepływ osób i usług. W kwestii przepływu osób zastosowano bardzo zbliżone rozwiązanie. Zniesiono wszelką dyskryminację pracowników krajów członkowskich ze względu na narodowość, w obszarze warunków pracy i praw socjalnych. Obywatele w ten sposób otrzymali prawo do przemieszczania, osiedlania oraz zatrudniania się w państwach członkowskich, na warunkach identycznych jak ludność miejscowa. Wolność ta dotyczyła także przedsiębiorców, co wymusiło zniesienie barier dotyczących usług oraz zakładania przedsiębiorstw przez cudzoziemców.
• Swobodny przepływ kapitału, wprowadzony dzięki zniesieniu ograniczeń w kwestii płatności, które były związane z przepływem osób, usług, towarów bądź kapitału. Liberalizacji doświadczyły także płatności dotyczące inwestycji długoterminowych.
• Współpraca w dziedzinach takich jak ochrona środowiska, badania bądź nauka, pozwalająca na zwiększenie wydajności w określonym obszarze. Wykorzystywane do tego są pewne programy społeczne bądź ekonomiczne, w których mogą uczestniczyć poszczególne państwa. Państwa te mają obowiązek w finansowaniu tych przedsięwzięć, a składka jest obliczana w oparciu o współczynnik proporcjonalności
• Zagwarantowanie wolnej konkurencji, która miała zabezpieczyć rynek wewnętrzny. Przyjęto zasadę zniesienia dyskryminacji oraz określono czyny w tej dziedzinie zabronione. Zabronione zostało także faworyzowanie poszczególnych przedsiębiorstw przez rządy państw członkowskich (M. Bijak-Kaszuba 1995, s. 17-22).

Szwajcaria a EOG

W 1992 roku, po uczestnictwie w negocjacjach na temat porozumienia dotyczącego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i jego podpisaniu, Szwajcaria wyraziła chęć przystąpienia do Unii Europejskiej. Jednakże w wyniku referendum, obywatele Szwajcarii wyrazili swój sprzeciw w sprawie przystąpienia do Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego. W związku z tym Szwajcarskie władze zaprzestały dążeniom do członkostwa, lecz rozwijały współpracę na podstawie umów dwustronnych. W sumie podpisano ponad 120 takich umów, pomiędzy UE a Szwajcarią. Spowodowało to głębszą integrację gospodarczą, jednak było przyczyną stworzenia wielu niejasnych zobowiązań (M. Damen, F.G. Fayos 2019, s. 4).

Europejski obszar gospodarczy — artykuły polecane

Unia Europejska — TTIP — Europejska Wspólnota Gospodarcza — Cefta — Unia — GATT — Wspólnoty europejskie — OECD — NAFTA

Bibliografia

• Bijak-Kaszuba M. (1995), Europejski Obszar Gospodarczy, Folia Oeconomica
• Damen M., de los Fayos F. (2019), Europejski Obszar Gospodarczy (EOG), Szwajcaria i Kraje Północy, Dokumenty informacyjne o Unii Europejskiej
• Mączyńska E., Pysz P. (2018), Społeczna gospodarka rynkowa: Polska i integracja europejska, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa

Autor: Wojciech Szabla