Metoda budżetowania przyrostowego

Metoda budżetowania przyrostowego (liniowa, inkrementalna) - jedna z metod budżetowania wykorzystywana w zarządzaniu przedsiębiorstwami . Jest tradycyjną i najczęściej stosowaną metodą budżetowania, polegającą na wykorzystaniu danych historycznych oraz przewidywanych zmian (stopy wzrostu oszacowanej na następny okres) w celu efektywnego wykorzystania środków finansowych .

Proces i etapy budżetowania

Proces budżetowania rozpoczyna się od ustalenia wartości zaewidencjonowanych w ubiegłym okresie (najcześciej z poprzedniego roku budżetowego). Następnie koryguje się je o odchylenia, które powstają w trakcie realizacji budżetu oraz dodaje się inne wskaźniki, które powstają w wyniku zmian wielkości ekonomicznych (inflacja, wzrost wynagrodzeń, zmiany kursów walut, zmiany w polityce cenowej przedsiębiorstwa), które mogą nastąpić w przyszłości .

Cały proces budżetowania można podzielić na cztery kluczowe etapy :

1. ustalenie wszystkich założeń do tworzenia budżetu oraz zebranie danych,
2. opracowanie budżetu na dany rok,
3. obliczenie budżetu i jego zatwierdzenie,
4. sprawdzenie i kontrola ustalonego budżetu.

Zastosowania metody

Metoda budżetowania przyrostowego jest efektywna w przypadku stabilnych firm, które działają przez cały czas w tym samym otoczeniu i stabilnych warunkach rynkowych. Charakterystyka metody wynika z okresu, w którym powstała - ery przemysłowej. Wykorzystywana w przedsiębiorstwach produkcji masowej, jej celem było przedstawienie wyniku mającego wspierać maksymalizację zysku . Przedsiębiorstwa charakteryzowały się niskimi kosztami pośrednimi, których prognoza nie była skomplikowana. Metoda budżetowana przyrostowego jest metodą najszybszą i najprostszą spośród tradycyjnych metod budżetowania, gdyż polega jedynie na wykorzystaniu budżetu z poprzedniego okresu i skorygowaniu go poprzez uwzględnienie niektórych składników. Z powodu swojej prostoty, powtarzalnego schematu danych, niskiego kosztu i znikomej pracochłonności przeprowadzenia samej operacji budżetowania jest ona często wykorzystywana w sektorze publicznym. Stosowanie tej metody w sektorze publicznym wynika również z cech wydatków publicznych, których kwoty są zazwyczaj zatwierdzane już w roku poprzedzającym .

Zalety i wady budżetowania przyrostowego

Zalety :

• niska złożoność obliczeniowa,
• niska pracochłonność,
• krótki czas przygotowania,
• wykorzystanie stałego czasu budżetowania (jednostki roku),
• powtarzalność schematu budżetowania.

Wady :

• powtarzanie błędów okresów poprzednich,
• zbyt duży wpływ układów i powiązań personalnych występujących wśród osób odpowiedzialnych za tworzenie budżetów,
• marnotrawstwo zasobów przedsiębiorstwa (zaliczając do budżetu niekonieczne czynności),
• możliwość wykorzystania jedynie szacunkowej stopy wzrostu (niedokładne oszacowanie zmian parametrów),
• uwzględnianie jedynie poprzedniego roku budżetowego (przy czym okres trwania projektów może wynieść kilka lat),
• niechęć do zatwierdzania innowacyjnych lub kosztownych projektów z obawy przed przekroczeniem prognozowanego budżetu lub niedokładnego oszacowania wydatków,
• wymuszone wykorzystywanie pozostałego z danego okresu budżetu w celu uniknięcia obniżenia budżetu na następujący rok.

Powyższe wady odnoszą się głównie do stosowania metody budżetowania przyrostowego w sektorze publicznym (np. opieka zdrowotna, budżety miasta). Z powodu ich dużej liczby wykorzystuje się konkurencyjne metody - programowanie budżetowe, metodę budżetowania od zera lub współczesne metody budżetowania (metoda budżetowania kaizen, budżetowanie wartości dla akcjonariuszy, budżetowanie kontrolowanego poziomu produktywności).

Bibliografia

• Bucior G., (2010), Budżet podstawy zerowej w jednostkach samorządu terytorialnego, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 122, s. 64-65
• Chmielowiec-Lewczuk M., (2004), Controlling w działalności przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa, s. 316-317
• Gmińska R., (2011), Wykorzystanie budżetowania w modelu rachnukowości zarządczej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 32, s. 1-2
• Gmytrasiwicz M., (2005), Encyklopedia rachunkowości, LexisNexis, Warszawa, s. 158
• Kuchciak I., (2008), Budżetowanie jako narzędzie wspomagające efektywne funkcjonowanie przedsiębiorstwa, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica, nr 218, Łódź, s. 175
• Lew G., (2004), Controlling przedsiębiorstw handlowych, Difin, Warszawa, s. 135,144-147
• Marciniak S., (2004), Controlling filozofia projektowanie, Difin, Warszawa, s. 150, 152
• Nowak E., (2015), ilościowe w rachunku kosztów przedsiębiorstwa, Journal of Management and Finance, nr 13, s. 341
• Orliński R., (2012), Budżetowanie przyrostowe jako metoda poprawy kondycji finansowej szpitali, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 251, s. 384
• Ossowski M., (2013), Budżetowanie kosztów udziału w targach, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 289, s. 474
• Ossowski M., (2005), Metody budżetowania, Prace i Materiały Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, nr 2, s. 159

Autor: Mariola Karasińska, Magdalena Węgrzyn