Akty prawne

Akty prawne to wyniki tworzenia prawa przez organy do tego upoważnione.

Zgodnie z art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa (Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej 1997, Art. 7). Dlatego też przy pomocy prawa normowane są wszystkie działania administracyjne, jak również instrumenty prawne. Akty prawne należy zaliczyć do prawnych form działania administracji. Są one jednym z najczęściej używanych instrumentów administracyjnych. Zdaniem Bieleckiego L. poprzez akt administracyjny rozumie się oparte na przepisach prawa administracyjnego władcze, jednostronne oświadczenie woli organu administracji publicznej, określające sytuację prawną konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie. Akt taki musi być wydany zawsze na właściwej podstawie prawnej, którą powinny być przepisy rangi ustawowej lub przepisy wydane z wyraźnego upoważnienia ustawowego (L. Bielecki 2011, s. 330). Pojęcie aktu administracyjnego jest jednak w rzeczywistości bardzo rzadko używane. Zagadnienie to jest częściej definiowane jako postanowienie, koncesja, decyzja lub też zezwolenie. Akt administracyjny to akt prawny, który jest skierowany do konkretnej osoby i dotyczy jednego zdarzenia. Akt administracyjny wygasa z chwilą wykonania obowiązku.

TL;DR

Akty prawne to wyniki tworzenia prawa przez organy upoważnione. Są one jednym z najczęściej używanych instrumentów administracyjnych. Akty administracyjne są oparte na przepisach prawa administracyjnego i stanowią władcze oświadczenie woli organu administracji. Są skierowane do konkretnej osoby i dotyczą jednego zdarzenia. Akty administracyjne muszą być wydane przez właściwy organ i spełniać określone warunki. Akty wadliwe mogą być uchylone lub zmienione. Akty administracyjne można podzielić ze względu na różne kryteria, takie jak podstawa prawna, forma, uwzględnienie żądania adresata, zależność od adresata oraz treść rozstrzygnięcia sprawy.

Kto może wydać akt administracyjny?

Zdaniem Niewiadomskiego Z. akt administracyjny powinien być wydany przez organ rzeczowo i miejscowo właściwy, zgodnie z prawem materialnym i przy zachowaniu odpowiedniej procedury. Procedurę stanowienia aktów administracyjnych określają z reguły przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego z 14 czerwca 1960 roku. Akty administracyjne wydane w trybie tego kodeksu noszą nazwę decyzji i postanowień. Decyzje rozstrzygają sprawę co do istoty. Postanowienia dotyczą spraw proceduralnych (Niewiadomski Z. i in. 2011, s. 219).

Cechy aktów administracyjnych

1. jest to czynność oparta na przepisach prawa administracyjnego,
2. stanowi władcze oświadczenie woli organu administracji,
3. może wywoływać skutki nie tylko w sferze prawa administracyjnego, lecz także w innych dziedzinach prawa,
4. wykazuje tak zwaną podwójną konkretność: konkretny adresat i konkretna sprawa
5. wydawany jest w wyniku prowadzonego postępowania administracyjnego

(E. Ura 1996, s. 89).

Akt administracyjny jest również tak zwanym władczym oświadczeniem woli. Zdaniem Bieleckiego L. władczość aktu administracyjnego przejawia się w tym, iż wydawany jest w imieniu państwa, a jego wykonanie zagwarantowane jest przymusem państwowym. Oświadczenie woli jest ukierunkowane na ustanowienie, zmianę lub zniesienie stosunku prawnego. Nie jest więc aktem administracyjnym na przykład zaświadczenie, ponieważ nie jest ono oświadczeniem woli, lecz oświadczeniem wiedzy, niepowodującym zmiany sytuacji prawnej (L. Bielecki 2011, s. 330).

Cecha podwójnej konkretności oznacza, że dana sprawa dotyczy konkretnej osoby jak również sprawy, zadania. Umożliwia ona wskazać znaczącą różnicę między aktami administracyjnymi, a aktami normatywnymi. W przypadku akt normatywnych adresat jest określony, natomiast zakres sytuacji jest hipotetyczny.

Zdaniem Bieleckiego L. akt administracyjny wydawany jest w toku toczącego się postępowania administracyjnego, co oznacza, że może być wydany jedynie po wszczęciu postępowania, ale przed jego zakończeniem. Ta cecha pozwala na odróżnienie aktu administracyjnego od czynności materialno - technicznych, jakimi jest na przykład wydawanie zaświadczeń, które mogą być wydawane zarówno w toku postępowania, jak i po jego zakończeniu (L. Bielecki 2011, s. 331).

Warunki jakie musi spełniać akt administracyjny

• musi być zgodny z przepisami prawa materialnego (czyli prawo materialne musi przewidywać rozstrzygnięcie danej kategorii spraw poprzez wydanie aktu administracyjnego),
• musi być wydany przez właściwy organ (z uwzględnieniem właściwości rzeczowej jak i miejscowej),
• musi być wydany w przepisanym trybie (inny jest bowiem na przykład tryb wydawania polecenia służbowego w drodze rozkazu wojskowego, a inny obowiązuje przy wydawaniu decyzji administracyjnej)

(L. Bielecki 2011, s. 332).

Akt niespełniający powyższych kryteriów nazywany jest aktem wadliwym. Może być wadliwy istotnie lub nieistotnie.

Akt wadliwy - istotnie lub nieistotnie

Akt wadliwy istotnie może zostać uchylony lub zmieniony, oczywiście jedynie na drodze prawnej i na wniosek adresata lub z urzędu czy też przez organ nadzorczy. Akt taki nazywamy aktem wzruszalnym.

Akt wadliwy nieistotnie to taki akt, w którym można dokonać poprawki, uzupełnienia a także wyeliminowania błędu. Akt ten wiąże adresata i jest nadal ważny.

Kryteria podziału aktów administracyjnych

Ze względu na kryterium, akty administracyjne można podzielić na:

• kryterium - zdeterminowanie aktu administracyjnego przez podstawę prawną:
  • akty deklaratoryjne
  • akty konstytutywne
• kryterium - forma aktu
  • akty formalne
  • akty nieformalne
• kryterium - uwzględnienie żądania adresata (strony):
  • akty pozytywne
  • akty negatywne
• kryterium - akty zależne od adresata bądź od niego niezależne:
  • akty jednostronne
  • akty dwustronne
• kryterium - treść rozstrzygnięcia sprawy:
  • akty nakazujące
  • akty kształtujące
  • akty ustalające

(L. Bielecki 2011, s. 332, 333).

Akty prawne — artykuły polecane

Rozporządzenie — Interes prawny — Sankcja — Sąd administracyjny — Abolicja — Orzeczenie sądu — Rzecznik Praw Obywatelskich — Dyrektywa — Koncesja

Bibliografia

• Bielecki L. (2011). Prawo administracyjne. Część ogólna, Difin, Warszawa, s. 330, 331, 332, 333
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483
• Niewiadomski Z. (2011). Prawo administracyjne Wydanie 5, LexisNexis, Warszawa, s. 219
• Ura E. (2015), Prawo administracyjne, Wolters Kluwer, Warszawa
• Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego Dz.U. 1960 Nr 30 poz. 168
• Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Dz.U. 2002 nr 153 poz. 1270

Autor: Katarzyna Rak

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.