Metoda budżetowania przyrostowego: Różnice pomiędzy wersjami
Nie podano opisu zmian |
|||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
'''[[Metoda]] budżetowania przyrostowego''' (liniowa, inkrementalna) - jedna z metod budżetowania wykorzystywana w zarządzaniu przedsiębiorstwami <ref> M. Chmielowiec - Lewczuk 2004, s. 316-317 </ref>. Jest tradycyjną i najczęściej stosowaną metodą budżetowania, polegającą na wykorzystaniu '''danych historycznych''' oraz przewidywanych zmian (stopy wzrostu oszacowanej na następny okres) w celu efektywnego wykorzystania środków finansowych <ref> R. Gmińska 2011, s. 1-2 </ref>. | '''[[Metoda]] budżetowania przyrostowego''' (liniowa, inkrementalna) - jedna z metod budżetowania wykorzystywana w zarządzaniu przedsiębiorstwami <ref> M. Chmielowiec - Lewczuk 2004, s. 316-317 </ref>. Jest tradycyjną i najczęściej stosowaną metodą budżetowania, polegającą na wykorzystaniu '''danych historycznych''' oraz przewidywanych zmian (stopy wzrostu oszacowanej na następny okres) w celu efektywnego wykorzystania środków finansowych <ref> R. Gmińska 2011, s. 1-2 </ref>. | ||
==Proces i etapy budżetowania== | |||
[[Proces]] budżetowania rozpoczyna się od ustalenia wartości zaewidencjonowanych w ubiegłym okresie (najcześciej z poprzedniego roku budżetowego). Następnie koryguje się je o odchylenia, które powstają w trakcie realizacji budżetu oraz dodaje się inne wskaźniki, które powstają w wyniku zmian wielkości ekonomicznych ([[inflacja]], wzrost wynagrodzeń, zmiany kursów walut, zmiany w polityce cenowej przedsiębiorstwa), które mogą nastąpić w przyszłości <ref> S. Marciniak 2004, s. 150, 152 </ref>. | [[Proces]] budżetowania rozpoczyna się od ustalenia wartości zaewidencjonowanych w ubiegłym okresie (najcześciej z poprzedniego roku budżetowego). Następnie koryguje się je o odchylenia, które powstają w trakcie realizacji budżetu oraz dodaje się inne wskaźniki, które powstają w wyniku zmian wielkości ekonomicznych ([[inflacja]], wzrost wynagrodzeń, zmiany kursów walut, zmiany w polityce cenowej przedsiębiorstwa), które mogą nastąpić w przyszłości <ref> S. Marciniak 2004, s. 150, 152 </ref>. | ||
Cały proces budżetowania można podzielić na cztery kluczowe etapy <ref> M. Gmytrasiewicz 2005, s. 158 </ref>: | |||
# ustalenie wszystkich założeń do tworzenia budżetu oraz zebranie danych, | |||
# opracowanie budżetu na dany rok, | |||
# obliczenie budżetu i jego zatwierdzenie, | |||
# sprawdzenie i kontrola ustalonego budżetu. | |||
==Zastosowania metody== | ==Zastosowania metody== | ||
| Linia 9: | Linia 15: | ||
==Zalety i wady budżetowania przyrostowego== | ==Zalety i wady budżetowania przyrostowego== | ||
Zalety <ref> G. Bucior 2010, s. 64-65 </ref>: | Zalety <ref> G. Bucior 2010, s. 64-65 </ref>: | ||
* niska złożoność budżetowania, | * niska złożoność obliczeniowa, | ||
* powtarzalność budżetowania. | * niska pracochłonność, | ||
* krótki czas przygotowania, | |||
* wykorzystanie stałego czasu budżetowania (jednostki roku), | |||
* powtarzalność schematu budżetowania. | |||
Wady <ref> M. Ossowski 2013, s. 474 </ref> <ref> M. Ossowski 2005, s.159 </ref>: | Wady <ref> M. Ossowski 2013, s. 474 </ref> <ref> M. Ossowski 2005, s.159 </ref>: | ||
* powtarzanie błędów okresów poprzednich, | * powtarzanie błędów okresów poprzednich, | ||
| Linia 20: | Linia 29: | ||
* wymuszone wykorzystywanie pozostłego z danego okresu budżetu w celu uniknięcia obniżenia budżetu na następujący rok. | * wymuszone wykorzystywanie pozostłego z danego okresu budżetu w celu uniknięcia obniżenia budżetu na następujący rok. | ||
Powyższe wady odnoszą się głównie do stosowania metody budżetowania przyrostowego w sektorze publicznym (np. | Powyższe wady odnoszą się głównie do stosowania metody budżetowania przyrostowego w sektorze publicznym (np. opieka zdrowotna, budżety miasta). Z powodu ich dużej liczby wykorzystuje się konkurencyjne metody - programowanie budżetowe, [[metoda budżetowania od zera | metodę budżetowania od zera]] lub współczesne metody budżetowania (metoda budżetowania kaizen, budżetowanie wartości dla akcjonariuszy, budżetowanie kontrolowanego poziomu produktywności). | ||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
| Linia 29: | Linia 38: | ||
* Chmielowiec-Lewczuk M., (2004), ''Controlling w działalności przedsiębiorstwa'', PWE, Warszawa, s. 316-317 | * Chmielowiec-Lewczuk M., (2004), ''Controlling w działalności przedsiębiorstwa'', PWE, Warszawa, s. 316-317 | ||
* Gmińska R., (2011) ''[https://wneiz.pl/nauka_wneiz/frfu/32-2011/FRFU-32-363.pdf Wykorzystanie budżetowania w modelu rachnukowości zarządczej]'', Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 32, s. 1-2 | * Gmińska R., (2011) ''[https://wneiz.pl/nauka_wneiz/frfu/32-2011/FRFU-32-363.pdf Wykorzystanie budżetowania w modelu rachnukowości zarządczej]'', Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 32, s. 1-2 | ||
* Gmytrasiwicz M., (2005) ''Encyklopedia rachunkowości'', LexisNexis, Warszawa, s. 158 | |||
* Kuchciak I., (2008) ''[http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.hdl_11089_15669/c/foe218Iwa_Kuchciak175_192.pdf Budżetowanie jako narzędzie wspomagające efektywne funkcjonowanie przedsiębiorstwa]'', Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica, nr 218, Łódź, s. 175 | * Kuchciak I., (2008) ''[http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.hdl_11089_15669/c/foe218Iwa_Kuchciak175_192.pdf Budżetowanie jako narzędzie wspomagające efektywne funkcjonowanie przedsiębiorstwa]'', Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica, nr 218, Łódź, s. 175 | ||
* Lew G., (2004) ''[[Controlling]] przedsiębiorstw handlowych'', Difin, Warszawa, s. 135,144-147 | * Lew G., (2004) ''[[Controlling]] przedsiębiorstw handlowych'', Difin, Warszawa, s. 135,144-147 | ||
Wersja z 20:48, 20 kwi 2022
Metoda budżetowania przyrostowego (liniowa, inkrementalna) - jedna z metod budżetowania wykorzystywana w zarządzaniu przedsiębiorstwami [1]. Jest tradycyjną i najczęściej stosowaną metodą budżetowania, polegającą na wykorzystaniu danych historycznych oraz przewidywanych zmian (stopy wzrostu oszacowanej na następny okres) w celu efektywnego wykorzystania środków finansowych [2].
Proces i etapy budżetowania
Proces budżetowania rozpoczyna się od ustalenia wartości zaewidencjonowanych w ubiegłym okresie (najcześciej z poprzedniego roku budżetowego). Następnie koryguje się je o odchylenia, które powstają w trakcie realizacji budżetu oraz dodaje się inne wskaźniki, które powstają w wyniku zmian wielkości ekonomicznych (inflacja, wzrost wynagrodzeń, zmiany kursów walut, zmiany w polityce cenowej przedsiębiorstwa), które mogą nastąpić w przyszłości [3]. Cały proces budżetowania można podzielić na cztery kluczowe etapy [4]:
- ustalenie wszystkich założeń do tworzenia budżetu oraz zebranie danych,
- opracowanie budżetu na dany rok,
- obliczenie budżetu i jego zatwierdzenie,
- sprawdzenie i kontrola ustalonego budżetu.
Zastosowania metody
Metoda budżetowania przyrostowego jest efektywna w przypadku stabilnych firm, które działają przez cały czas w tym samym otoczeniu i stabilnych warunkach rynkowych. Charakterystyka metody wynika z okresu, w którym powstała - ery przemysłowej. Wykorzystywana w przedsiębiorstwach produkcji masowej, jej celem było przedstawienie wyniku mającego wspierać maksymalizację zysku [5]. Przedsiębiorstwa charakteryzowały się niskimi kosztami pośrednimi, których prognoza nie była skomplikowana. Metoda budżetowana przyrostowego jest metodą najszybszą i najprostszą spośród tradycyjnych metod budżetowania, gdyż polega jedynie na wykorzystaniu budżetu z poprzedniego okresu i skorygowaniu go poprzez uwzględnienie niektórych składników. Z powodu swojej prostoty, powtarzalnego schematu danych, niskiego kosztu i znikomej pracochłonności przeprowadzenia samej operacji budżetowania jest ona często wykorzystywana w sektorze publicznym. Stosowanie tej metody w sektorze publicznym wynika również z cech wydatków publicznych, których kwoty są zazwyczaj zatwierdzane już w roku poprzedzającym [6].
Zalety i wady budżetowania przyrostowego
Zalety [7]:
- niska złożoność obliczeniowa,
- niska pracochłonność,
- krótki czas przygotowania,
- wykorzystanie stałego czasu budżetowania (jednostki roku),
- powtarzalność schematu budżetowania.
- powtarzanie błędów okresów poprzednich,
- zbyt duży wpływ układów i powiązań personalnych występujących wśród osób odpowiedzialnych za tworzenie budżetów,
- marnotrawstwo zasobów przedsiębiorstwa (zaliczając do budżetu niekonieczne czynności),
- możliwość wykorzystania jedynie szacunkowej stopy wzrostu,
- uwzględnianie jedynie poprzedniego roku budżetowego (przy czym okres trwania projektów może wynieść kilka lat),
- niechęć do zatwierdzania innowacyjnych lub kosztownych projektów z obawy przed przekroczeniem prognozowanego budżetu lub niedokładnego oszacowania wydatków
- wymuszone wykorzystywanie pozostłego z danego okresu budżetu w celu uniknięcia obniżenia budżetu na następujący rok.
Powyższe wady odnoszą się głównie do stosowania metody budżetowania przyrostowego w sektorze publicznym (np. opieka zdrowotna, budżety miasta). Z powodu ich dużej liczby wykorzystuje się konkurencyjne metody - programowanie budżetowe, metodę budżetowania od zera lub współczesne metody budżetowania (metoda budżetowania kaizen, budżetowanie wartości dla akcjonariuszy, budżetowanie kontrolowanego poziomu produktywności).
Przypisy
Bibliografia
- Bucior G., (2010) Budżet podstawy zerowej w jednostkach samorządu terytorialnego, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 122, s. 64-65
- Chmielowiec-Lewczuk M., (2004), Controlling w działalności przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa, s. 316-317
- Gmińska R., (2011) Wykorzystanie budżetowania w modelu rachnukowości zarządczej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 32, s. 1-2
- Gmytrasiwicz M., (2005) Encyklopedia rachunkowości, LexisNexis, Warszawa, s. 158
- Kuchciak I., (2008) Budżetowanie jako narzędzie wspomagające efektywne funkcjonowanie przedsiębiorstwa, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica, nr 218, Łódź, s. 175
- Lew G., (2004) Controlling przedsiębiorstw handlowych, Difin, Warszawa, s. 135,144-147
- Marciniak S., (2004) Controlling filozofia projektowanie, Difin, Warszawa, s. 150, 152
- Orliński R., (2012) Budżetowanie przyrostowe jako metoda poprawy kondycji finansowej szpitali, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 251, s. 384
- Ossowski M., (2013) Budżetowanie kosztów udziału w targach, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 289, s. 474
- Ossowski M., (2005) Metody budżetowania, Prace i Materiały Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, nr 2, s. 159
Autor: Mariola Karasińska, Magdalena Węgrzyn
