Metoda budżetowania przyrostowego

Z Encyklopedia Zarządzania

Metoda budżetowania przyrostowego (liniowa, inkrementalna) - jedna z metod budżetowania wykorzystywana w zarządzaniu przedsiębiorstwami [1]. Jest tradycyjną i najczęściej stosowaną metodą budżetowania, polegającą na wykorzystaniu danych historycznych oraz przewidywanych zmian (stopy wzrostu oszacowanej na następny okres) w celu efektywnego wykorzystania środków finansowych [2].

Proces i etapy budżetowania

Proces budżetowania rozpoczyna się od ustalenia wartości zewidencjonowanych w ubiegłym okresie (najczęściej z poprzedniego roku budżetowego). Następnie koryguje się je o odchylenia, które powstają w trakcie realizacji budżetu oraz dodaje się inne wskaźniki, które powstają w wyniku zmian wielkości ekonomicznych (inflacja, wzrost wynagrodzeń, zmiany kursów walut, zmiany w polityce cenowej przedsiębiorstwa), które mogą nastąpić w przyszłości [3].

Cały proces budżetowania można podzielić na cztery kluczowe etapy [4]:

  1. ustalenie wszystkich założeń do tworzenia budżetu oraz zebranie danych,
  2. opracowanie budżetu na dany rok,
  3. obliczenie budżetu i jego zatwierdzenie,
  4. sprawdzenie i kontrola ustalonego budżetu.

Zastosowania metody

Metoda budżetowania przyrostowego jest efektywna w przypadku stabilnych firm, które działają przez cały czas w tym samym otoczeniu i stabilnych warunkach rynkowych. Charakterystyka metody wynika z okresu, w którym powstała - ery przemysłowej. Wykorzystywana w przedsiębiorstwach produkcji masowej, jej celem było przedstawienie wyniku mającego wspierać maksymalizację zysku [5]. Przedsiębiorstwa charakteryzowały się niskimi kosztami pośrednimi, których prognoza nie była skomplikowana. Metoda budżetowana przyrostowego jest metodą najszybszą i najprostszą spośród tradycyjnych metod budżetowania, gdyż polega jedynie na wykorzystaniu budżetu z poprzedniego okresu i skorygowaniu go poprzez uwzględnienie niektórych składników. Z powodu swojej prostoty, powtarzalnego schematu danych, niskiego kosztu i znikomej pracochłonności przeprowadzenia samej operacji budżetowania jest ona często wykorzystywana w sektorze publicznym. Stosowanie tej metody w sektorze publicznym wynika również z cech wydatków publicznych, których kwoty są zazwyczaj zatwierdzane już w roku poprzedzającym [6].

Zalety i wady budżetowania przyrostowego

Zalety [7]:

  • czytelne reguły metody,
  • niska złożoność obliczeniowa,
  • niska pracochłonność,
  • niski koszt stosowania metody (jej wdrożenia i używania),
  • krótki czas przygotowania budżetu,
  • wykorzystanie stałego czasu budżetowania (jednostki roku),
  • powtarzalność schematu budżetowania.

Wady [8] [9] [10]:

  • powtarzanie błędów okresów poprzednich,
  • zbyt duży wpływ układów i powiązań personalnych występujących wśród osób odpowiedzialnych za tworzenie budżetów,
  • marnotrawstwo zasobów przedsiębiorstwa (zaliczając do budżetu niekonieczne czynności),
  • możliwość wykorzystania jedynie szacunkowej stopy wzrostu (niedokładne oszacowanie zmian parametrów),
  • uwzględnianie jedynie poprzedniego roku budżetowego (przy czym okres trwania projektów może wynieść kilka lat),
  • niechęć do zatwierdzania innowacyjnych lub kosztownych projektów z obawy przed przekroczeniem prognozowanego budżetu lub niedokładnego oszacowania wydatków,
  • wymuszone wykorzystywanie pozostałego z danego okresu budżetu w celu uniknięcia obniżenia budżetu na następujący rok.

Powyższe wady odnoszą się głównie do stosowania metody budżetowania przyrostowego w sektorze publicznym (np. opieka zdrowotna, samorządy terytorialne). Z powodu ich dużej liczby wykorzystuje się inne konkurencyjne metody - programowanie budżetowe, metodę budżetowania od zera lub współczesne metody budżetowania (metoda budżetowania kaizen, budżetowanie wartości dla akcjonariuszy, budżetowanie kontrolowanego poziomu produktywności).

Przypisy

  1. M. Chmielowiec - Lewczuk 2004, s. 316-317
  2. R. Gmińska 2011, s. 1-2
  3. S. Marciniak 2004, s. 150, 152
  4. M. Gmytrasiewicz 2005, s. 158
  5. I. Kuchciak 2008, s.175
  6. R. Orliński 2012, s. 384
  7. G. Bucior 2010, s. 64-65
  8. M. Ossowski 2013, s. 474
  9. M. Ossowski 2005, s.159
  10. N. Edward 2015, s. 341

Bibliografia

Autor: Mariola Karasińska, Magdalena Węgrzyn