Fundusz zamknięty

Fundusze inwestycyjne zamknięte, tzw (FIZ), to forma grupowego inwestowania, której celem jest pomnażanie i zwiększanie kapitału. Przy funduszach inwestycyjnych zamkniętych inwestor dostaję nie jednostkę uczestnictwa, a certyfikat inwestycyjny, który należy do zbioru papierów wartościowych. Fundusze inwestycyjne zamknięte mają zdecydowanie większe możliwości inwestycyjne od funduszy typu otwartego. Mają możliwość lokowania w waluty, udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, pojedyncze towary giełdowe w rozumieniu ustawy o giełdach towarowych, wierzytelności, nieruchomości, prawo własności lub współwłasności statków morskich i inne. W funduszu o tej charakterystyce i specyfice jako organ działa rada inwestorów lub zgromadzenie inwestorów. Fundusze zamknięte emitują certyfikaty inwestycyjne będące papierami wartościowymi (W. Pochmara, A. Zapała 2004, s. 24).

Certyfikaty emitowane poprzez fundusze inwestycyjne zamknięte są papierami wartościowymi na okaziciela lub imiennymi, z tym że certyfikaty dopuszczone do publicznego obrotu mogą być wyłącznie na okaziciela. Aspektem uzasadniającym ważność takiego rozwiązania jest przeznaczenie tych certyfikatów (W. Pochmara, A. Zapała 2004, s. 72).

Fundusze inwestycyjne zamknięte są objęte, zgodnie z prawem, określonymi limitami inwestycyjnym, co znaczy, że w celu asekuracji potencjalnych inwestorów nakazano funduszom przymus dywersyfikacji podjętych form inwestycji. W odniesieniu do typów funduszy inwestycyjnych w Polsce, czyli FIO, SFIO lub FIZ1, fundusze zamknięte dają możliwość inwestorom wykorzystania najbardziej szerokiej i w najmniejszym stopniu rygorystycznej formy lokowania środków, jak również zawierania umów inwestycyjnych (S. Grenda 2012, s. 228).

Jedną z grup funduszy stanowią fundusze inwestycyjne zamknięte. Inwestują one bezpośrednio na rynku nieruchomości. Wyróżniamy dwa typy tych funduszy, tj.

• fundusze inwestycyjne zamknięte o charakterze publicznym,
• fundusze inwestycyjne o charakterze niepublicznym,

Certyfikaty inwestycyjne pierwszego rodzaju funduszy są notowane na giełdzie, co powoduje, że dostęp do informacji o tych funduszach jest relatywnie szeroki. Natomiast certyfikaty funduszy niepublicznych są oferowane co do zasady wąskiej grupie inwestorów, co powoduje dostęp do informacji o nich jest ograniczony (K. Kowalke, P. Swyd 2019, s. 102).

TL;DR

Fundusze inwestycyjne zamknięte to forma grupowego inwestowania, która oferuje większe możliwości inwestycyjne niż fundusze otwarte. Inwestują w różne aktywa, takie jak udziały, nieruchomości, wierzytelności, itp. Emitują certyfikaty inwestycyjne, które są papierami wartościowymi. Certyfikaty mogą być notowane na giełdzie lub oferowane wąskiej grupie inwestorów. Fundusze te mają ograniczoną liczbę tytułów uczestnictwa i umożliwiają inwestowanie w instrumenty o większym ryzyku. Istnieją różnice między funduszami otwartymi a zamkniętymi, takie jak grupa docelowa, emisja walorów, wycena, zbywalność i liczba walorów. Zamknięte fundusze inwestycyjne są skierowane do inwestorów instytucjonalnych i oferują większe możliwości inwestycyjne.

Pierwszy założony fundusz zamknięty

Za pierwszy powstały funduszy zamknięty uznać można BRE Bank, który jako pierwszy stworzył taki fundusz w 2005 roku. Zaletami tej formy inwestycji zauważali najwięksi polscy inwestorzy, w tym między innymi:

• Comarch,
• PKM Duda,
• Agora
• KGHM, którzy swoje środki ulokowali w konstrukcjach, które bazują na funduszach zamkniętych. Fundusze te przybierały formę funduszy dedykowanych, które miały na celu zrealizowanie konkretnych zamierzeń prywatnych inwestorów (S. Grenda 2012, s. 228).

Fundusze inwestycyjne zamknięte charakteryzują się dużo większymi możliwościami niż fundusze otwarte. Mogą one lokować swoje środki w udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, w wierzytelności oraz prawa własności. Potwierdzeniem uczestnictwa w takim funduszu są certyfikaty inwestycyjne będące papierami wartościowymi dopuszczonymi lub niedopuszczonymi do obrotu publicznego (M. Grzelczak 2014, s. 94).

Cechy charakterystyczne funduszy zamkniętych

Zamknięte fundusze inwestycyjne emitują zawsze taką samą liczbę tytułów uczestnictwa, które są papierami wartościowymi i nie ulegają umorzeniu poprzez ich wykup przez fundusz. Zgodnie z Ustawą o funduszach inwestycyjnych tytuły te definiuje się jako certyfikaty inwestycyjne. Certyfikaty inwestycyjne mogą być przedmiotem oferty publicznej lub dopuszczenia do obrotu na rynku regulowanym (A. Sulik-Górecka 2012, s. 258).

Cechą charakterystyczną zamkniętych funduszy inwestycyjnych jest umożliwienie inwestowania w instrumenty finansowe o relatywnie zwiększonym ryzyku inwestycyjnym. Zamknięte fundusze inwestycyjne inwestują przykładowo w:

• udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością,
• nieruchomości,
• instrumenty pochodne,
• wierzytelności,
• jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne innych funduszy inwestycyjnych (A. Sulik-Górecka 2012, s. 258).

FIZ emituje certyfikaty inwestycyjne, które są udziałowymi papierami wartościowymi. Emisja certyfikatów powinna być wykonana w drodze oferty niepublicznej oraz publicznej. Osoba dokonująca zakupu certyfikatów inwestycyjnych na rynku pierwotnym może je odsprzedać do wykupu w określonym przez fundusz terminie lub zdeponować na rachunku papierów wartościowych. FIZ może inwestować w szeroką grupę aktywów:

• papiery wartościowe,
• udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością,
• instrumenty rynku pieniężnego,
• tytuły uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych,
• finansowe i towarowe instrumenty pochodne,
• własność lub współwłasność nieruchomości i statków morskich oraz użytkowanie wieczyste,
• wierzytelności,
• waluty i depozyty bankowe.

FIZ może sfinansować część inwestycji, zaciągając pożyczki i kredyty do wartości 75% aktywów netto (A. Kosztowniak 2020, s. 13).

Typy funduszy inwestycyjnych

Możemy wyróżnić kilka typów funduszy inwestycyjnych, tj.

• Fundusz Inwestycyjny Otwarty, do tych funduszy zaliczamy Fundusz Rynku Pieniężnego,
• Fundusz Inwestycyjny Zamknięty, są to m.in. Fundusz Portfelowy, Fundusz Sekurytyzacyjny, Fundusz Aktywów Niepublicznych,
• Specjalistyczny Fundusz Inwestycyjny, jest to m.in. Fundusz Aktywów Niepublicznych (U. Banaszczak-Soroka i in. 2014, s. 203).

W odniesieniu do specyfiki poszczególnych rodzajów funduszy, można sformułować twierdzenie, że w zależności od teoretycznej możliwości wpływania przez inwestorów na działanie funduszu inwestycyjnego ale również zakres i charakter przysługujących im praw, fundusz inwestycyjny zamknięty, jak również specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty (jeżeli powołano w nim radę inwestorów) swoją konstrukcją bliższe są korporacyjnemu rodzajowi osób prawnych, natomiast fundusz inwestycyjny otwarty, jak również specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty (jeżeli nie powołano w nim rady inwestorów) odpowiada fundacyjnemu typowi osób prawnych (A. Lichosik, R. Blicharz. 2015, s. 252).

Różnice między otwartym funduszem inwestycyjnym a zamkniętym funduszem inwestycyjnym

Wyróżniamy kilka głównych różnic pomiędzy Otwartym Funduszem Inwestycyjnym a Zamkniętym Funduszem Inwestycyjnym. Wszystkie różnice zostały przedstawione w poniższej tabeli (E. Pietrzak, M. Markiewicz 2011, s. 369).

Różnice między Otwartym Funduszem Inwestycyjnym a Zamkniętym Funduszem Inwestycyjnym

Czynnik	Fundusz inwestycyjny otwarty	Fundusz inwestycyjny zamknięty
Grupa Docelowa	Inwestorzy indywidualni, inwestorzy instytucjonalni	Inwestorzy instytucjonalni, klienci bankowości prywatnej
Emisja walorów	Możliwość wyemitowania dowolnej ilości walorów	Jednorazowa emisja ograniczonejliczby walorów
Wycena	Wartość aktywów przypadających na jednostkę uczestnictwa	Cenę ustala rynek
Zbywalność	Jednostkę może kupić tylko i wyłączanie fundusz	Dowolność sprzedaży
Liczba walorów	Zmienna w czasie, w zależności od popytu na fundusz	Stała

Zamknięte fundusze inwestycyjne (FIZ) charakteryzują się dużo większymi możliwościami inwestycyjnymi, niż fundusze otwarte. Mogą one między innymi lokować udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, w wierzytelności, nieruchomości, waluty czy prawo własności (Z. Dobosiewicz 2008, s. 50).

W takich funduszach powołuje się radę inwestorów albo zgromadzenie inwestorów. Tytułami uczestnictwa w zamkniętych funduszach inwestycyjnych są certyfikaty inwestycyjne, które są papierami wartościowymi. Mogą być one dopuszczone lub nie dopuszczone do publicznego obrotu. Certyfikaty dopuszczone do obrotu publicznego funkcjonują jak papiery wartościowe na okaziciela, mogą być swobodnie kupowane przez osoby trzecie. Tego typu fundusz co do zasady skierowany jest do względnie wąskiej grupy inwestorów. Przeciwnie niż fundusze otwarte, fundusze tego rodzaju nie odkupują certyfikatów na każde żądanie inwestora, ponieważ jego statut oraz ustawa o funduszach inwestycyjnych ograniczają termin i warunki ich odkupienia (S. Ignatiuk 2012, s. 31).

Fundusz zamknięty — artykuły polecane

Certyfikat inwestycyjny — Fundusz inwestycyjny otwarty — Emitent — Warrant — Opcja — Akcje — Obligacje skarbowe — Obligacje — Certyfikat depozytowy

Bibliografia

• Banaszczak-Soroka U. (red.) (2014), Rynki finansowe. Organizacja, instytucje, uczestnicy, C.H. Beck, Warszawa
• Dobosiewicz Z. (2008), Fundusze inwestycyjne, Twigger, Warszawa
• Grenda S. (2012), Fundusze inwestycyjne zamknięte jako forma optymalizacji podatkowej, Finanse, rynki finansowe, ubezpieczenia, nr 52
• Grzelczak M. (2014), Fundusze Inwestycyjne jako alternatywna forma lokowania oszczędności, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, nr 2
• Ignatiuk S. (2012), Fundusze inwestycyjne jako forma lokowania środków pieniężnych, Ekonomia i Zarządzanie, nr 3
• Kosztowniak A. (2020), Odmienność modelu inwestycyjnego krajowych przedsiębiorstw niefinansowych na rynku funduszy inwestycyjnych w Polsce wobec modelu dominującego w Irlandii i Luksemburgu, Studia I Prace Kolegium Zarządzania I Finansów, nr 178
• Kowalke K., Swyd P. (2019), Działalność funduszy inwestycyjnych REIT w Stanach Zjednoczonych w kontekście polskich funduszy inwestycyjnych rynku nieruchomości, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, nr 382
• Lichosik A., Licharz R. (2015), Podwójna osobowość funduszy inwestycyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice
• Pietrzak E., Markiewicz M. (red.) (2011), Finanse, bankowość i rynki finansowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk
• Pochmara W., Zapała A. (2004), Prawa uczestnika Funduszu Inwestycyjnego i sposób ich realizacji, Komisja Papierów Wartościowych i Giełd, Warszawa
• Sulik-Górecka A. (2012), Wartość godziwa w bilansowej wycenie lokat zamkniętych funduszy inwestycyjnych, Studia Ekonomiczne, nr 126

Autor: Magdalena Mikołajek