Rodzaje kosztów logistycznych
Koszty logistyczne wyrażane są w pieniądzu. Można je określić jako nakład finansowy, który jest niezbędny do wykonania funkcji logistycznych, do których zaliczyć można: zakupy; transport; przepływy informacyjne; obsługę klienta; magazynowanie; dystrybucję; utrzymywanie zapasów (M. Kołodziej-Hajdo 2013, s. 248). Koszty logistyczne są skutkami zdarzeń spowodowanych przepływem środków materialnych (np. materiały, surowce, towary, wyroby) w danym przedsiębiorstwie, jak i również pomiędzy przedsiębiorstwami, a także spowodowane utrzymaniem zapasów. W literaturze przedmiotu wyróżnia się kilka podziałów na rodzaje kosztów logistycznych (J. Twaróg 2003, s. 27).
Podziały kosztów logistycznych
Pierwszy z podziałów wyróżnia trzy podstawowe rodzaje kosztów logistycznych, do jakich zaliczane są:
- koszty zdeterminowane przez procesy logistyczne – stanowią główny filar w strukturze kosztów logistyki. Definiowane są jako nakłady finansowe, rzeczowe i osobowe, związane z realizacją danych procesów gospodarczych (np. transport; dystrybucja wyrobów gotowych; magazynowanie; zakupy materiałowe). W ich strukturze należy także uwzględnić nakłady konieczne do utrzymania standardów w procesie obsługi klienta oraz podczas zachowania właściwej jakości wyrobów. Koszty zdeterminowane przez procesy logistyczne są wyrażone w pieniądzu;
- koszty hipotetyczne - wyrażają nieuzyskany przychód ze względu na utracone transakcje gospodarcze. Ich identyfikacja jest bardzo trudna, ponieważ odnoszą się do przybliżonej kwoty przychodu, której nie osiągnęło przedsiębiorstwo. Zwykle są one przyczyną nieodpowiedniego zaopatrzenia danego przedsiębiorstwa w surowce, na które wystąpił popyt lub mogą być efektem obsługi klientów, która jest niezgodna z umową lub ogólnymi;
- koszty losowe (probabilistyczne) wiążą się z ubytkami majątku i stratami nadzwyczajnymi, jakie pojawiają się w trakcje standardowej działalności logistycznej. Mogą powstawać z niedostatecznej jakości procesów logistycznych i wyrobów gotowych. Najczęściej jednak są wynikiem czynników niezależnych od danego przedsiębiorstwa (np. uregulowania prawne; dekoniunktury gospodarcze; warunki klimatyczne) (E. Nowak, R. Piechota, M. Wierzbicki 2004, s. 200).
Następny podział kosztów logistycznych, jest jednym z najprostszych podziałów. B. Szałek wyróżnił:
- koszty stałe i koszty zmienne;
- koszty bezpośrednie i koszty pośrednie;
- koszty dystrybucji, zaopatrzenia i produkcji;
- koszty materialne i koszty niematerialne;
- koszty ściśle logistyczne;
- koszty przedsięwzięć zalecanych przez logistyków i koszty opracowania logistycznego.
Kolejny podział zaproponowany przez T. Kaczmarczyk wyszczególnia trzy rodzaje kosztów. Są to:
- koszty infrastruktury ogólnej;
- koszty transportu;
- koszty gospodarki magazynowej (T. Kaczmarczyk 2012, s. 913).
Kolejny podział w którym wyznaczone zostały rodzaje kosztów logistycznych powstał na potrzeby zarządzania strategicznego. Wyróżniono je poprzez analizę obsługi poszczególnych segmentów rynku: Należą do nich:
- koszty utrzymania zapasów;
- koszty niedostępności - wyczerpania zapasów;
- inne koszty niesprawnej obsługi;
- koszty obsługi transportowo – spedycyjnej;
- koszty utrzymania i obsługi magazynowej;
- koszty administracyjne.
Przedstawione klasyfikacje rodzajów kosztów logistycznych pozwalają wyszczególnić informacje o danych kosztach w systemie rachunkowości. Ułatwia to zarządzanie daną dziedziną działalności przedsiębiorstwa. Koszty logistyki są podstawowym miernikiem sprawności i nowoczesności procesów logistycznych w przedsiębiorstwie. Dlatego też bardzo istotna jest ich identyfikacja i specyfikacja w oparciu o bieżące potrzeby. Koszty logistyczne mają wpływ na całkowity efekt działalności gospodarczej i kształtowanie wyniku finansowego, który decyduje o poziomie rentowności danej jednostki (M. Kołodziej-Hajdo 2013, s. 249).
Główne cechy kosztów logistycznych
Do głównych cech kosztów logistycznych zaliczamy:
- znaczny udział kosztów logistycznych w strukturze kosztów przedsiębiorstwa;
- rozproszenie kosztów logistycznych pośród inne grupy kosztów w przedsiębiorstwie;
- podział odpowiedzialności za kształtowanie kosztów;
- zmieniająca się wielkość kosztów w określonych terminach;
- duży zakres innych rodzajów kosztów;
- trudność z określeniem wielkości kosztów (K. Skoczylas 2010, s. 14).
Bibliografia
- Gamińska R. (2012), Rachunek kosztów logistyki jako narzędzie zarządzania kosztami, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", nr 252
- Kaczmarczyk T. (2012). Koszty logistyczne w wybranym przedsiębiorstwie produkcyjno-handlowym, "Logistyka - nauka. Logistyka", nr 3
- Kes Z. (2018), Składowe i definicje kosztów logistyki, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", nr 506
- Kołodziej-Hajdo M. (2013), Koszty logistyki w procesie zarządzania przedsiębiorstwem, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", nr 291
- Kiperska-Moroń D., Krzyżaniak S. (2009), Logistyka, Instytut Logistyki Magazynowania, s. 94
- Mroczko F. (2016), Wybrane problemy kosztów logistyki, "Prace Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości z siedzibą w Wałbrzychu", nr 506
- Nowak E., Piechota R., Wierzbicki M. (2004), Rachunek kosztów w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWE, Warszawa
- Nowicka–Skowron M. (2000), Efektywność systemów logistycznych, PWE, Warszawa, s. 78
- Skoczylas K. (2010), Koszty i controlling logistyki w przedsiębiorstwie, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów
- Szałek B. (1994), Logistyka. Wstęp do problematyki, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin
- Twaróg J. (2003), Koszty logistyki przedsiębiorstw, Biblioteka Logistyka, Poznań
Autor: Marcin Szarek
