Zbiorowość statystyczna

Zbiorowość statystyczna
Polecane artykuły
Populacja Pomiar Wnioskowanie statystyczne Skala porządkowa Metody taksonomiczne Skala nominalna Skala pomiarowa Zmienna ilościowa Analiza statystyczna

Zbiorowość statystyczna to zbiór dowolnych jednostek (ludzi, przedmiotów, faktów) podobnych do siebie pod względem przynajmniej jednej właściwości, a różniących się z innych punktów widzenia. Każda zbiorowość (populacja) statystyczna jest przedmiotem badania statystycznego (M. Sobczyk, 2006, s. 15). Zbiorowość statystyczną można podzielić na tak zwane podzbiorowości (subpopulacje lub podpoulacje). Taki podział tworzy się w celu łatwiejszego zidentyfikowania właściwości zbiorowości (lepiej jest po prostu dokonać badania mniejszej liczby jednostek), bądź w celu przeprowadzenia porównań podzbiorowości (B. Pułaska-Turyna, 2011, s. 12).

TL;DR

Artykuł omawia pojęcie zbiorowości statystycznych oraz ich podział na podzbiorowości. Przedstawione są też przykłady zbiorowości i podzbiorowości statystycznych. Artykuł opisuje również rodzaje podziału zbiorowości statystycznych oraz cechy statystyczne, takie jak cechy mierzalne i niemierzalne.

Przykłady zbiorowości statystycznych

• studenci przed obroną prac magisterskich w roku akademickim 2016/2017,
• zbiór motocykli wyprodukowanych w minionym roku na terytorium Polski,
• wyniki zawodów sportowych w danym sezonie.

Zbiorowość statystyczną w powyższych przykładach tworzą np. studenci przed obroną prac magisterskich. Cechą łączącą ich jest to, że są studentami ostatniego roku studiów. Różnią się oni jednak między sobą zarówno rodzajem uczelni, do jakiej uczęszczają, kierunkiem studiów, ocenami, przynależnością do organizacji studenckich, cechami osobowości, płcią itd. (J. Podgórski, 2010, s. 10).

Przykłady podzbiorowości statystycznych

• podzbiorowość studentów studiów stacjonarnych i studentów studiów niestacjonarnych,
• podzbiorowość kobiet i mężczyzn,
• podzbiorowość pracowników zatrudnionych na pełen etat i na pół etatu.

Podział zbiorowości statystycznych

Wśród zbiorowości statystycznych można wyróżnić następujący podział (M. Rószkiewicz, 2002, s. 7):

• liczne – to zbiorowości, których skład stanowi z góry określona liczba jednostek, np. zbiór samochodów wyprodukowanych w minionym roku,
• nieskończone liczne – to zbiorowości, których skład nie jest całkowicie ustalony co do liczby obiektów, np. zbiorowość konsumentów odwiedzających galerie handlowe,
• statyczne – to zbiorowości tworzące jednostki, które istniały, istnieją czy też będą istniały w danym momencie, np. zbiorowość ludności miasta Kraków wg stanu na dzień 31.12.2016 r.,
• dynamiczne – to zbiorowości składające się z jednostek obserwowanych w określonym przedziale czasu, np. samochody zarejestrowane w Polsce w 2016 r.,
• jednowymiarowe – to zbiorowości badane pod względem tylko jednej cechy,
• wielowymiarowe – to zbiorowości badane pod względem wielu cech,
• jednorodne lub wielorodne.

Geneza

Odrębne elementy składowe badanej zbiorowości nazywane są jednostkami statystycznymi lub jednostkami badania. Zatem, aby jednoznacznie określić, jakie jednostki statystyczne będą tworzyły zbiorowość statystyczną, wymagane jest ścisłe określenie jednostki statystycznej pod względem (W. Starzyńska, 2004, s. 20-21):

• rzeczowym (przedmiotowym) – określenie charakterystyk, jakie muszą wypełnić jednostki, aby mogły być zaliczone do zbiorowości (np. fakt zdania matury będzie kryterium określenia zbiorowości osób z wykształceniem średnim),
• czasowym – wymagane jest podać moment lub okres, w którym badane jednostki wystąpią (np. wartość majątku trwałego przedsiębiorstwa na dzień 31 grudnia 2016 r. lub np. wydatki przedsiębiorstwa w czerwcu 2016 r.),
• terytorialnym (przestrzennym, geograficznym) – wymagane jest podać teren występowania jednostki statystycznej zaliczanej do zbiorowości (np. zbiorowość absolwentów Uniwersytetu Ekonomicznego i Politechniki Krakowskiej będą to dwie odmienne zbiorowości),
• zakresowym – określamy informacje o jednostkach statystycznych, jakie będą kompletowane podczas badania (np. kierunek studiów, specjalizacja, odbyte praktyki, znajomość języków obcych, oceny z egzaminów itp.).

Jednostki wchodzące w skład danej zbiorowości charakteryzują się pewnymi własnościami, określanymi mianem cech statystycznych. Cechy statystyczne dzielą się na cechy stałe i zmienne. Cechy stałe służą do dokładnego zdefiniowania zbiorowości statystycznej, natomiast cechy zmienne poddawane są wyłącznie analizie statystycznej. Cechy statystyczne można podzielić na pewne grupy, co przedstawia poniższy podział (W. Starzyńska, 2004, s. 21-22).

Podział cech statystycznych

1. Cechy mierzalne (ilościowe) - to cechy przyjmujące dane wartości wyrażone za pomocą liczb, w formie jednostek fizycznych (np. wynagrodzenie w [zł], wzrost w [cm], stopa zwrotu w [%] itp.):

• cechy ilościowe skokowe - mogą przyjmować określone wartości zmieniające się skokowo, ze skończonych i przeliczalnych przedziałów liczbowych ale bez wartości pośrednich (np. liczba pracowników Uniwersytetu, liczba osób w gospodarstwie domowym),
• cechy ilościowe ciągłe - mogą one przyjmować każdą wartość z różną dokładnością (np. koszt, wzrost, wiek, wynagrodzenie itd.).

2. Cechy niemierzalne (jakościowe) - to takie, których warianty można tylko i wyłącznie wyrazić słownie, bez możliwości pomiaru przy pomocy liczb (np. płeć - kobieta lub mężczyzna; wykształcenie - podstawowe, wyższe, średnie):

• cechy jakościowe nominalne - to cechy, w których nie ma możliwości ustalenia hierarchii ich ważności (np. przedmioty: ekonomia, informatyka, matematyka),
• cechy jakościowe porządkowe - to cechy, których warianty można uporządkować w pewnej kolejności, na przykład poprzez natężenie przymiotników (np. ocena zachowania ucznia: bardzo dobra, dobra, dostateczna, dopuszczająca, niedostateczna).

Bibliografia

• Podgórski J. (2010). Statystyka dla studiów licencjackich, PWE, Warszawa
• Pułaska-Turyna B. (2011). Statystyka dla ekonomistów, Difin, Warszawa
• Rószkiewicz M. (2002). Statystyka. Kurs podstawowy, EFEKT, Warszawa
• Sobczyk M. (2006). Statystyka. Aspekty praktyczne i teoretyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
• Sokołowski A. (2004). O niewłaściwym stosowaniu metod statystycznych, Akademia Ekonomiczna, Kraków
• Starzyńska W. (2004). Podstawy statystyki, Difin, Warszawa
• Zieliński W. (1982). Podstawy statystyki, Encyklopedia Popularna PWN, Warszawa
• Zimny A. (2010). Statystyka opisowa, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, Konin

Autor: Dorota Wójcicka