Wymiar sprawiedliwości
| Wymiar sprawiedliwości |
|---|
| Polecane artykuły |
Wymiar sprawiedliwości - to funkcja państwa polegająca na rozstrzyganiu prawnych sporów oraz konfliktów. Według słownika PWN podstawową definicją wymiaru sprawiedliwości jest działalność państwa, realizowana przez niezawisłe sądy, które w formie procesowej rozstrzygają konflikty prawneoraz działalność państwa realizowana przez sądy w dziedzinie orzecznictwa karnego i cywilnego[1].
Wymiar sprawiedliwości w Polsce
1. Organy sprawujące funkcje wymiaru sprawiedliwości w Rzeczpospolitej Polskiej według Konstytucji to:
Sądy
- Sąd Najwyższy
- sądy powszechne
- sądy administracyjne
- sądy wojskowe
- sąd wyjątkowy - tylko na czas wojny[2].
Trybunały
- Trybunał Konstytucyjny
- Trybunał Stanu
Sądy i Trybunały charakteryzują się władzą odrębną i niezależną - od władzy ustawodawczej oraz wykonawczej[3]. Ich niezależność identyfikowana jest z wyłącznością sądów oraz trybunałów w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz z wykluczeniem ingerencji pozasądowych organów w orzecznictwo[4].
2. Osoby wymierzające sprawiedliwość w Polsce to funkcjonariusze publiczni zwani sędziami [5]. Sędziowie powoływani na czas nieokreślony przez Prezydenta na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, bez możliwości usunięcia ich ze stanowiska[6]. W sprawowaniu urzędu są oni niezawiśli oraz podlegają jedynie Konstytucji RP oraz ustawom[7].
Niezawisłość sędziowską należy rozumieć jako:
- niezależności sędziów od organów władzy ustawodawczej oraz wykonawczej w wydawaniu postanowień i wyroków
- podleganie wyłącznie ustawom oraz Konstytucji
- swobodę podejmowania decyzji w granicach zakreślonych przez ustawę
- orzekanie na podstawie własnego sumienia[8].
Na straży niezależności sądów oraz niezawisłości sędziów stoi Krajowa Rada Sądownictwa, składająca się z: "Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Ministra Sprawiedliwości, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i osoby powołanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej, piętnastu członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych, czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz dwóch członków wybranych przez Senat spośród senatorów"[9].
Międzynarodowy wymiar sprawiedliwości
Międzynarodowe organy sprawiedliwości:
- Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS)
- Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK)
- Sąd Pierwszej Instancji (SPI)
- Europejski Trybunał Sprawiedliwości inaczej zwany Trybunałem Unii Europejskiej (TSUE)
- Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC)[10]
Międzynarodowy wymiar sprawiedliwości jest podstawowym środkiem pokojowego rozstrzygania międzynarodowych sporów. W tradycyjnym ujęciu ogranicza się do rozpatrywania jurydycznych problemów powstałych w konfliktach między państwami. Obecnie mogą być rozstrzygane spory pomiędzy wszystkimi rodzajami jego podmiotów, także (w konkretnych przypadkach) pomiędzy podmiotami fizycznymi[11].
Międzynarodowe sądy i trybunały działają subsydiarnie do państwowego sądownictwa, czyli działają jedynie wtedy, gdy rozstrzygnięcie danej sprawy w ramach prawa krajowego nie jest możliwe. Więcej informacji na ten temat - Subsydiarność.
Przypisy
- ↑ L. Drabik 2018
- ↑ Konstytucja RP 1997, art. 175
- ↑ Konstytucja RP 1997, art. 173
- ↑ Machnikowska A. 2014, s. 265
- ↑ L. Drabik 2018
- ↑ Konstytucja RP 1997, art. 179,180
- ↑ Konstytucja RP 1997, art. 178
- ↑ K. Filipek 2006, s. 7
- ↑ Konstytucja RP 1997, art. 186,187
- ↑ P. Daranowski, J.Połatyńska 2011, s. 18,19
- ↑ T. Widłak 2016, s. 466,467
Bibliografia
- Daranowski P., Połatyńska J.(2011) Prawo międzynarodowe publiczne. Wybór orzecznictwa, Wydawnictwo C. H. BECK, Warszawa
- Drabik L.(2018)Wymiar Sprawiedliwości, "PWN Słownik Języka Polskiego"
- Drabik L.(2018)Sędzia, "PWN Słownik Języka Polskiego"
- Filipek K.(2006)Gwarancje niezawisłości sędziowskiej sędziów sądów powszechnych, "Studenckie Zeszyty Naukowe", nr 9/13
- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483
- Machnikowska A.(2014)Niezależność sądów we współczesnej myśli politycznej, "Tendencje rozwojowe myśli politycznej i prawnej", nr 43
- Widłak T.(2016)Pojęcie "międzynarodowego wymiaru sprawiedliwości" na kanwie Hansa Kelsena projektu sądu światowego, "Gdańskie Studia Prawnicze" nr 2016/1
Autor: Karolina Mączek
