Pyrrusowe zwycięstwo

Pyrrusowe zwycięstwo - jest to związek frazeologiczny pochodzący z mitologii greckiej. Oznacza zwycięstwo osiągnięte zbyt wielkim kosztem, które jest tylko zwycięstwem pozornym, ponieważ straty przewyższają zyski. Wyrażenie to wywodzi się z historycznej bitwy pod Ausculum, która miała miejsce w 279 r. p. n. e. Król Epiru, Pyrrus wygrał z Rzymianami, ale poniósł ogromne straty wojenne.

TL;DR

Artykuł opisuje pochodzenie i znaczenie frazeologicznego zwrotu "pyrrusowe zwycięstwo" oraz błędne jego używanie. Wyjaśnia, że pochodzi on od króla Pyrrusa z Grecji, który wygrał bitwę, ale poniósł ogromne straty. Autor zauważa, że niektórzy dziennikarze sportowi używają tego zwrotu nieprawidłowo. Artykuł przedstawia również inne przykłady frazeologizmów i podaje informacje historyczne dotyczące Pyrrusa.

Błędne używanie przysłowia

Niektórzy jednak używają tego przysłowia w błędny sposób. Mianowicie jako zwycięstwo odniesione niskim nakładem sił lub zwycięstwo nic niedające. A jak wiemy pyrrusowe zwycięstwo jest odniesione wysokim kosztem.

Najczęściej błąd ten pojawia się u dziennikarzy prasy sportowej. Często piszą bowiem oni o pyrrusowym zwycięstwie lub o pyrrusowych golach, choć chyba nie do końca wiedzą co tak naprawdę oznacza ten związek frazeologiczny. Jedynie mecz, który został wygrany, ale na przykład dwóch lub trzech naszych zawodników zostało kontuzjowanych albo dostali czerwoną kartkę, może nosić miano pyrrusowego, ponieważ mimo wygranej mamy duże straty po własnej stronie.

Frazeologizm

Frazeologizm - utrwalone w użyciu połączenie dwóch lub więcej wyrazów z ustalonym znaczeniem innym niż znaczenia wyrazów składających się na związek. Związków frazeologicznych nie należy zazwyczaj przekładać dosłownie. Związki frazeologiczne dzielimy według dwóch kryteriów:

1. Ze względu na charakter gramatyczny jest to klasyfikacja gramatyczna, inaczej mówiąc formalna. Wyróżnia się w niej:

• wyrażenie, w których ośrodkiem frazeologizmu jest rzeczownik, przymiotnik, imiesłów przymiotnikowy lub przysłówek, który występuje rzadziej, przykładami są: krokodyle łzy, dziadowski bicz, rym częstochowski,
• zwrot, ośrodkiem frazeologizmu w tym przypadku jest czasownik lub imiesłów przysłówkowy, na przykład: zakochać się na zabój, wciskać kit
• fraza, czyli związek frazeologiczny który jest zdaniem lub równoważnikiem zdania, wyrazy są tu ze sobą silnie zespolone znaczeniowo, na przykład człowiek człowiekowi wilkiem, (każdy) kij ma dwa końce.

1. ze względu na rodzaj zespolenia, czyli klasyfikacja semantyczna, inaczej funkcjonalna. W tym przypadku dzielimy je na frazeologizmy:

• stałe, w tym idiomy
• łączliwe
• swobodne (luźne).

Związki frazeologiczna oraz frazeologizmy mogą mieć korzenie w:

• Biblii - przykładem może być wyrażenie alfa i omega
• mitologii - tu przykładem jest janusowe oblicze
• literaturze - na przykład dantejskie sceny
• historii - przykładem jest: pójść do Kanossy
• życiu codziennym - na rzykład: stanąć kością w gardle
• wyrażeniach gwarowych i slangowych - przykład to poczta pantoflowa.

W ujęciu historycznym

Pyrrus był królem Epiru, krainy w północno - zachodniej Grecji nad Morzem Jońskim. Panował on w latach od 307 do 302 roku p.n.e. oraz od 297 p.n.e. aż do swojej śmierci. Był również królem Macedonii w latach 288 do 285 r. p.n.e., jak i w Sycylii (278-276 p.n.e.).Syn króla Epiru Ajakidesa i królowej Ftii II. Był jednym z najważniejszych przeciwników Rzymu podczas początków powstawania Imperium Rzymskiego. Pyrrus jest uważany za jednego z najwybitniejszych taktyków wojskowych ówczesnej epoki. Ze względu na to, że niektóre bitwy wygrane przez Pyrrusa okupione były stratami niemożliwymi do uzupełnienia w warunkach wojny prowadzonej na obcym terytorium. Od jego imienia powstało określenie pyrrusowe zwycięstwo. Pyrrus pochodził z plemienia Mollossów, które rządziło w Epirze. Przebywał on na wygnaniu e Egipcie od roku 303 p.n.e. Dzięki temu zyskał przychylność władzy z dynastii Ptoleuszy, założycielem by, jeden z generałów Aleksandra Wielkiego, Prolemeusz I Soter. Prrrus poślubił jego córkę Antygonę, była jedną z jego pięciu żon. Mieli syna Ptolemeusza i córkę Olimpię. Drugą żoną Pyrrusa była Lanassa, córka króla Syrakuz Agatoklesa. Miał z nią syna Aleksandra III, który został później królem Epiru. Birkenna była trzecią żoną Pyrrusa, była ona córką Bardylisa II, króla iliryjskich Dardanów. Czwarta żona była córką Audoleona, króla Pajonów. Zaś ostatnią żoną była, od roku 281 p.n.e., córka Ptolemeusza Keraunosa (A. Wypustek, 2018)

Pochodzenie frazeologizmu

Pyrrusowe zwycięstwo - powstało od sytuacji związanej ze zwycięstwem Pyrrusa, który w III wieku p.n.e. toczył wojnę z Rzymem. Po wygranej bitwie pod Ausculum w roku 279 p.n.e. miał on powiedzieć do gratulujących mu dowódców:

"Jeszcze jedno takie zwycięstwo i jesteśmy zgubieni".

Sukces ten bowiem kosztował Pyrrusa ok. 3,5 tys. zabitych i dużą liczbę rannych. Było to kilkadziesiąt procent składu jego armii. Straty te w warunkach wojny prowadzonej na obcym terytorium były podobno niemożliwe do uzupełnienia. Straty Rzymian były niemal dwukrotnie większe, bo około 6 tys. zabitych, działając na własnym obszarze mogli znacznie szybciej i łatwiej sformować nowe oddziały (A. Wypustek, 2018)

Pyrrusowe zwycięstwo — artykuły polecane

Masowiec — Różnice kulturowe — Kondominium — Złoty środek — Kamień węgielny — Pielgrzymka — Analiza transakcyjna — Efekt domina — Święta krowa

Bibliografia

• Haman W., Gut J. (2008), Docenić konflikt. Od walki i manipulacji do współpracy, Onepress, Warszawa
• Kubiak-Sokół A. (2019), Słownik frazeologiczny PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Markowski A. (2004), Wielki słownik poprawnej polszczyzny, PWN, Warszawa
• Strona internetowa: Ważn@historia Starożytność, Zintegrowana Platforma Edukacyjna MEiN
• Wilkinson T. (2017), Powstanie i upadek starożytnego Egiptu, Rebis, Poznań

Autor: Kamila Siuta