Starosta powiatu

Starosta powiatu jest kierownikiem starostwa powiatowego i zwierzchnikiem służbowym pracowników starostwa. Podstawowymi zadaniami starosty powiatowego są między innymi (Dz.U. 2001 poz. 1592):

• reprezentowanie powiatu
• kierowanie bieżącymi sprawami powiatu oraz organizacja pracy zarządu i starostwa powiatowego czyli np. opracowanie planu operacji ochrony przed powodzią (to starosta powiatu ogłasza i odwołuje alarmy przeciwpowodziowe)
• w wypadku spraw mogących zagrażać życiu, zdrowiu lub powodujących starty materialne musi podjąć niezbędne czynności w celu ich zapobiegnięciu
• powołuje i odwołuje kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży (w uzgodnieniu z wojewodą)
• zatwierdza programy działalności wyżej wymienionych służb.

TL;DR

Starosta powiatu jest kierownikiem starostwa powiatowego i ma wiele obowiązków, takich jak reprezentowanie powiatu, kierowanie sprawami powiatu, powoływanie i odwoływanie kierowników służb powiatowych. Starosta jest wybierany na 5-letnią kadencję i musi spełniać określone kwalifikacje. Ma także uprawnienia do ustalania wynagrodzeń oraz podejmowania decyzji w sprawach związanych z prawem pracy. Może być odwołany przez radę powiatu na wniosek minimum jednej czwartej jej składu.

Informacje ogólne

Starosta Powiatu to tzw. pracownik samorządowy. Pracowników samorządowych można zatrudnić poprzez powołanie, wybór bądź umowę o pracę. Starostę zatrudnia się na podstawie wyboru podobnie jak marszałka województwa, wicestarostę powiatu czy prezydenta miasta. Powoływany jest na 5 letnią kadencje.

Pracownikiem samorządowym zostać może osoba, która:

• jest obywatelem polskim
• posiada pełną zdolność do czynności prawnych
• korzysta z pełni praw publicznych
• posiada odpowiednie kwalifikacje do wykonywania pracy na określonym stanowisku
• nie była karana m.in. za umyślne przestępstwa skarbowe

Starosta jest przewodniczącym zarządu powiatu a nikt, kto jest członkiem takiego zarządu nie może posiadać członkostwa w żadnym innym organie jednostki samorządu terytorialnego i również nie może być zatrudniony w administracji rządowej. Co więcej nie może posiadać mandatu posła ani senatora. Pracodawcą starosty jest starostwo powiatowe i jego wynagrodzenie ustala rada w specjalnej uchwale (Dz.U. 2008 poz. 1458).

Geneza powstania urzędu starosty

Po raz pierwszy o urzędzie starosty możemy przeczytać z dokumentów zachowanych za rządów Wacława II (kiedy podlegały mu ziemie dzielnicy krakowskiej i sandomierskiej), możemy wypisać pięciu starostów: Henryk z Woszowa, Bolesław (książę opolski), Tasso z Wissenburga, Mikołaj (książę opawski) i Vocco (osoba nie znana, wiadomo o niej tylko z jednego dokumentu z tamtych czasów). Z racji zmian jakie zachodziły na mapie Polski na przestrzeni wieków, liczba starostów zmieniała się podobnie jak ich prawa. Gdy mówimy o władzy starostów, z najstarszych zachowanych dokumentów, możemy przytoczyć uprawnienia praktycznie równe królom, jak np (Kutrzeba S. 1903 s. 5, 30-41):

• możliwość przekazania nieruchomości z jednej osoby na drugą (zrzeknięcia się nieruchomości)
• prawa związane z sądownictwem w sprawach związanych z późniejszą szlachtą
• szeroko pojęta władza policyjno-karna.

Inne uprawnienia

Starosta (wójt bądź marszałek) określa, poprzez rozporządzenie:

• maksymalne miesięczne wynagrodzenie kierowników
• maksymalne miesięczne wynagrodzenie zastępców kierowników jednostek budżetowych
• maksymalne miesięczne wynagrodzenie gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych oraz zakładów budżetowych jednostek samorządu terytorialnego

Ponadto wykonuje on czynności w sprawach z zakresu prawa pracy wobec pozostałych członków zarządu powiatu. Na jego wniosek rada powiatu odwołuje lub powołuje skarbnika powiatu. Nawiązuje stosunek pracy z rzecznikiem konsumentów (Dz.U. 2008 poz. 1458). Mogą być kierowane do niego zapytania bądź interpelacje w sprawach dotyczących powiatu. Na tego typu pisma musi odpowiadać w terminie do 14 dni od otrzymania dokumentu (starosta może do tego wyznaczyć konkretną osobę) (Dz.U. 2001 poz. 1592).

Sposób wyboru

Starosta jest wybierany poprzez tajne głosowanie, które przeprowadza rada powiatu. Rada ta wybiera cały zarząd (między 3 a 5 osób) w tym właśnie starostę, który jest przewodniczącym nowo wybranego zarządu, wicestarostę i resztę zarządu. Wybór następuje poprzez bezwzględną większość głosów ustawowego składu rady (Dz.U. 2001 poz. 1592).

Starosta ma prawo do wyboru doradców i asystentów w starostwie powiatowym (Dz.U. 2008 poz. 1458).

Sposób odwołania

Starostę może odwołać rada powiatu na wniosek minimum jednej czwartej ustawowego składu rady. Jest do tego potrzebny odpowiedni dokument, gdzie dokładnie jest uzasadniona przyczyna odwołania, dodatkowo taki wniosek musi posiadać opinie komisji rewizyjnej. Rada powiatu zapoznaje się z opinią komisji rewizyjnej i przeprowadza tajne głosowanie, w którym musi oddać głos co najmniej trzy piąte ustawowego składu rady.

Dokładny przebieg:

1. zgłoszenie wniosku o odwołanie
2. tajne głosowanie rady (odbywa się nie wcześniej niż miesiąc po wpłynięciu wniosku o odwołanie)
3. w przypadku nie uzyskania wymaganej większości głosów można ponowić wniosek po upływie sześciu miesięcy od tajnego głosowanie

Jeśli starosta sam złoży rezygnacje odbywa się głosowanie i przyjęcie wniosku następuje większością głosów. Z odwołaniem (lub złożeniem rezygnacji przez starostę) łączy się odwołanie (lub złożenie rezygnacji) całego zarządu powiatu. Jednak na wniosek starosty można usuwać (poprzez tajne głosowanie i przegłosowanie większością przy minimum połowie ustawowego składu rady) pojedynczych członków zarządu (Dz.U. 2001 poz. 1592).

Starosta powiatu — artykuły polecane

Władza ustawodawcza — Rząd — Najwyższa Izba Kontroli — Kurator sądowy — Służba cywilna — Organy ZUS — Doradztwo podatkowe — Państwowa Inspekcja Pracy — Władza wykonawcza

Bibliografia

• Dolnicki B. (2012), Samorząd terytorialny, Wolters Kluwer, Warszawa
• Kutrzeba S. (1903), Starostowie: ich początki i rozwój w XIV w., Wydawnictwo drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
• Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych Dz.U. 2008 nr 223 poz. 1458
• Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym. Dz.U. 1998 nr 91 poz. 578

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Autor: Gabriela Ocieczek, Natalia Łabuzek, Mariusz Liszka