Cechy populacji

Cechy populacji to swoiste właściwości populacji, które są dla niej charakterystyczne. Populacja rozumiana jest jako pewne zgromadzenie jednostek. Pojęcie to stosowane jest m.in. w biologii, statystyce i ekonometrii, w odniesieniu do zbiorowości ludzkich, astronomii. Bez względu na rodzaj populacje posiadają cechy indywidualne ale i takie, które przez tę przynależność są narzucone, określone. Cechy populacji mogą przyjmować wartości mierzalne i niemierzalne.

TL;DR

Cechy populacji to właściwości zbiorowości jednostek, które mogą być zmienne lub stałe. Zmienne cechy mogą być mierzalne (np. wiek) lub niemierzalne (np. płeć). Stałe cechy są wspólne dla wszystkich jednostek populacji. Istnieje podział cech według literatury polskiej i podział zaproponowany przez Stevensa. Przykładem populacji biologicznej są osobniki tego samego gatunku, które mają różne parametry charakteryzujące ich powtarzalność, dziedziczność, liczebność itp.

Klasyfikacja cech populacji

Biorąc pod uwagę cechy populacji można dokonać ich klasyfikacji ze względu na podział zastosowany w literaturze polskiej i zaproponowany przez Stanley'a Stevensa.

Podział cech zastosowany w literaturze polskiej

W literaturze polskiej wyróżniono podział na cechy zmienne i stałe.Cechy zmienne populacji to różniące, swoiste właściwości jednostki, wchodzące w skład badanej populacji. Ilość wariantów cechy zmiennej może przyjmować wartość skończoną bądź nieskończoną. W przypadku gdy liczba wariantów przyjmuje wartość 2 to taka cecha nosi nazwę dychotomicznej (binarna, dwudzielna). Jeśli liczba wariantów jest większa od 2, wtedy nazywana jest politomiczną (wielodzielną). Wśród cech zmiennych wyróżnić można cechy mierzalne, ilościowe:

• ciągłe - np. masa, wiek,
• skokowe - np. liczba gospodarstw domowych,
• porządkowe - np. klasyfikator wzrostu: niski, duży, mały.

Poza cechami mierzalnymi cechy zmienne tworzą cechy niemierzalne, jakościowe, np. płeć, kolor oczu. Cechy stałe dla wszystkich jednostek populacji są wspólne. Nie ma możliwości poddania ich badaniu statystycznemu. Dzięki nim możliwe jest podjęcie decyzji do jakiej populacji (określonej) możemy zaliczyć jednostkę. Jednakże cecha stała w innym badaniu może być cechą zmienną. Możemy podzielić je na:

• cechy czasowe - charakteryzują czas, moment, w których badanie będzie przeprowadzone,
• cechy rzeczowe (przedmiotowe) - określają przedmiot badania
• cechy przestrzenne - determinują miejsce występowania badanych jednostek (miejsce badania).

Podział zaproponowany przez Stevensa

Stosując podział Stevensa wyróżnić można podział na cechy ilościowe i jakościowe. Według niego nie wszystkie operacje matematyczne są dopuszczalne, bez względu na to jaką cechę wybierzemy do badania badaniu. Jest on twórcą czternastostopniowego podziału, w którym sklasyfikował dopuszczalne operacje wraz z przekształceniami statystycznymi. Wśród cech ilościowych wyróżnić można:

• interwałowe - dają możliwość zestawienia, porównania dystansów między otrzymanymi wartościami, np. gęstość,
• proporcjonalne - wszystkie cechy, w których jasno określone są proporcje, np. długość, temperatura.

Biorąc pod uwagę cechy jakościowe Stevens zaproponował następujący podział:

• nominalne - nie ma możliwości ich grupowania w sposób logiczny, posiadają przeciwstawne wartości, np. grupa krwi,
• porządkowe - uszeregowane są w kolejności od najmniejszej do największej, a jednocześnie jest możliwość porównania dwóch wartości, np. wykształcenie.

Przykład charakterystyki danej populacji

Każdy z rodzajów populacji posiada cechy indywidualne dla swojej grupy, które można, a nawet powinno się dla niej rozważać dokonując jej charakterystyki i badania. Łatwo zauważyć, że poza cechami indywidualnymi występują również cechy wspólne.

cechy populacji biologicznej

Populacja biologiczna to osobniki tego samego gatunku występujących w określonym czasie na danym obszarze. Jest ona złożona z osobników (organizmów) posiadających zdolność do krzyżowania się między sobą i mogą wśród niej wystąpić populacje lokalne (demy). Wśród populacji biologicznej wyróżnić można następujące parametry charakteryzujące (cechy populacji) m.in.:

• powtarzalność,
• korelacje genetyczne,
• dziedziczność,
• podobieństwo fenotypowe krewnych,
• rozrodczość,
• śmiertelność,
• liczebność,
• zagęszczenie,
• strategia życiowa.

Czynniki te są zmienne i mierzalne. Wpływ na ich kreowanie się ma środowisko wewnętrzne i zewnętrzne populacji.

Przypisy

Cechy populacji — artykuły polecane

Zmienna ilościowa — Populacja — Kwantyl — Skala porządkowa — Zbiorowość statystyczna — Zmienna — Próba — Średnia — Skala nominalna

Bibliografia

• Krebs C.J. (1996). Ekologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Markowski K., (2011). Opisowa statystyka nauki, Instytut Ekonomii i Zarządzania KUL, Lublin
• Stevens S. (1946). On the theory of scales of measurement , Science, New Series, Vol. 103, No. 2684
• Suchecka J. (2014), Statystyka przestrzenna, C.H. Beck, Warszawa
• Wagner W., Mantaj A., (2014). Zasady statystyki jedno - i dwuwymiarowej. Metodyka, teoria i zastosowania. Tom 1. Statystyka opisowa, Wydawnictwo Oświatowe FOSZE, Rzeszów
• Weiner J. (1999), Życie i ewolucja biosfery, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Zimny A. (2010), Statystyka opisowa Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Koninie, Konin

Autor: Justyna Kozak