Funkcje komunikacji: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Zarządzania
mNie podano opisu zmian
m (cleanup bibliografii i rotten links)
 
(Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{infobox4
'''Komunikacja''' jak powszechnie wiadomo, służy '''wymianie informacji'''.
|list1=
Jak trafnie zauważa Józef Ober "komunikowanie się w organizacjach jest powiązane bezpośrednio z podstawowymi funkcjami zarządzania, czyli: planowaniem, organizowaniem, motywowaniem i kontrolą, a menedżerowie realizują owe funkcje zarządzania w znacznym stopniu właśnie poprzez proces komunikacji" (J. Ober 2013, s. 258).
<ul>
<li>[[Instruktor rekreacji]]</li>
<li>[[Kultura organizacyjna]]</li>
<li>[[Komunikacja niewerbalna]]</li>
<li>[[Metody komunikacji wewnętrznej w organizacji]]</li>
<li>[[Zachowanie organizacyjne]]</li>
<li>[[Styl komunikacji w zespole]]</li>
<li>[[System komunikacyjny]]</li>
<li>[[Zasady komunikowania werbalnego]]</li>
<li>[[Komunikacja społeczna]]</li>
</ul>
}}
'''Komunikacja''' jak powszechnie wiadomo, służy '''wymianie informacji'''.  
Jak trafnie zauważa Józef Ober „komunikowanie się w organizacjach jest powiązane bezpośrednio z podstawowymi funkcjami zarządzania, czyli: planowaniem, organizowaniem, motywowaniem i kontrolą, a menedżerowie realizują owe funkcje zarządzania w znacznym stopniu właśnie poprzez proces komunikacji” (J. Ober 2013, s. 258).


Początkowo funkcje komunikowania opisał H. Lasswell, który wyszczególnił trzy funkcje komunikacji: obserwowanie otoczenia, podtrzymywanie relacji oraz przekazywanie dziedzictwa. W latach 60. XX wieku Ch. Wright dodał czwartą funkcję rozrywkę. Aktualnie komunikowaniu przypisuje się sześć funkcji (B. Dobek-Ostrowska 2006, s. 68):
Początkowo funkcje komunikowania opisał H. Lasswell, który wyszczególnił trzy funkcje komunikacji: obserwowanie otoczenia, podtrzymywanie relacji oraz przekazywanie dziedzictwa. W latach 60. XX wieku Ch. Wright dodał czwartą funkcję - rozrywkę. Aktualnie komunikowaniu przypisuje się sześć funkcji (B. Dobek-Ostrowska 2006, s. 68):
* '''Funkcja informacyjna''' obserwacja środowiska i pozyskiwanie wiedzy, która pozwala na podejmowanie decyzji
* '''Funkcja informacyjna''' - obserwacja środowiska i pozyskiwanie wiedzy, która pozwala na podejmowanie decyzji
* '''Funkcja edukacyjna''' dzięki komunikacji i przekazywaniu wiedzy, wiary, przekonań rozprzestrzenia się nauka  
* '''Funkcja edukacyjna''' - dzięki komunikacji i przekazywaniu wiedzy, wiary, przekonań rozprzestrzenia się nauka
* '''Funkcja identyfikacji osobistej''' wzmacnia wzory zachowań oraz wartości, pomaga odszukać odrębność każdej istoty  
* '''Funkcja identyfikacji osobistej''' - wzmacnia wzory zachowań oraz wartości, pomaga odszukać odrębność każdej istoty
* '''Funkcja integracyjna''' tworzy więź między jednostkami, dzięki tej funkcji panuje ład społeczny
* '''Funkcja integracyjna''' - tworzy więź między jednostkami, dzięki tej funkcji panuje ład społeczny
* '''Funkcja mobilizacyjna''' przekazywanie motywacji, najczęściej w procesie propagandowym oraz perswazyjnym
* '''Funkcja mobilizacyjna''' - przekazywanie motywacji, najczęściej w procesie propagandowym oraz perswazyjnym
* '''Funkcja rozrywkowa''' odpoczynek, odprężenie, zadowolenie. Funkcja głównie przypisana środkom masowego przekazu, ale dotyczy też spotkań towarzyskich (B. Dobek-Ostrowska 2006, s. 68-69).
* '''Funkcja rozrywkowa''' - odpoczynek, odprężenie, zadowolenie. Funkcja głównie przypisana środkom masowego przekazu, ale dotyczy też spotkań towarzyskich (B. Dobek-Ostrowska 2006, s. 68-69).
<google>t</google>


Roman Jakobson opisał sześć funkcji komunikowania się (G. Habrajska 2005, s. 92):
Roman Jakobson opisał sześć funkcji komunikowania się (G. Habrajska 2005, s. 92):
* '''przedstawieniowa''' poznawcza, ideacyjna, przekazywanie informacji
* '''przedstawieniowa''' - poznawcza, ideacyjna, przekazywanie informacji
* '''metajęzykowa''' opisywanie samego przekazu językowego za pomocą języka
* '''metajęzykowa''' - opisywanie samego przekazu językowego za pomocą języka
* '''ekspresywna''' emotywna, wyrażenie uczuć i emocji
* '''ekspresywna''' - emotywna, wyrażenie uczuć i emocji
* '''impresywna''' konatywna, wpływanie na czyjeś przekonanie, zdanie, sądy
* '''impresywna''' - konatywna, wpływanie na czyjeś przekonanie, zdanie, sądy
* '''fatyczna''' kończenie, podtrzymywanie oraz rozpoczęcie rozmowy
* '''fatyczna''' - kończenie, podtrzymywanie oraz rozpoczęcie rozmowy
* '''poetycka''' estetyczna, wpływ na doznania estetyczne.
* '''poetycka''' - estetyczna, wpływ na doznania estetyczne.
 
<google>n</google>
 
==TL;DR==
Komunikacja służy wymianie informacji i pełni wiele funkcji, takich jak informacyjna, edukacyjna, integracyjna, mobilizacyjna, rozrywkowa. Istnieją również funkcje komunikacji niewerbalnej, takie jak semantyczna, syntaktyczna, pragmatyczna i regulacji konwersacji. W organizacji komunikacja ma funkcje tworzenia więzi społecznych, regulowania norm, kontrolowania zachowań pracowników, motywowania do spełnienia celów oraz wyrażania emocji. W socjologii wyróżnia się funkcje rejestratywną, komunikacyjną, tworzenia tożsamości grupowej i realizacji dążenia prospołecznego.


==Funkcje komunikacji niewerbalnej==
==Funkcje komunikacji niewerbalnej==
Linia 37: Linia 27:


Barbara Sypniewska wymienia pięć głównych funkcji komunikacji niewerbalnej (B. Sypniewska 2015, s. 69):
Barbara Sypniewska wymienia pięć głównych funkcji komunikacji niewerbalnej (B. Sypniewska 2015, s. 69):
* '''funkcja informacyjna''' podstawowa funkcja komunikacji niewerbalnej, wszystkie sygnały mają znaczenie dla nadawcy i dla odbiorcy. Przekaz niewerbalny uważa się za szczery, gdyż jest nieświadomy i poza kontrolą człowieka. Dzięki temu można uzyskać specyficzne informacje (np. nastawienie czy pewność siebie)
* '''funkcja informacyjna''' - podstawowa funkcja komunikacji niewerbalnej, wszystkie sygnały mają znaczenie dla nadawcy i dla odbiorcy. Przekaz niewerbalny uważa się za szczery, gdyż jest nieświadomy i poza kontrolą człowieka. Dzięki temu można uzyskać specyficzne informacje (np. nastawienie czy pewność siebie)
* '''funkcja definiowania i wspierania przekazów werbalnych''' analizowanie związku komunikatów werbalnych i niewerbalnych pozwala na prawidłowe przyjęcie informacji. Niekiedy przekaz niewerbalny może zaprzeczać przekazowi werbalnemu (np. gdy nadawca zaprzecza byciu zdenerwowanym, a jednak jego ton głosu ewidentnie wskazuje na ten stan)
* '''funkcja definiowania i wspierania przekazów werbalnych''' - analizowanie związku komunikatów werbalnych i niewerbalnych pozwala na prawidłowe przyjęcie informacji. Niekiedy przekaz niewerbalny może zaprzeczać przekazowi werbalnemu (np. gdy nadawca zaprzecza byciu zdenerwowanym, a jednak jego ton głosu ewidentnie wskazuje na ten stan)
* '''funkcja wyrażania postaw i emocji''' okazywanie emocji jest wiarygodniejsze, gdy dołączamy do nich sygnały niewerbalne, czyli m.in.: dotyk, gesty, mimika, intonacja głosu czy dystans
* '''funkcja wyrażania postaw i emocji''' - okazywanie emocji jest wiarygodniejsze, gdy dołączamy do nich sygnały niewerbalne, czyli m.in.: dotyk, gesty, mimika, intonacja głosu czy dystans
* '''funkcja definiowania relacji''' ustalenie poziomu relacji oraz wzajemnych stosunków między nadawcą a odbiorcą (dystans, kontakt wzrokowy, pochylenie ciała)
* '''funkcja definiowania relacji''' - ustalenie poziomu relacji oraz wzajemnych stosunków między nadawcą a odbiorcą (dystans, kontakt wzrokowy, pochylenie ciała)
* '''funkcja kształtowania i kierowania wyrażeniami''' pozwala bardzo szybko ocenić osobę na podstawie wieku, ubioru, zachowania czy tempa mówienia.
* '''funkcja kształtowania i kierowania wyrażeniami''' - pozwala bardzo szybko ocenić osobę na podstawie wieku, ubioru, zachowania czy tempa mówienia.


==Funkcje komunikacji w organizacji==
==Funkcje komunikacji w organizacji==
Linia 49: Linia 39:
* '''samodoskonalenie''', które pomaga zdobyć i umocnić pewność siebie oraz pozycję społeczną
* '''samodoskonalenie''', które pomaga zdobyć i umocnić pewność siebie oraz pozycję społeczną
W grupie lub organizacji:
W grupie lub organizacji:
* '''kontrolna''' informowanie o obowiązkach i zasadach w zakresie społecznej kontroli. Dzięki tej funkcji można kontrolować zachowanie pracowników.
* '''kontrolna''' - informowanie o obowiązkach i zasadach w zakresie społecznej kontroli. Dzięki tej funkcji można kontrolować zachowanie pracowników.
* '''motywacyjna''' zachęcanie do spełnienia celów. Komunikowanie stwarza możliwość do namówienia innych, aby dążyli do celu.
* '''motywacyjna''' - zachęcanie do spełnienia celów. Komunikowanie stwarza możliwość do namówienia innych, aby dążyli do celu.
* '''emocjonalna''' odzwierciedlanie myśli, emocji i uczuć. Poprzez wyrażenie emocji i uczuć można uniknąć wielu problemów i niedopowiedzeń.  
* '''emocjonalna''' - odzwierciedlanie myśli, emocji i uczuć. Poprzez wyrażenie emocji i uczuć można uniknąć wielu problemów i niedopowiedzeń.
* '''informacyjna''' zdobywanie informacji potrzebnych, aby osiągnąć cel. Człowiek gromadzi i przechowuje mnóstwo informacji, które pozwalają mu na ocenienie sytuacji czy problemu (A. Oleksiuk 2007, s. 85- 86).
* '''informacyjna''' - zdobywanie informacji potrzebnych, aby osiągnąć cel. Człowiek gromadzi i przechowuje mnóstwo informacji, które pozwalają mu na ocenienie sytuacji czy problemu (A. Oleksiuk 2007, s. 85-86).


==Funkcje komunikacji w socjologii==
==Funkcje komunikacji w socjologii==
Jak pisze Jarosław Kucharski, Piotr Sztompka wyróżnił cztery podstawowe funkcje komunikowania się: funkcja rejestratywna, komunikacyjna, tworzenia tożsamości grupowej oraz realizacja dążenia prospołecznego (J. Kucharski 2014, s.27).
Jak pisze Jarosław Kucharski, Piotr Sztompka wyróżnił cztery podstawowe funkcje komunikowania się: funkcja rejestratywna, komunikacyjna, tworzenia tożsamości grupowej oraz realizacja dążenia prospołecznego (J. Kucharski 2014, s.27).
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Instruktor rekreacji]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Kultura organizacyjna]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Komunikacja niewerbalna]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Metody komunikacji wewnętrznej w organizacji]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Zachowanie organizacyjne]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Styl komunikacji w zespole]]}} &mdash; {{i5link|a=[[System komunikacyjny]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Zasady komunikowania werbalnego]]}} &mdash; {{i5link|a=[[Komunikacja społeczna]]}} }}


==Bibliografia==
==Bibliografia==
* Dobek-Ostrowska B. (2006), ''Komunikowanie publiczne i polityczne'', Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa
<noautolinks>
* Habrajska G. (2005), [https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Acta_Universitatis_Lodziensis_Folia_Litteraria_Polonica/Acta_Universitatis_Lodziensis_Folia_Litteraria_Polonica-r2005-t7-n2/Acta_Universitatis_Lodziensis_Folia_Litteraria_Polonica-r2005-t7-n2-s91-126/Acta_Universitatis_Lodziensis_Folia_Litteraria_Polonica-r2005-t7-n2-s91-126.pdf ''Nakłanianie, perswazja, manipulacja językowa''], "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica", 7/2
* Dobek-Ostrowska B. (2006), ''Komunikowanie publiczne i polityczne'', Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
* Kucharski J. (2014), [https://books.google.pl/books?id=njcaBwAAQBAJ&pg=PT29&dq=funkcje+komunikacji&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwjj6_-TouP7AhVqDRAIHXCnCFkQ6AF6BAgIEAI#v=onepage&q=funkcje%20komunikacji&f=false ''Usprawiedliwione kłamstwo we współczesnej etyce stosowanej''], "Universum Philosophiae", Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, Kraków
* Habrajska G. (2005), ''[https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Acta_Universitatis_Lodziensis_Folia_Litteraria_Polonica/Acta_Universitatis_Lodziensis_Folia_Litteraria_Polonica-r2005-t7-n2/Acta_Universitatis_Lodziensis_Folia_Litteraria_Polonica-r2005-t7-n2-s91-126/Acta_Universitatis_Lodziensis_Folia_Litteraria_Polonica-r2005-t7-n2-s91-126.pdf Nakłanianie, perswazja, manipulacja językowa]'', Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 7/2
* Oleksiuk A. (2007), [https://books.google.pl/books?id=sZQX4mrodBgC&pg=PA86&dq=FUNKCJE+KOMUNIKACJI&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwiQrdK9iOX7AhXtsYsKHS4KAKAQ6AF6BAgFEAI#v=onepage&q&f=false ''Problemy organizacji. Materiały do studiowania''], Wydawnictwo Key Text, Warszawa
* Kucharski J. (2014), ''Usprawiedliwione kłamstwo we współczesnej etyce stosowanej'', Universum Philosophiae, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, Kraków
* Ober J. (2013), ''Funkcja i rola efektywnej komunikacji w zarządzaniu'', "Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria: Organizacja i Zarządzanie", z. 65
* Ober J. (2013), ''[https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.baztech-e6101fff-31a6-4496-8aa7-34b995ccafb5/content/partDownload/e47506fb-42f0-3017-aafb-04511bdecb11 Funkcja i rola efektywnej komunikacji w zarządzaniu]'', Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, nr 65/1897
* Sypniewska B. (2015), ''Istota, błędy i bariery w komunikowaniu się w organizacji'', "Zeszyty Naukowe PWSZ w Płocku Nauki Ekonomiczne", t. XXI
* Oleksiuk A. (2007), ''Problemy organizacji. Materiały do studiowania'', Key Text, Warszawa
* Sypniewska B. (2015), ''Istota, błędy i bariery w komunikowaniu się w organizacji'', Zeszyty Naukowe PWSZ w Płocku. Nauki Ekonomiczne, t. XXI
</noautolinks>


{{a|Emilia Myszka}}
{{a|Emilia Myszka}}
[[Kategoria: Komunikacja]]
[[Kategoria: Komunikacja]]
{{#metamaster:description|Funkcje komunikacji - informacyjna, edukacyjna, identyfikacyjna, integracyjna, mobilizacyjna, rozrywkowa. Więcej na stronie encyklopedii.}}

Aktualna wersja na dzień 00:01, 5 sty 2024

Komunikacja jak powszechnie wiadomo, służy wymianie informacji. Jak trafnie zauważa Józef Ober "komunikowanie się w organizacjach jest powiązane bezpośrednio z podstawowymi funkcjami zarządzania, czyli: planowaniem, organizowaniem, motywowaniem i kontrolą, a menedżerowie realizują owe funkcje zarządzania w znacznym stopniu właśnie poprzez proces komunikacji" (J. Ober 2013, s. 258).

Początkowo funkcje komunikowania opisał H. Lasswell, który wyszczególnił trzy funkcje komunikacji: obserwowanie otoczenia, podtrzymywanie relacji oraz przekazywanie dziedzictwa. W latach 60. XX wieku Ch. Wright dodał czwartą funkcję - rozrywkę. Aktualnie komunikowaniu przypisuje się sześć funkcji (B. Dobek-Ostrowska 2006, s. 68):

  • Funkcja informacyjna - obserwacja środowiska i pozyskiwanie wiedzy, która pozwala na podejmowanie decyzji
  • Funkcja edukacyjna - dzięki komunikacji i przekazywaniu wiedzy, wiary, przekonań rozprzestrzenia się nauka
  • Funkcja identyfikacji osobistej - wzmacnia wzory zachowań oraz wartości, pomaga odszukać odrębność każdej istoty
  • Funkcja integracyjna - tworzy więź między jednostkami, dzięki tej funkcji panuje ład społeczny
  • Funkcja mobilizacyjna - przekazywanie motywacji, najczęściej w procesie propagandowym oraz perswazyjnym
  • Funkcja rozrywkowa - odpoczynek, odprężenie, zadowolenie. Funkcja głównie przypisana środkom masowego przekazu, ale dotyczy też spotkań towarzyskich (B. Dobek-Ostrowska 2006, s. 68-69).

Roman Jakobson opisał sześć funkcji komunikowania się (G. Habrajska 2005, s. 92):

  • przedstawieniowa - poznawcza, ideacyjna, przekazywanie informacji
  • metajęzykowa - opisywanie samego przekazu językowego za pomocą języka
  • ekspresywna - emotywna, wyrażenie uczuć i emocji
  • impresywna - konatywna, wpływanie na czyjeś przekonanie, zdanie, sądy
  • fatyczna - kończenie, podtrzymywanie oraz rozpoczęcie rozmowy
  • poetycka - estetyczna, wpływ na doznania estetyczne.

TL;DR

Komunikacja służy wymianie informacji i pełni wiele funkcji, takich jak informacyjna, edukacyjna, integracyjna, mobilizacyjna, rozrywkowa. Istnieją również funkcje komunikacji niewerbalnej, takie jak semantyczna, syntaktyczna, pragmatyczna i regulacji konwersacji. W organizacji komunikacja ma funkcje tworzenia więzi społecznych, regulowania norm, kontrolowania zachowań pracowników, motywowania do spełnienia celów oraz wyrażania emocji. W socjologii wyróżnia się funkcje rejestratywną, komunikacyjną, tworzenia tożsamości grupowej i realizacji dążenia prospołecznego.

Funkcje komunikacji niewerbalnej

Jak pisze Magdalena Głowik, Scherer i Wallbot jako pierwsi dokonali klasyfikacji funkcji komunikacji niewerbalnej i wyodrębnili: funkcję semantyczną, syntaktyczną, pragmatyczną oraz regulacji konwersacji (M. Głowik 2004, s. 37).

Barbara Sypniewska wymienia pięć głównych funkcji komunikacji niewerbalnej (B. Sypniewska 2015, s. 69):

  • funkcja informacyjna - podstawowa funkcja komunikacji niewerbalnej, wszystkie sygnały mają znaczenie dla nadawcy i dla odbiorcy. Przekaz niewerbalny uważa się za szczery, gdyż jest nieświadomy i poza kontrolą człowieka. Dzięki temu można uzyskać specyficzne informacje (np. nastawienie czy pewność siebie)
  • funkcja definiowania i wspierania przekazów werbalnych - analizowanie związku komunikatów werbalnych i niewerbalnych pozwala na prawidłowe przyjęcie informacji. Niekiedy przekaz niewerbalny może zaprzeczać przekazowi werbalnemu (np. gdy nadawca zaprzecza byciu zdenerwowanym, a jednak jego ton głosu ewidentnie wskazuje na ten stan)
  • funkcja wyrażania postaw i emocji - okazywanie emocji jest wiarygodniejsze, gdy dołączamy do nich sygnały niewerbalne, czyli m.in.: dotyk, gesty, mimika, intonacja głosu czy dystans
  • funkcja definiowania relacji - ustalenie poziomu relacji oraz wzajemnych stosunków między nadawcą a odbiorcą (dystans, kontakt wzrokowy, pochylenie ciała)
  • funkcja kształtowania i kierowania wyrażeniami - pozwala bardzo szybko ocenić osobę na podstawie wieku, ubioru, zachowania czy tempa mówienia.

Funkcje komunikacji w organizacji

Wobec uczestników:

  • tworzenie więzi społecznych i udoskonalanie ich
  • regulowanie poprzez propagowanie wartości i norm
  • samodoskonalenie, które pomaga zdobyć i umocnić pewność siebie oraz pozycję społeczną

W grupie lub organizacji:

  • kontrolna - informowanie o obowiązkach i zasadach w zakresie społecznej kontroli. Dzięki tej funkcji można kontrolować zachowanie pracowników.
  • motywacyjna - zachęcanie do spełnienia celów. Komunikowanie stwarza możliwość do namówienia innych, aby dążyli do celu.
  • emocjonalna - odzwierciedlanie myśli, emocji i uczuć. Poprzez wyrażenie emocji i uczuć można uniknąć wielu problemów i niedopowiedzeń.
  • informacyjna - zdobywanie informacji potrzebnych, aby osiągnąć cel. Człowiek gromadzi i przechowuje mnóstwo informacji, które pozwalają mu na ocenienie sytuacji czy problemu (A. Oleksiuk 2007, s. 85-86).

Funkcje komunikacji w socjologii

Jak pisze Jarosław Kucharski, Piotr Sztompka wyróżnił cztery podstawowe funkcje komunikowania się: funkcja rejestratywna, komunikacyjna, tworzenia tożsamości grupowej oraz realizacja dążenia prospołecznego (J. Kucharski 2014, s.27).


Funkcje komunikacjiartykuły polecane
Instruktor rekreacjiKultura organizacyjnaKomunikacja niewerbalnaMetody komunikacji wewnętrznej w organizacjiZachowanie organizacyjneStyl komunikacji w zespoleSystem komunikacyjnyZasady komunikowania werbalnegoKomunikacja społeczna

Bibliografia

  • Dobek-Ostrowska B. (2006), Komunikowanie publiczne i polityczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
  • Habrajska G. (2005), Nakłanianie, perswazja, manipulacja językowa, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 7/2
  • Kucharski J. (2014), Usprawiedliwione kłamstwo we współczesnej etyce stosowanej, Universum Philosophiae, Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum w Krakowie, Kraków
  • Ober J. (2013), Funkcja i rola efektywnej komunikacji w zarządzaniu, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, nr 65/1897
  • Oleksiuk A. (2007), Problemy organizacji. Materiały do studiowania, Key Text, Warszawa
  • Sypniewska B. (2015), Istota, błędy i bariery w komunikowaniu się w organizacji, Zeszyty Naukowe PWSZ w Płocku. Nauki Ekonomiczne, t. XXI


Autor: Emilia Myszka