Ogólne Polskie Warunki Spedycji

Ogólne Polskie Warunki Spedycji (częściej spotykane pod nazwą Ogólne Polskie Warunku Spedycyjne, w skrócie OPWS) to zbiór 31 paragrafów opracowanych i opublikowanych przez Polską Izbę Spedycji i Logistyki (PISiL). Są to szczegółowe wytyczne dotyczące postępowania w działalności spedycyjnej (traktowanej przede wszystkim jako działalności usługowa, uwzględniające prawa i obowiązki stron: zlecającego i przyjmującego zlecenie (spedytora), opracowane przede wszystkim na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego, z wykorzystaniem dobrych praktyk w działalności spedycyjnej. W przypadku spedytora zastępczego stosuje się OPWS także pomiędzy nim a zleceniodawcą osoby, która udzieliła zlecenia spedytorowi zastępczemu (pod warunkiem, że przynajmniej jedna ze stron jest członkiem Polskiej Izby Spedycji i Logistyki).

TL;DR

Ogólne Polskie Warunki Spedycji (OPWS) to zbiór przepisów regulujących działalność spedycyjną w Polsce. Nie mają one charakteru prawnego, ale mogą być stosowane w umowach między spedytorem a zlecającym. OPWS regulują m.in. definicje, oferty, umowę spedycji, zlecenie spedycyjne, wykonanie zlecenia, ubezpieczenia, przeszkody w wykonywaniu czynności spedycyjnych, wynagrodzenie spedytora, odpowiedzialność, reklamacje, prawo zastawu i zatrzymania, przedawnienie oraz rozstrzyganie sporów.

Charakter prawny

Ogólne Polskie Warunki Spedycyjne nie są przykładem powszechnego prawa materialnego, a co za tym idzie, stosowanie ich nie jest obowiązkowe. Umowa spedycji w prawie polskim jest regulowana przez kodeks cywilny (Księga trzecia, tytuł XXVI. (art. 794-804)). Nie oznacza to jednak, że OPWS nie ma wpływu stosunek prawny między spedytorem a zlecającym. Regulacje w nich zawarte, jeżeli zostaną w skuteczny sposób zawarte w umowie, będą zobowiązywały obie strony.

Zagadnienia regulowane przez OPWS

Wśród paragrafów uwzględnionych w OPWS wyróżnia się następujące części (Ogólne Polskie Warunki Spedycjne 2010, s. 1-10):

• definicje i przepisy ogólne - wyjaśniają one podstawowe pojęcia używane dalej w paragrafach, takie jak spedytor, przewoźnik umowny czy zleceniodawca. Przepisy ogólne wskazują, że OPWS mogą być wykorzystywane w stosunkach między spedytorem lub spedytorem zastępczym a zleceniodawcą. Znajdują także zastosowanie w odniesieniu do problematyki odpowiedzialności cywilnej spedytora w zakresie, w jakim nie sprzeciwia się to przepisom prawa o charakterze bezwzględnie obowiązującym. W paragrafie tym określony jest także zakres czynności wykonywanych przez spedytora związanych z przewozem. Postanowienia OPWS nie znajdują zastosowania przy spedycji pieniędzy, dzieł sztuki i szczątków ludzkich.
• oferty - paragraf ten charakteryzuje ofertę spedytora w odniesieniu do wykonywanych czynności, terminu ważności oferty a także wskazuje, że stawki i usługi odnoszą się wyłącznie do towarów określonych w zleceniu w niezakłóconych warunkach jego realizacji. Określa także postępowanie w razie braku wskazania terminu obowiązywania oferty, zmiany któregoś z jej elementów lub w odniesieniu do kosztów poniesionych przez spedytora.
• umowa spedycji - definiuje między innymi zobowiązania spedytora czy moment zawarcia umowy.
• zlecenie spedycyjne - w tej części OPWS wymienione są niezbędne informacje o przesyłce, które powinny zostać zawarte w zleceniu. Nie została określona forma zawarcia zlecenia, natomiast wskazano, że spedytor nie ponosi odpowiedzialności za błędy wynikające z otrzymania zlecenia w formie ustnej oraz za skutki instrukcji udzielonych przez zleceniodawcę innym stronom biorącym udział w spedycji. Wymienione są obowiązki zleceniodawcy pod kątem przekazywania informacji o spedycji a także prawo spedytora do sprawdzenia poprawności przekazanych mu danych, podpisów i uprawnień osób podpisanych na dokumentach.
• wykonanie zlecenia - paragraf wskazuje na sposób wykonania zlecenia przez spedytora. Określa zachowanie w przypadku braku jednoznacznych, wystarczających i wykonalnych instrukcji. Reguluje kwestię wysyłania dokumentów, odbierania oraz składania przesyłek a także postępowanie w przypadku stwierdzenia uszkodzenia lub braku w przesyłce.
• ubezpieczenia - określenie kto w danej sytuacji ponosi odpowiedzialność za dokonanie ubezpieczenia.
• przeszkody w wykonywaniu czynności spedycyjnych - w tej części zdefiniowano przeszkody jako okoliczności niezależne od spedytora, uniemożliwiających wykonanie części lub całości obowiązków oraz określono postępowanie w przypadku ich wystąpienia.
• wynagrodzenie spedytora, zwrot poniesionych kosztów - paragrafy te regulują kwestie wynagrodzenia ujętego w umowie a także poza nią, zwrotu poniesionych kosztów, zaliczki na poczet wydatków, odpowiedzialności w przypadku gdy wobec spedytora występującego w charakterze nadawcy lub obiorcy zostaną wysunięte roszczenia a także kwestia roszczeń w przypadku zajęcia, uszkodzenia lub utraty przesyłki nie z winy spedytora.
• odpowiedzialność spedytora - w odniesieniu do szkód wyrządzonych z winy spedytora, przewoźników i dalszych spedytorów.
• ograniczenie i wyłączenie odpowiedzialności spedytora - ten element OPWS określa w jakich sytuacjach spedytor nie ponosi odpowiedzialności na wypadek poniesionych szkód przez zleceniodawcę a także sposób obliczania należnej lub maksymalnej kwoty odszkodowania.
• reklamacje - określenie sposobu oraz terminu złożenia reklamacji.
• prawo zastawu i zatrzymania - paragraf ten mówi o prawie spedytora to zatrzymania przesyłki i/lub dokumentów jej dotyczących w celu zabezpieczenia należności od zleceniodawcy do czasu ich spłaty. Reguluje także korzystanie z tego prawa w przypadku gdy zgodnie ze zleceniem przesyłka ma być postawiona do dyspozycji lub przekazana stronie trzeciej a także wynikające z tego tytułu roszczenia ze strony trzeciej wobec spedytora.
• przedawnienie - reguluje kwestię przedawnienia się roszczeń z umowy spedycji.
• rozstrzyganie sporów i prawo właściwe - określa jaki sąd będzie rozstrzygał spór w zależności od umowy i siedziby stron.

Ogólne Polskie Warunki Spedycji — artykuły polecane

Zadatek — Umowa spedycji — Umowa o dzieło — Rękojmia a gwarancja — Wypowiedzenie umowy — Gwarancja i rękojmia w projekcie — Umowa zlecenie — Umowa ustna — Deklaracja wekslowa

Bibliografia

• Ambrożuk D., Dąbrowski D., Wesołowski K. (2020), Prawo przewozowe, Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa
• Polska Izba Spedycji i Logistyki (2022), Ogólne Polskie Warunki Spedycyjne 2010, Polska Izba Spedycji i Logistyki, Warszawa
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Autor: Tomasz Małkus, Mateusz Kaczor