Bilans otwarcia

Bilans otwarcia jest to stan aktywów i pasywów jednostki na początek danego okresu. W dniu rozpoczynającym rok obrotowy, następuje otwarcie ksiąg rachunkowych w jednostkach, które kontynuują działalność gospodarczą i zazwyczaj jest to 1 stycznia. W sytuacji, gdy rok obrotowy nie występuje równocześnie z rokiem kalendarzowym w danej jednostce gospodarczej, może być to inna data. W tym wypadku bilans zamknięcia na koniec poprzedzającego roku obrotowego będzie podstawą otwarcia. Jeżeli mamy nowo utworzoną jednostkę lub jednostkę, która uległa połączeniu lub podziale, to otwarcie ksiąg rachunkowych przypada na dzień rozpoczęcia działalności. Otwarcie ksiąg może mieć miejsce w dniu zmiany formy prawnej jednostki, a także w dniu rozpoczęcia likwidacji lub postępowania upadłościowego. Otwarcie może nastąpić na bazie inwentarza w sytuacji, gdy jednostka gospodarcza nie prowadziła wcześniej ksiąg rachunkowych. Inwentarz musi zawierać wyniki inwentaryzacji aktywów i pasywów dokonanej przed rozpoczęciem działalności lub na początek roku obrotowego od którego jednostka planuje prowadzić księgi rachunkowe, jeśli uprzednio prowadziła ewidencję w innej postaci (np. podatkową księgę przychodów i rozchodów). Otwarcie ksiąg w przypadku jednostek, które zostały poddane likwidacji lub które zostały uwzględnione w postępowaniu upadłościowym następuje na podstawie bilansu przygotowanego na dzień poprzedzający rozpoczęcie likwidacji lub ogłoszenie upadłości. Obowiązujące przepisy mówią o tym, że otwarcie ksiąg rachunkowych musi nastąpić przed upływem 15 dni od dnia określającego moment otwarcia. Otwarcie ksiąg następuje poprzez naniesienie sald początkowych na konta znajdujące się w bilansie otwarcia (K. Sawicki, s. 67-68)

Występują pewne cechy, którymi bilans powinien się odznaczać. Jedną z nich jest cecha ciągłości, która rozważana jest w aspekcie formalnym i merytorycznym. Wykazuje ona, że bilans zamykający jeden okres (bilans zamknięcia) jest zarazem bilansem otwierającym okres następny (bilans otwarcia), co daje możliwość ujmowania skutków działalności gospodarczej jednostki (B. Micherda, s. 93)

Czynności ksiegowe bilansu otwarcia do bilansu zamknięcia obejmują takie działania jak otwarcie kont bilansowych saldami z bilansu początkowego, zaksięgowanie operacji gospodarczych, sporządzenie zestawienia obrotów i sald kont, wyznaczenie sald końcowych kont i ich zamknięcie a także sporządzenie bilansu zamknięcia. Bilans końcowy obejmujący dany okres sprawozdawczy jest zarazem bilansem początkowym okresu następnego i w ten sposób zamyka się jeden cykl rachunkowości i rozpoczyna się cykl następny (B. Nita, s. 243)

TL;DR

Bilans otwarcia jest stanem aktywów i pasywów jednostki na początek danego okresu. Jest on otwierany na początku roku obrotowego i zawiera salda początkowe kont. Do bilansu zamknięcia włączane są operacje gospodarcze, a bilans otwarcia staje się bilansem zamknięcia jednego okresu i bilansem otwierającym kolejny. W przypadku zmiany polityki rachunkowości, należy dokonać korekty bilansu otwarcia. Przekształcenie bilansu otwarcia według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) ma charakter statystyczny, a korekty związane z tym przekształceniem nie są ewidencjonowane w księgach rachunkowych. MSSF 1 pozwala na pewne zwolnienia ze stosowania wymogów dotyczących przekształcenia danych porównawczych.

Otwarcie konta

W chwili, gdy zaksięgujemy stan początkowy z bilansu otwarcia, następuje otwarcie konta. Stan ten nazywany jest saldem początkowym i może wystąpić na stronie Winien lub Ma, zależy to od właściwości konta. W przypadku, gdy konto nie zostało ujęte w bilansie otwarcia, czyli nie ukazuje salda początkowego, jego otwarcie rozpoczyna się w chwili zaksięgowania pierwszej operacji, która jest z nim związana. Operacje gospodarcze, które księguje się na koncie w trakcie okresu sprawozdawczego, prowadzą do zmiany jego stanu i są skutkiem prowadzonej działalności gospodarczej (K. Sawicki, s. 54)

Polityka rachunkowości - dokonywanie zmian, a bilans otwarcia

Jeżeli chcemy dokonać zmian w polityce rachunkowości, to wiąże się to z ciążącym na jednostce obowiązkiem informacyjnym. Jego obszar zależy od powodu dokonania zmiany i w przypadku, gdy związana jest z początkowym zastosowaniem standardu lub interpretacji, to rozlicza się ją zgodnie z przepisami przejściowymi zawartymi w tym standardzie lub interpretacji w sytuacji, gdy takie przepisy nie istnieją lub zmiana dokonywana jest dobrowolnie, to jednostka zobligowana jest ujawnić ją retrospektywnie. Oznacza to, że trzeba dokonać korekty bilansu otwarcia każdej pozycji kapitału własnego, której ta zmiana dotyczy (przeważnie są to zyski zatrzymane), dla najwcześniejszego prezentowanego okresu, a także pozostałych danych porównawczych dla każdego okresu, tak jakby zmienione zasady rachunkowości stosowane były od zawsze (R. Olczak, s. 92)

Warto wspomnieć, że przekształcenie bilansu otwarcia sporządzonego według Ustawy o rachunkowości w bilans otwarcia sporządzony zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) ma charakter statystyczny, a korekty związane z tym przekształceniem nie są ewidencjonowane w księgach rachunkowych okresu porównawczego, ani w dniu, kiedy następuje przejście na MSSF. Wypada, by księgi tych okresów były zamknięte, a rzeczywiste zapisy księgowe stosownych korekt miały miejsce w bieżącym okresie objętym pierwszym sprawozdaniem sporządzonym zgodnie MSSF. Odpowiadają one sumie skumulowanych korekt bilansu otwarcia według MSSF, a także korekt operacji okresu porównawczego, natomiast w odniesieniu do korekt operacji gospodarczych, to w praktyce Polskiej z reguły dotyczyły one ujęcia prawa wieczystego użytkowania gruntów (H. Buk, s. 159)

MSSF 1 pozwala na pewne zwolnienia ze stosowania wymogów odnośnie przekształcenia danych porównawczych. Dopuszcza także zwolnienia z zasady retrospektywnego przekształcenia bilansu otwarcia sporządzonego na dzień przejścia na MSSF. Niektóre zwolnienia są obligatoryjne inne zaś fakultatywne (H. Buk, s. 160)

Bilans otwarcia — artykuły polecane

Moment bilansowy — Ogólne zasady prowadzenia ksiąg — Prowadzenie ksiąg rachunkowych — Zasady prowadzenia inwentaryzacji — Konto księgowe — Otwieranie i zamykanie kont bilansowych — Odpisy aktualizujące należności — Konto syntetyczne — Rok obrachunkowy

Bibliografia

• Buk H. (2012), Obszary zastosowania kategorii wartości na dzień przejścia na MSSF
• Micherda B. (2005), Podstawy rachunkowości. Aspekty teoretyczne i praktyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Nita B. (red.) (2017), Podstawy rachunkowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław
• Olczak R. (2015), Elastyczność międzynarodowych standardów sprawozdawczości finansowej, Finanse i Prawo Finansowe, nr 3
• Sawicki K. (2002), Podstawy rachunkowości, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Szymczyk-Madej K. (2002), Legalność informatycznego systemu rachunkowości, Zeszyty Naukowe, nr 562
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Dz.U. 1994 nr 121 poz. 591

Autor: Monika Szarek