Marża odsetkowa

Marża odsetkowa jest to różnica między dochodem odsetkowym banku, który uzyskiwany jest na aktywach dochodowych, a kosztem odsetkowym, który należy ponieść na zobowiązaniach. Jest to pewnego rodzaju relacja wyniku banku wypracowanego z odsetek do średnich aktywów, które zostały pomniejszone o odsetki zapadłe od należności zagrożonych (P. Golędzinowski 2009, s. 17).

Marża odsetkowa (ang. net interest margin) jest to różnica pomiędzy oprocentowaniem depozytu i kredytu bankowego. Marża odsetkowa pełni funkcję czynnika wzmacniającego konkurencyjność polskiego sektora bankowego (S. Piocha, K. Radlińska 2008, s. 129).

Z perspektywy gospodarki marżę odsetkową możemy definiować jako koszt usługi pośrednictwa finansowego bądź jako premię, jaką nakładają instytucje bankowe za ryzyko, które ponoszą. Na podstawie literatury, stwierdzić można, że istnieje relatywnie silna zależność między kosztem pośrednictwa finansowego a rozwojem gospodarki (M. Borsuk 2016, s. 94).

TL;DR

Marża odsetkowa to różnica między dochodem odsetkowym banku a kosztem odsetkowym. Jest to wskaźnik oceniający efektywność finansową banków. Wysoka marża oznacza niższą efektywność sektora bankowego. Zmniejszanie się marży odsetkowej może być neutralizowane przez optymalizację kosztów i poszukiwanie nowych źródeł dochodów.

Wskaźnik marży odsetkowej

Wskaźnik marży odsetkowej możemy zaliczyć do grupy wskaźników marży, które wykorzystywane są do oceny efektywności finansowej banków. Wskaźnik ten jest jednym z klasycznych i podstawowych narzędzi analitycznych, które umożliwiają dokonanie oceny działalności danej instytucji bankowej. Marża odsetkowa stanowi stosunek wysokości wyniku odsetkowego do wartości aktywów banku. Przy czym wysokość wyniku odsetkowego ustalana jest jako różnica między przychodami z tytułu odsetek a kosztami odsetkowymi. Na tej podstawie stwierdzić można, że wskaźnik marży odsetkowej kształtować się będzie w następujący sposób (J. Zabawa 2011, s. 185): $marzaodsetkowa={\frac {wynikodsetkowy}{aktywa}}$

Warto również zauważyć, że w niektórych pozycjach literatury, marża odsetkowa określana jest jako wysokość wyniku odsetkowego odnoszonego jedynie do wartości aktywów odsetkowych. W tym przypadku marża odsetkowa opisywana jest następującym równaniem (M. Iwanicz-Drozdowska 2005, s. 66): $marzaodsetkowa={\frac {wynikodsetkowy}{aktywaodsetkowe}}$

Przedstawione powyżej dwie metody wyliczania marży odsetkowej są wykorzystywane w praktyce bankowej. Jednak drugie podejście wydaje się bardziej uzasadnione. Wynik odsetkowy stanowi pozycję rachunku zysku i strat i dotyczy bezpośrednio danego roku obrotowego. Aktywa odsetkowe oblicza się na podstawie danych, które otrzymujemy z bilansu banku. Na tej podstawie ich stan powinien być wykazywany jako wartość średnia (E. Orechwa-Maliszewska, E. Worobiej, s. 87).

Do aktywów odsetkowych zaliczane są pozycje, które są ujmowane w aktywach bilansu, w grupach: II-VII. Należy również zauważyć, iż istnieje możliwość dezagregacji wskaźnika wg kryterium podmiotowego, co pozwala na rozróżnienie marży odsetkowej od podmiotów: finansowych, niefinansowych oraz sektora budżetowego (J. Zabawa 2011, s. 186).

Wysokość marży odsetkowej

Zmiana wielkości marży odsetkowej może być wywołana zmianami poziomów stóp procentowych, wolumenu, jak również struktury aktywów i pasywów banku. Analiza dotycząca marż odsetkowych banków może zostać wykorzystana do określenia rozmiarów ich ryzyka stopy procentowej przez wyznaczenie tzw. rozbieżności stóp. W tym celu powinno się szczegółowo przeanalizować skutki zmian stóp procentowych, zakładając brak jakichkolwiek zmian dwóch pozostałych czynników. Badając stopień, w jakim zmiana marży odsetkowej była spowodowana wahaniami stóp rynkowych, należy w pierwszej kolejności zbadać, jaki byłby wynik odsetkowy, jeśli przy obecnej strukturze i wolumenie pozycji bilansowych stopy procentowe nie zmieniłyby się i zachowane zostałyby na poziomie z wcześniejszego okresu, a następnie dokonać jego porównania z realnie i faktycznie odnotowanym w tym czasie wynikiem odsetkowym (K. Kil, R. Ślusarczyk 2016, s. 164).

Wyższa marża odsetkowa co do zasada oznacza niższą efektywność sektora bankowego, co zaburza proces alokacji zasobów w gospodarce jednocześnie wpływa też w sposób negatywny na aktywność gospodarczą. W tym kontekście wysoka marża odsetkowa oznacza wyższą premię za ryzyko, która jest pochodną nieodpowiedniego środowiska regulacyjnego i pojawianiem się silnego zjawiska asymetrii informacji (M. Borsuk 2016, s. 94).

Wysoki poziom marży odsetkowej w krajach rozwijających się jest pochodną nieefektywnego pośrednictwa finansowego. Z powodu wysokich kosztów monitoringu nieefektywne banki zwiększają poziom oprocentowania kredytów, rekompensując sobie relatywnie wysokie koszty funkcjonowania i koszty ryzyka. Z drugiej strony, niższe marże odsetkowe przeważnie oznaczają bardziej rozwinięty i konkurencyjny system bankowy, który jest wsparciem dla zjawiska wzrostu gospodarczego. Korzyści, które wynikają z niższych kosztów pośrednictwa finansowego zrealizują się tylko w momencie, jeżeli banki ww odpowiedni sposób wyceniają ryzyko (M. Borsuk 2016, s. 94).

Przeciwdziałania zmniejszania się marży odsetkowej

Zmniejszanie się marży odsetkowej, jak również inne zagrożenia, które wynikają z długotrwale utrzymujących się niskich stóp procentowych powinny być neutralizowane i eliminowane przez banki przez:

• optymalizację kosztów (np. sieci dystrybucji), jak również rozwój nowych, tańszych i bardziej nowoczesnych kanałów bankowych, w tym bankowości mobilnej;
• znacznie silniejszą integrację banków w odniesieniu do zrzeszeń, jak również poszukiwanie oszczędności kosztów przez wspólne zakupy, wspólne linie produktowe, ujednolicenie systemów IT itd (R. Kata 2017, s. 112).

Spadek marży odsetkowej bezpośredni sposób zmusza banki do poszukiwania nowych nieodsetkowych źródeł dochodów. Banki relatywnie często angażują się w znacznie bardziej ryzykowną działalność, która może przynieść wyższe stopy zwrotu. Takie zachowanie banków jest równoznaczne z pojawieniem się w ich "strategii nadmiernego apetytu na ryzyko" (S. Kozak 2016, s. 8).

Marża odsetkowa — artykuły polecane

Ryzyko stopy procentowej — Agregaty pieniężne — Oszustwo finansowe — Analiza rachunku zysków i strat — Analiza bilansu w układzie poziomym — LTV — Kapitał trwały — Mieszane metody wyceny przedsiębiorstw — Analiza struktury kapitałowej

Bibliografia

• Borsuk M. (2016), Wpływ czynników makroekonomicznych na poziom marży odsetkowej banków, Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów / Szkoła Główna Handlowa, z. 151
• Golędzinowski P. (2009), Wpływ regulacji systemu bankowego na jego efektywność, Materiały i studia, z. 235
• Iwanicz-Drozdowska M. (2005), Zarządzanie finansowe bankiem, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Kata R. (2017), Efektywność ekonomiczno-finansowa banków spółdzielczych w warunkach niskich stóp procentowych, Roczniki naukowe stowarzyszenia ekonomistów rolnictwa i agrobiznesu, z. 4
• Kil K., Ślusarczyk R. (2016), Determinanty marży odsetkowej banków w Polsce w okresie pokryzysowym, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 451
• Kozak S. (2016), Wpływ niskich stóp procentowych na dochody sektora bankowego w latach 2008-2014, Zarządzanie finansami i rachunkowość, nr 4
• Orechwa-Maliszewska E., Worobiej E. (2008), Sprawozdawczość i analiza finansów banku, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok
• Piocha S., Radlińska K. (2008), Konkurencja i konkurencyjność sektora banków komercyjnych, Zeszyty Naukowe Wydziału Nauk Ekonomicznych Politechniki Koszalińskiej, nr 12

Autor: Sara Kwiatkowska