Bank

Bank jest instytucją finansowa, która dokonuje transformacji środków finansowych i ryzyka. Istnieje ogólny podział banków z uwagi na pełnione funkcje; jedne świadczą usługi finansowe dla osób fizycznych, firm i rządów, poprzez przyjmowanie depozytów od klientów i wykorzystywanie ich do udzielania pożyczek lub inwestowania na rynkach finansowych., drugie, jak np. banki centralne, są odpowiedzialne za nadzorowanie i regulowanie systemu monetarnego, kontrolowanie inflacji i utrzymywanie stabilności finansowej, poprzez korzystanie z różnych narzędzi do zarządzania podażą pieniądza i ustalania stóp procentowych, jednocześnie działając jako pożyczkodawcy ostatniej instancji w czasach kryzysu finansowego. Banki są regulowane przez władze rządowe w celu zapewnienia ich stabilności i wypłacalności oraz ochrony depozytów klientów. Działają w ramach systemu bankowości z rezerwą cząstkową, co pozwala im pożyczać więcej pieniędzy, niż faktycznie trzymają w depozytach

Słowo "bank" pochodzi od włoskiego słowa "banco", które oznacza ławkę. (A. Kaźmierczak 2003, s. 17) W epoce renesansu włoscy pożyczkodawcy prowadzili interesy na publicznych targowiskach. Wystawiali swoje pieniądze na ławkach, czyli "banco" i na nich również przeprowadzali transakcje z klientami. Z biegiem czasu ci pożyczkodawcy stali się znani jako "bankierzy", a ich ławki stały się znane jako "banki". Termin "bank" w końcu zaczął być używany w odniesieniu do samych instytucji i rozprzestrzenił się na inne kraje, gdy bankowość stała się bardziej rozpowszechniona.

TL;DR

Banki są instytucjami finansowymi, które świadczą usługi dla osób fizycznych, firm i rządów. Mają różne funkcje, takie jak składowanie oszczędności, udzielanie kredytów, świadczenie usług płatniczych, zarządzanie ryzykiem i realizacja polityki monetarnej. Banki zarabiają poprzez naliczanie odsetek od udzielanych pożyczek i inwestowanie depozytów. Istnieje wiele rodzajów banków, takich jak komercyjne, inwestycyjne, centralne, detaliczne, prywatne i spółdzielcze, z różnymi funkcjami i usługami. Banki działają jako przedsiębiorstwa, zarządzając wydatkami i ryzykiem, inwestując w technologie i podlegając regulacjom rządowym.

Historia

Banki mają długą i bogatą historię, sięgającą starożytnych cywilizacji. Jeden z pierwszych, znanych systemów bankowych powstał około 3000 roku p.n.e., gdzie to świątynie pośredniczyły w udzielaniu pożyczek i depozytów (D. Denis 2012, s. 402). Z biegiem czasu banki przekształciły się w bardziej formalne instytucje, wraz z utworzeniem pierwszych banków publicznych we Włoszech. W okresie renesansu banki odegrały kluczową rolę w finansowaniu handlu, budowy obiektów infrastruktury społeczno - ekonomicznej oraz pracach publicznych. W tym okresie zaczęto używać m.in. pieniądza papierowego, co w znaczącym stopniu przyczyniło się do rozwoju tej branży. W XIX i XX wieku banki nadal odgrywały kluczową rolę w rozwoju gospodarczym, a wzrost uprzemysłowienia oraz globalizacji prowadził do ekspansji rynków finansowych i tworzenia nowych produktów finansowych. Banki stały się bardziej zróżnicowane i wyspecjalizowane, wraz z pojawieniem się banków centralnych. W ostatnich dziesięcioleciach innowacje technologiczne, takie jak bankowość internetowa, płatności mobilne i kryptowaluty, zmieniły branżę bankową, umożliwiając klientom łatwiejszy i bezpieczniejszy dostęp do usług bankowych z dowolnego miejsca na świecie. Pomimo tych zmian podstawowe funkcje banków pozostają takie same: zapewnianie bezpiecznego i niezawodnego miejsca do przechowywania i przesyłania pieniędzy, ułatwianie udzielania pożyczek i przeprowadzania innych transakcji finansowych oraz wspieranie wzrostu i rozwoju gospodarczego.

Rola banku w gospodarce

• Składowanie oszczędności: Jedną z podstawowych funkcji banków jest przechowywanie oszczędności osób fizycznych i przedsiębiorstw oraz wykorzystywanie ich do efektywnych inwestycji. Banki oferują różne konta depozytowe, takie jak rachunki oszczędnościowe, lokaty terminowe i rachunki bieżące, które pozwalają klientom zarabiać na oprocentowaniu swoich oszczędności, zapewniając jednocześnie źródło środków pieniężnych na kredyty i inwestycje.
• Udzielanie kredytu: Banki są również głównymi dostawcami kredytów dla osób fizycznych, firm i rządów. Oferują szereg produktów pożyczkowych, w tym pożyczki osobiste, karty kredytowe, kredyty hipoteczne oraz kredyty biznesowe, które pomagają finansować różnego rodzaju działania, powiązane m.in. z inwestycjami, mieszkalnictwem, konsumpcją czy edukacją.
• Usługi płatnicze: Banki świadczą również usługi płatnicze, takie jak elektroniczne przelewy środków pieniężnych, karty kredytowe i debetowe oraz konta bieżące które ułatwiają transakcje i umożliwiają osobom fizycznym i firmom prowadzenie codziennych czynności finansowych.
• Zarządzanie ryzykiem: Banki odgrywają ważną rolę w zarządzaniu ryzykiem w gospodarce. Oceniają zdolność kredytową kredytobiorców, ustalają warunki kredytów i inwestycji oraz zarządzają ryzykiem związanym z szeroko pojętą działalnością kredytową i inwestycyjną.
• Polityka monetarna: Banki odgrywają kluczową rolę w realizacji polityki monetarnej w gospodarce. Banki centralne, wykorzystując różnego rodzaju narzędzia, takie jak zmiany stóp procentowych, rezerwy obowiązkowe i operacje otwartego rynku, wpływają na podaż pieniądza i kredytu w gospodarce. Banki odgrywają kluczową rolę we wdrażaniu tej polityki, dostosowując oprocentowanie kredytów oraz odpowiednio zarządzając swoimi rezerwami.
• Pośrednictwo finansowe: Banki działają jako pośrednicy finansowi, m.in. kierując przepływy pieniężne od oszczędzających do kredytobiorców. Świadcząc usługi finansowe i zarządzając ryzykiem, banki zmniejszają koszty i ryzyko związane z udzielaniem pożyczek i inwestowaniem, co pomaga utrzymywać wzrost gospodarczy i rozwój.(W. L. Jaworski 2011, s. 171)

Bank jako przedsiębiorstwo

Bank działając jako przedsiębiorstwo, świadczy swoim klientom szereg usług finansowych, których głównym celem jest osiąganie zysków poprzez generowanie przychodów. Jednym z głównych sposobów generowania przychodów są odsetki, które naliczane są od pożyczek udzielanych klientom (K. Kaczmarczyk 2018, s. 46). Banki zarabiają również inwestując depozyty, które otrzymują od klientów, w różne instrumenty finansowe, takie jak obligacje rządowe, obligacje korporacyjne i akcje. Jak każda inna firma, banki muszą również zarządzać swoimi wydatkami i ryzykiem. Ponoszą one koszty operacyjne, takie jak wynagrodzenia, czynsze i wiele innych, którymi muszą zarządzać, aby zmaksymalizować swoje zyski. Narażone są również na różne rodzaje ryzyka, takie jak ryzyko kredytowe (ryzyko niespłacania przez klientów kredytów), ryzyko stopy procentowej (ryzyko zmian stóp procentowych wpływających na ich rentowność) oraz ryzyko rynkowe (ryzyko strat w wyniku zmian na rynkach finansowych). Banki nieustannie ewoluują i dostosowują się do zmieniających się potrzeb klientów oraz postępu technologicznego. Inwestują w nowe technologie, takie jak bankowość mobilna i sztuczna inteligencja, aby poprawić efektywność, doświadczenia i w szczególności bezpieczeństwo klientów. Podlegają również szeregowi regulacji i nadzorowi ze strony organów rządowych w celu zapewnienia ich bezpieczeństwa i dobrej kondycji, ochrony konsumentów i utrzymania stabilności finansowej. Regulacje te obejmują takie obszary, jak wymogi kapitałowe, zarządzanie płynnością, zarządzanie ryzykiem i ochrona konsumentów. Ogólnie rzecz biorąc, banki działają jako firmy w wysoce konkurencyjnej i regulowanej branży, starając się świadczyć klientom wartościowe usługi finansowe, jednocześnie generując zyski dla swoich akcjonariuszy.

Wybrane rodzaje banków

Istnieje kilka różnych rodzajów banków, z których każdy ma swoje unikalne cechy i funkcje. Oto niektóre z najpopularniejszych typów banków:

• Banki komercyjne: są to najpowszechniejsze rodzaje banków. Zapewniają szeroki zakres usług finansowych dla osób fizycznych i firm, np. konta czekowe i oszczędnościowe, pożyczki, karty kredytowe i produkty inwestycyjne. Banki komercyjne oferują również usługi, takie jak wymiana walut, przelewy bankowe i skrytki depozytowe.
• Banki inwestycyjne: W przeciwieństwie do banków komercyjnych, banki inwestycyjne koncentrują się na świadczeniu usług finansowych korporacjom i instytucjom, a nie osobom fizycznym. Banki inwestycyjne pomagają firmom w pozyskiwaniu kapitału, np. poprzez emitowanie oraz sprzedaż papierów wartościowych, a także oferują usługi doradcze w zakresie fuzji i przejęć, restrukturyzacji i zarządzania aktywami.
• Banki centralne: Są to banki odpowiedzialne za nadzorowanie i regulowanie całego systemu bankowego w kraju lub regionie. Banki centralne odgrywają kluczową rolę w zapewnianiu stabilności gospodarki, zarządzając polityką pieniężną, ustalając stopy procentowe i kontrolując podaż pieniądza. Przykładami banków centralnych są Narodowy Bank Polski, Europejski Bank Centralny w Europie i Rezerwa Federalna w Stanach Zjednoczonych.
• Banki detaliczne: Banki detaliczne to rodzaj banku komercyjnego, który koncentruje się na świadczeniu usług indywidualnym konsumentom. Zazwyczaj oferują usługi, takie jak konta czekowe i oszczędnościowe, karty kredytowe i pożyczki osobiste. Banki detaliczne często dysponują dużą siecią oddziałów i bankomatów, co ułatwia klientom dostęp do rachunków.
• Banki prywatne: Są to banki, które świadczą usługi zarządzania majątkiem dla osób i rodzin o wysokiej wartości netto. Banki prywatne oferują usługi, takie jak zarządzanie inwestycjami czy planowanie finansowe i często wymagają spełnienia określonych wymagań, aby otworzyć konto.
• Banki spółdzielcze: Znane również jako "spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe", należą i są obsługiwane przez ich członków, a nie akcjonariuszy. Banki spółdzielcze oferują wiele takich samych usług jak banki komercyjne, ale często oferują lepsze oprocentowanie i opłaty ze względu na swój status organizacji non-profit.

To tylko kilka z najpopularniejszych rodzajów banków, a na całym świecie istnieje wiele innych wyspecjalizowanych banków i instytucji finansowych. Konkretne funkcje i usługi oferowane przez każdy typ banku mogą się różnić w zależności od kraju, regionu lub otoczenia regulacyjnego, w którym działają.

Bank — artykuły polecane

Kreowanie pieniądza — Instrumenty rynku pieniężnego — Bankowość — Kredyt konsorcjalny — Rynek pieniężny — Instytucja finansowa — Kredyt refinansowy — Pieniądz fiducjarny — Bank inwestycyjny

Bibliografia

• Denis D. (2012), Pieniądz i instytucje finansowe a rozwój cywilizacji, Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość, nr 9
• Jaworski W. (2011), Rzeczywista rola banków komercyjnych (kilka wątpliwości), Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 171, s. 180
• Kaczmarczyk K. (2018), Determinanty oprocentowania kredytu bankowego, Studia Ekonomiczne, Prawne i Administracyjne, nr 3/4
• Kaźmierczak A. (2008), Polityka pieniężna w gospodarce otwartej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Patryk Świgut