Kodeks Hammurabiego

Kodeks Hammurabiego
Polecane artykuły
Masa spadkowa Kodeks Kodyfikacja Konwencja wiedeńska Kodeks karny Autorzy tekstów Ustawa o prawie autorskim Autorskie prawa osobiste Demokracja bezpośrednia

Kodeks Hammurabiego to zbiór przepisów prawnych, zapisanych na kamiennej steli, przy pomocy pisma klinowego. Kodeks ten powstał za panowania króla Babilonu Hammurabiego (1792-1750 r. p. n. e.) (M. Kuryłowicz 2013, s.157).

Zarys odkrycia

Odkrycia tekstu wyrytego na bazaltowej steli z czarnego diorytu dokonali w 1901 roku francuscy uczeni w ekspedycji archeologicznej J. de Morgana w Suzie (D. Mielnik 2017, s.29). W tamte rejony został wywieziony prawdopodobnie jako łup wojenny, przez króla Elamu Szutruk-Nahhunte II ok. 1157 r. p.n.e (W. Sochacki 2016 s.19). Po raz pierwszy Kodeks został opublikowany w 1902 roku przez J.V. Scheila, a od tego czasu był wielokrotnie publikowany. Obecnie kamień jest przechowywany w Luwrze (S. Sztaba 2013, s.97).

Struktura Kodeksu

Można zauważyć podział tekstu na 3 części:

• Część wstępna - w tej części znajdują się wyjaśnienia o tym, jak Hammurabi otrzymał godność królewską za sprawą której może egzekwować sprawiedliwość na ziemi. Zaznacza boskie pochodzenie i opisuje bliską więź z bóstwami Babilonii. Podaje jak przyczynił się do tego by wzrastał dobrobyt i dostatek królestwa.
• Część zasadnicza - w niej wypisane są paragrafy, które zawierają opis czynu zabronionego i przewidywana kara.
• Część końcowa - w której Hammurabi przedstawia siebie jako najlepszego władcę, który zapewnia ochronę przed niesprawiedliwością. Ta część zawiera również anatemę czyli pewnego rodzaju klątwę, której miałaby doznać osoba bezczeszcząca Kodeks lub ta, która kwestionuje zapisane wyroki (S. Sztaba 2013, s.103).

Charakterystyka Kodeksu

Kopia kodeksu Hammurabiego w berlińskim muzeum

Kodeks Hammurabiego był:

1. Zbiorem zawierającym prawa, które miały charakter kazuistyczny, a więc rozstrzygane były szczegółowe problemy przez stosowanie do nich odpowiednio dobranych zasad (Nowa Encyklopedia Powszechna 2003, s.414).
2. Prawdopodobnie nie był nową kodyfikacją lecz kompilacją ówczesnego prawa. Kodeks Hammurabiego poprzedzały prawa sumeryjskie oraz akadyjskie (D. Mielnik 2017, s.24).
3. Według niektórych, zapis norm był nieuporządkowany i chaotyczny (M. Kuryłowicz 2013, s.158).
4. Po raz pierwszy została wprowadzona zasada talionu, oznaczało to równą odpłatę za czyny (symbolizowana słynną sentencją oko za oko, ząb za ząb) (W. Sochacki 2016, s.19).
5. W poszczególnych paragrafach, których było 282, można znaleźć krótki opis co należy robić w przypadku fałszywych oskarżeń, w przypadku zagarnięć lub nie upilnowania powierzonego zboża, opis kary za cudzołóstwo, kazirodztwo, za rękoczyny i uszkodzenia ciała, uderzenie kobiety ciężarnej, dla lekarzy którzy dokonali nieudanej operacji czy nawet niedbalstwo murarza.

Przykłady paragrafów znajdujących się w Kodeksie:

• "§ 1 Jeśli obywatel, obywatela oskarżył i morderstwo mu zarzucił, a nie udowodnił mu (tego), oskarżyciel zostanie zabity kary za kradzież i pomówienia.
• § 6 Jeśli obywatel mienie boga lub pałacu skradł, obywatel ten zostanie zabity i ten, który rzecz skradzioną w swe ręce przyjął zostanie także zabity.
• § 11 jeżeli właściciel zguby świadków znających zgubę jego nie przyprowadził, jest kłamcą, oszczerstwo rzucił (i) zostanie zabity.
• § 15 Jeśli obywatel niewolnikowi pałacu albo niewolnicy pałacu, albo niewolnikowi muśkena, albo niewolnicy muśkena przez Bramę Główną pozwolił wyjść, zostanie zabity.
• § 17. Jeśli obywatel niewolnika albo niewolnicę zbiegłych w stepie pochwycił i panu jego oddał go (ją), dwa szekle srebra pan niewolnika da jemu.
• § 22. Jeśli obywatel rabunku dokonał i został złapany, człowiek ten zostanie zabity.
• § 25 Jeżeli w domu obywatela pożar wybuchł (a inny) obywatel, który go ugasić przyszedł, na dobytek pana domu podniósł swój wzrok i dobytek pana domu wziął, człowiek ów w ogień ten zostanie wrzucony.
• § 197. jeżeli kość obywatela złamał, kość mu złamią.
• § 200. Jeśli obywatel ząb obywatelowi równemu sobie wybił, ząb wybiją mu.
• § 205. Jeśli niewolnik obywatela w policzek obywatela uderzył, ucho mu utną.
• § 213. Jeśli niewolnicę obywatela uderzył i sprawił, że płód swój poroniła, 2 szekle srebra zapłaci" (M. Pędracki 1997, s.18).

Bibliografia

• Kuryłowicz M. (2013). Kilka uwag o postępowaniu sądowym w kodeksie Hammurabiego, "Studia Iuridica Lublinensia", Tom 19
• Mielnik D. (2017).Kara śmierci w polskim prawie karnym. Refleksje historyczno-dogmatyczne, Wydawnictwo Archaegraph, Łódź
• Pędracki M. (1997).Przepisy prawne najstarszych "kodeksów" mezopotamskich ustanawiające kary dla ludzi wolnych, Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki, Tom 6, nr 2
• PWN (2004), Nowa encyklopedia powszechna PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Sochacki W. (2016).Kodeks Hammurabiego i jego geneza, Starożytność, Wydawnictwo Druzus, Warszawa
• Sztaba S. (2013).Kodeks Hammurabiego widziany oczami ekonomisty, Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społeczne "Studia i Prace", Warszawa, nr 1

Autor: Monika Głowacz