Krzywoprzysięstwo

Krzywoprzysięstwo - przestępstwo skierowane przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, polegające na zeznawaniu nieprawdy lub zatajaniu prawdy przy składaniu zeznań mających służyć za dowód w postępowaniu sądowym (karnym, cywilnym, administracyjnym) lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy (np. podatkowym, dyscyplinarnym, egzekucyjnym czy windykacyjnym).

Krzywoprzysięstwo jest określeniem potocznym, znanym w terminologii prawniczej jako fałszywe zeznania. Przestępstwo to jest klasyfikowane w nauce prawa karnego jako występek, czyli czyn zabroniony, popełniony umyślnie, zagrożony karą ograniczenia bądź pozbawienia wolności na okres dłuższy niż miesiąc

Podczas przesłuchania przestępstwem jest składanie zeznań nieprawdziwych lub ich zatajenie zarówno w fazie swobodnej relacji przesłuchiwanego jak i w fazie odpowiedzi na pytania. Przy czym proces dowodzenia w przypadku ukrywania przez świadka posiadanej wiedzy jest znacznie trudniejszy w poszukiwaniu dowodów aniżeli w przypadku przedstawienia zdarzeń niezgodnych z prawdą.

Warunkiem koniecznym do spełnienia znamion przestępstwa składania fałszywych zeznań jest uprzednie pouczenie składającego zeznania przez Sąd o:

• grożącej mu za krzywoprzysięstwo odpowiedzialności karnej
• prawie odmowy składania zeznań
• prawie odmowy odpowiedzi na poszczególne pytania

W przeciwnym wypadku składający fałszywe zeznanie nie może podlegać odpowiedzialności karnej.

TL;DR

Krzywoprzysięstwo, czyli składanie fałszywych zeznań lub zatajanie prawdy w postępowaniu sądowym, jest przestępstwem. Za to przestępstwo grozi kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Osoby składające fałszywe zeznania w celu ochrony siebie lub swoich najbliższych mogą być karane od 3 miesięcy do 5 lat. Rzeczoznawcy i tłumacze, którzy przedstawiają fałszywe opinie lub tłumaczenia jako dowody, mogą być karani od roku do 10 lat. Jeśli w wyniku ich działania narażony zostanie interes publiczny, grozi im kara do 3 lat pozbawienia wolności.

Odpowiedzialność karna

Rodzaj popełnionego przestępstwa	Kara
Zeznanie nieprawdy bądź zatajenie prawdy w postępowaniu sądowym lub na podstawie ustawy	Pozbawienie wolności od 6 miesięcy do 8 lat
Zeznanie nieprawdy bądź zatajenie prawdy w postępowaniu sądowym lub na podstawie ustawy z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą sprawcy czynu bądź jego najbliższym	Pozbawienie wolności od 3 miesięcy do 5 lat
Przedstawienie fałszywej opinii lub ekspertyzy przez biegłego rzeczoznawce mającą służyć jako dowód w postępowaniu sądowym lub na podstawie ustawy	Pozbawienie wolności od roku do 10 lat
Przedstawienie fałszywego tłumaczenia przez tłumacza mającego służyć jako dowód w postępowaniu sądowym lub na podstawie ustawy	Pozbawienie wolności od roku do 10 lat
Przedstawienie fałszywej opinii lub ekspertyzy przez biegłego rzeczoznawce mającej służyć jako dowód w postępowaniu sądowym lub na podstawie ustawy, nieumyślnie narażając na istotną szkodę interes publiczny	Pozbawienie wolności od roku do 3 lat
Przedstawienie fałszywego tłumaczenia przez tłumacza mające służyć jako dowód w postępowaniu sądowym lub na podstawie ustawy, nieumyślnie narażając na istotną szkodę interes publiczny	Pozbawienie wolności od roku do 3 lat

Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie, a nawet odstąpienie od wyżej wymienionych kar w przypadku:

• składania fałszywych zeznań, które nie mają wpływu na rozstrzygnięcie sprawy
• gdy sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznania zanim sprawa rozstanie rozstrzygnięta

Rys historyczny

Przez lata zachodziły zmiany w treści przepisu Kodeksu Karnego dotyczącego penalizacji czynu składania fałszywych zeznań. W pierwotnym tekście ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku, Kodeks Karny przestępstwo krzywoprzysięstwa było zagrożone karą do 3 lat pozbawienia wolności. W toku kolejnych nowelizacji odpowiedzialność karna za czyn składania fałszywych zeznań została zwiększona i obecnie zawiera się w przedziale od 6 miesięcy do 8 lat

Przez lata funkcjonowania Kodeksu karnego dodany został również artykuł uprzywilejowujący osoby zeznające przed Sądem nieprawdę lub zatajające prawdę w celu ochrony siebie samych bądź swoich najbliższych. Zachowanie takie nadal spełnia znamiona czynu zabronionego pod groźba kary, lecz sankcja za taki czyn wynosi od 3 miesięcy do 5 lat

Zaostrzona została również odpowiedzialność rzeczoznawców oraz tłumaczy przedstawiających fałszywą opinie, ekspertyzę lub tłumaczenie mające służyć za dowód w postępowaniu. W pierwotnym tekście Kodeksu karnego czyn taki zagrożony był karą pozbawienia wolności do lat 3, obecnie wynosi ona od roku do 10 lat. Został również wprowadzony nieznany w pierwotnej wersji ustawy przepis odnoszący się do odpowiedzialności tychże osób za nieumyślne przedstawienie fałszywej opinii. Przepis ten może być zastosowany jednak wyłącznie gdy wskutek takiego działania doszło do narażenia interesu publicznego na szkodę. Taki czyn zagrożony jest karą do 3 lat pozbawienia wolności

Krzywoprzysięstwo — artykuły polecane

RODO — Czynny żal — Zasada legalizmu — Akty prawne — Sądowy tytuł egzekucyjny — Rzecznik Praw Obywatelskich — Postępowanie sądowe — Tajemnica zawodowa — Odwołanie od decyzji

Bibliografia

• Budny-Kulik M. (2016), Kilka uwag o przestępstwie z art. 233 k.k. po nowelizacji z 11 marca 2016 r, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, nr 1/63
• Malinowski A. (2014), Kłamstwo a fałszywe zeznanie, Edukacja prawnicza nr 5(152)
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny. Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553

Autor: Karolina Mączek