Ewaluacja procesu

Ewaluacja procesu jest najistotniejszą formą oceny podejmowanych działań. Jej zadaniem jest proces dokonania oceny określonego procesu. Obszar zainteresowania ewaluacji procesu obejmuje czynności (planowane i nieplanowane) związane z rzeczywistym procesem które podejmowanie są dla realizacji tego procesu, a także działania związane z określeniem pracowników, odbiorców i pozostałych osób, zaangażowanych w ten proces (J. Sochocki 2006, s. 90).

Ewaluacja to "systematyczne badanie wartości lub cech konkretnego procesu, działania lub obiektu z punktu widzenia przyjętych w tym celu kryteriów w celu jego usprawnienia, rozwoju lub lepszego rozumienia" (P. Kawalec 2017, s.19).

Ewaluacja to systematyczne badanie realizowane różnymi metodami, polegające na zbieraniu danych, analizie, ocenie i prezentacji wyników. Jej celem jest ocena jakości i wartości procesu oraz konsekwencje interwencji rządu (K. Olejniczak 2008, s.22).

Ewaluacja demonstruje celowość i skuteczność procesów, co pozwala łatwiej uzyskać społeczne zaakceptowanie na ich finansowanie ze środków publicznych, zwiększenie środków publicznych, a także prywatnych, na podstawie przejrzystych i prawdziwych ocen, systematyzuje kryteria i metodyki oceny dzięki wymianie informacji pomiędzy różnymi przedmiotami, wprowadza normy prawne według których ewaluacja jest niezbędnym elementem metody realizacji różnych programów publicznych (B. Szatur-Jaworska 2010, s.400).

TL;DR

Ewaluacja procesu to systematyczne badanie wartości i cech konkretnego procesu w celu jego usprawnienia i lepszego zrozumienia. Można ją przeprowadzić przed, w trakcie lub po zakończeniu procesu, zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Ewaluacja procesów w przedsiębiorstwie ma na celu ocenę kosztu, czasu, jakości, elastyczności i znaczenia procesu. Wartości ewaluacji obejmują uczciwość, wykonalność, bezpieczeństwo, istotność i równość. Cele ewaluacji to ocena polityki lub programu publicznego, optymalizacja rozwoju i doskonalenie programów. Funkcje ewaluacji to m.in. konkluzywna, formatywna, społeczno-polityczna, sumatywna, psychologiczna, administracyjna i poznawcza.

Rodzaje ewaluacji

Możemy rozróżnić takie rodzaje ewaluacji jak (S. Bienias 2012, s.16):

• Ewaluacja ex-ante - dokonanie ewaluacji przed rozpoczęciem procesu;
• Ewaluacja on-going - dokonanie ewaluacji w trakcie realizacji procesu;
• Ewaluacja ex-post - dokonanie ewaluacji po zakończeniu procesu;
• Ewaluacja wewnętrzna - ocena skuteczności procesu poprzez podmioty biorące udział w realizacji tej interwencji;
• Ewaluacja zewnętrzna - polega na zleceniu oceny niezależnemu zespołowi oceniającemu;

Ewaluacja procesów w przedsiębiorstwie

Proces jest podstawowym przedmiotem tworzenia organizacji, który pozwala zwiększyć efekt synergii zespołowej. Warunkiem dokonania skutecznego pomiary pracy i oceny wyników tej pracy jest możliwość przypisania odpowiedzialności za wykonaną pracę poszczególnym jednostkom. Ze względu na to ewaluacja procesu ma być dokonana zarówno ze strony klienta wewnętrznego i zewnętrznego, który ma dokonać ewaluacje wyników procesu, tak i ze strony dostawcy, czyli właściciela procesu, który z kolei ma dokonać ocenę poziomu wykonania zadania, po to aby mieć dodatkowy materiał do doskonalenia metod pracy (K. Szwarc 2012, s.100).

Aby skutecznie zarządzać procesami w organizacji menedżer powinien umieć określić atrybuty procesu, które mogą pomóc w przeprowadzeniu pomiarów i analizy, które z kolei pozwalają obiektywnie ocenić jakość systemu. Możemy zatem wymieć następujące atrybuty procesu, które mogą podlegać ewaluacji w przedsiębiorstwie (K. Szwarc 2012, s.106):

1. Koszt procesu;
2. Czas realizacji procesu;
3. Jakość procesu;
4. Elastyczność procesu;
5. Znaczenie procesu dla organizacji;
6. Znaczenie procesu dla klienta.

Wartości ewaluacji

Wartości ewaluacji (D. Stufflebeam 2014, s.11-14):

• Uczciwość - wymaga weryfikacji zgodności programu z normami moralnymi podczas ewaluacji, dotyczy to również metaewaluacji;
• Wykonalność - dotyczy wszystkich procesów o różnej ważności, proces musi zostać wykonany przed jego uruchomieniem, a ocena może skutkować jego modyfikacją lub natychmiastowym zakończeniem;
• Bezpieczeństwo - mają zastosowanie do procesów, produktów i usług we wszystkich przypadkach, w których konsumenci mogą mieć ku temu powód;
• Istotność - szczególnie istotne dla wyciągania daleko idących wniosków przy wyznaczaniu celu, jakim jest adekwatny plan zastosowania wyników ewaluacji;
• Równość - chodzi tu o równe szanse, co jest szczególnie ważne, jeśli chodzi o usługi publiczne dla określonej grupy ludzi.

Cele ewaluacji

Ewaluacja posiada liczne cele, między innymi to są (R.Szarfenberg 2010, s.29-30):

• Ocena jakości i wartości polityki lub programu publicznego;
• Optymalizacja rozwoju i wdrażania programów;
• Studiowanie i doskonalenie działania programu;
• Generowanie wiedzy, która będzie kierować polityką;
• Wspieranie funkcji kontrolnej instytucji demokratycznych;
• Obliczenia z wykorzystaniem zasobów i oczekiwanych rezultatów;
• Informowanie społeczeństwa o działaniach władz publicznych poprzez upowszechnianie wyników oceny;
• Pomaganie agentom rządowym w ulepszaniu ich możliwości planowania, wykonywania i analizowania.

Funkcje ewaluacji

Możemy wyróżnić najważniejsze funkcje jakie pełni ewaluacja (S.Bienias 2012, s.15, R. Szarfenberg 2010, s.31):

• Konkluzywna - uwzględnia konsekwencje działań w ramach tej interwencji, ustala związki przyczynowe między działaniami a konsekwencjami, poszerza wiedzę o interwencjach;
• Formatywna - wykorzystanie poprawy jakości działań realizowanych w ramach bieżących i planowanych działań, pozwala zwiększyć korzyści z pomocy poprzez wdrożenie zaleceń, służy podmiotom wewnętrznym;
• Społeczno-polityczna - uwzględnia poziom uspołecznienia interwencji, zwiększa społeczne i polityczne poparcie dla interwencji, wykorzystuje współodpowiedzialność podmiotów zaangażowanych w realizację, zwiększa przejrzystość działań i legitymizuje działania władz publicznych;
• Sumatywna - podsumowanie osiągnięć, prowadzenie testów selekcyjnych, certyfikacji i kalkulacja;
• Psychologiczna lub społeczno-polityczna - wzbudzanie motywacji do działania i świadomości;
• Administracyjna - ma zastosowanie do sprawowania władzy i zarządzania porządkiem publicznym;
• Funkcja poznawcza;

Ewaluacja procesu — artykuły polecane

Istota zarządzania przez jakość — Proces gospodarczy — System motywacyjny w kontekście zarządzania jakością — Badanie ewaluacyjne — Ewaluacja projektu — Ocenianie pracowników — Usługa społeczna — Six sigma — Controlling projektów

Bibliografia

• Bienias S. (2008), Ewaluacja, [w:] Zarządzanie, sprawozdawczość, kontrola, promocja i ewaluacja projektów dofinansowanych z funduszy unijnych, Twigger, Warszawa
• Bienias S. (2012), Ewaluacja. Poradnik dla pracowników administracji publicznej, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa
• Haber A. (2007), Ewaluacja ex-post. Teoria i praktyka badawcza, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa
• Kawalec P. (2017), Ewaluacja w procesie tworzenia i realizacji polityki naukowej i innowacyjnej, Polska Akademia Nauk, Warszawa
• Olejniczak K. (2008), Teoria i praktyka ewaluacji interwencji publicznych, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa
• Sochocki J. (2006), Ewaluacja jako dyskurs - wybrane aspekty ewaluacji projektów realizowanych przez organizacje pozarządowe, Trzeci Sektor, nr 7
• Stufflebeam D. (2014), Evaluation theory, models, and applications, Jossey--Bass & Pfeiffer Imprints, Wiley, San Francisco
• Szarfenberg R. (2010), Zagadnienia terminologiczne, [w:] Ewaluacja w służbach społecznych, B. Szatur-Jaworska (red.), Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej, Warszawa
• Szatur-Jaworska B. (2010), Ewaluacja w służbach społecznych, Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej, Warszawa
• Szwarc K. (2012), Ewaluacja procesów w przedsiębiorstwie w aspekcie strategii reengineeringu, Nowoczesne systemy zarządzania, Wojskowa Akademia Techniczna, Wydział Cybernetyki, nr 1

Autor: Yuliia Ivanitska