Inflacja egzogeniczna

Inflacja egzogeniczna, może powstać w wyniku oddziaływania źródeł wewnętrznych np. niska efektywność pracy, nieurodzaj upraw oraz zewnętrznych jak wojny, klęski żywiołowe i wzrost kosztów związanych z importem towarów. Jeżeli źródła inflacji egzogenicznej będą oddziaływać na gospodarkę w okresie długoterminowym, ominięcie problemów związanych ze wzrostem ogólnego poziomu cen będzie niemożliwe (Pollok A. 2000, s. 12-20).

TL;DR

Inflacja egzogeniczna powstaje na skutek różnych czynników, takich jak niska efektywność pracy czy wzrost kosztów importu. Może mieć różne tempo wzrostu cen, od inflacji pełzającej do hiperinflacji. Inflacja egzogeniczna ma negatywne skutki społeczno-ekonomiczne, takie jak zniekształcenie informacji rynkowych, zmniejszenie siły nabywczej pieniądza, redystrybucja dochodów i osłabienie aktywności gospodarczej. Inwestycje w złoto nie są długoterminowym zabezpieczeniem przed inflacją w Polsce. Przykładem inflacji egzogenicznej jest konflikt na Ukrainie, który spowodował wzrost cen w Polsce i Rosji.

Rodzaje inflacji ze względu na tempo wzrostu cen

Przez wzgląd na odmienne tempa wzrostu cen w skali roku - wywołane inflacją egzogeniczną - rozróżnić można (Sepkowska Z. 2013, s. 193):

1. Inflację pełzającą - wzrost wysokości cen produktów bądź usług nie przekracza 5% w skali roku.
2. Inflację kroczącą - gdy wzrost cen oscyluje między 5-10% rocznie.
3. Galopującą - roczny wzrost cen wynosi do 150%.
4. Hiperinflację - gdy ceny rosną w skali roku o więcej niż 150%.

O ile wysokość inflacji nie przekracza jednocyfrowej wartości, można mówić o umiarkowanej sytuacji, w której ceny wzrastają we względnie niedużym stopniu, a sam system gospodarczy nie zostaje mocno zaburzony. Gdy wzrost kosztów przyjmuje dwu/trzycyfrowe wartości - następuje gwałtowny spadek siły nabywczej pieniądza. Oprócz niekontrolowanego wzrostu cen, widoczna jest również tendencja do wzmożonego lokowania pieniędzy przez obywateli w różnego rodzaju cenne towary, nieruchomości czy też inwestowania na giełdzie. Rosnący popyt powoduje dalszy wzrost cen, co zaś pogłębia niekorzystną sytuację gospodarczą kraju (Pollok A. 2000, s. 32-36).

Społeczno-ekonomiczne skutki inflacji egzogenicznej

Do głównych, negatywnych skutków inflacji egzogenicznej zaliczyć należy (Milewski R. 2014, s. 415-48):

1. Zniekształcanie informacji rynkowych dotyczących cen - w wyniku szybkiego wzrostu, uczestnicy procesów gospodarczych mają problem z identyfikacją czy podwyżki cen związane są z polityką inflacyjną, czy zmianą relacji cen.
2. Zbywanie pieniędzy - aby zminimalizować straty związane z inflacją, osoby posiadające oszczędności zamieniają gotówkę na inne aktywa np. złoto, obrazy, akcje, nieruchomości. W skali makroekonomicznej zachowania te przynoszą negatywne skutki dla gospodarki ponieważ wzrost popytu stymuluje jeszcze większy wzrost cen.
3. Redystrybucja dochodów - oznacza wzrost realnych dochodów jednych podmiotów przy równoczesnym zmniejszeniu drugich. Przykładem mogą być wyższe podatki - nakładane na podmioty gospodarcze, w celu finansowania najsłabszych grup społecznych (np. rencistów, emerytów i bezrobotnych) - bez zmian w ustawie podatkowej.
4. Nasilenie niepewności i osłabienie aktywności gospodarczej - przez wzgląd na trudności w przewidywaniu cen, działalność inwestycyjna słabnie i prowadzi do zmniejszenia wzrostu gospodarczego.
5. Niekorzystne zmiany w bilansie płatniczym - są szczególnie widoczne w sytuacji, gdy inflacja w danym kraju jest wyższa niż w innych państwach. Przykładowo wysoka inflacja spowodowana nieurodzajem w rolnictwie, prowadzi w danym kraju do spadku eksportu (niewielka ilość dóbr prowadzi do wysokich cen a tym samym spada konkurencyjność cenowa) i wzrostu importu (dobra zagraniczne stają się tańsze od tych krajowych).
6. Większe koszty obsługi działalności gospodarczych - w związku ze wzrostem cen, przedsiębiorcy obarczeni są dodatkowymi kosztami np. częste dodruki menu w restauracjach w celu aktualizacji cen posiłków.

Korzyści z inflacji egzogenicznej mogą osiągnąć jednostki, które (Sepkowska Z. 2013, s.196):

1. W wyniku analizy sytuacji, wcześnie dostrzegły potencjalne zachwianie gospodarki a tym samym wzrost cen, zakupiły dobra po stosunkowo niskich cenach i sprzedawały je później drożej (np. sprzedaż maseczek ochronnych w trakcie pandemii COVID-19).
2. Decydują się na zaciągnięcie kredytu w trakcie inflacji, natomiast w walucie obcej, mającej mniejszą siłę nabywczą.

Przykłady inflacji egzogenicznej

Przykładem źródła inflacji egzogenicznej w Polsce może być konflikt zbrojny na Ukrainie rozpoczęty 24.02.2022 r. Jeszcze przed rozpoczęciem wojny, w wyniku pandemii Covid-19 Polska zaczęła się zmagać ze wzrostem cen. W styczniu 2022 r. inflacja wynosiła 9,4%, w lutym 2022 r. 8,5% a w marcu - miesiąc po wybuchu wojny - osiągnęła rekordowy poziom 11% (źródło: "Główny Urząd Statystyczny"). W wyniku zaburzonego łańcucha dostaw, wynikającego z sankcji ograniczenia eksportu nawozów i obniżonego poziomu inwestycji; ceny żywności, węgla, gazu i ropy naftowej zaczęły w Polsce diametralnie rosnąć. Również Rosję - będąca stroną konfliktu dotknęły egzogeniczne czynniki powodujące inflację. W trakcie pierwszych 14 dni wojny, ceny produktów wzrastały tam o ponad 2% tygodniowo. Początkiem marca, bardzo duży wzrost cen można tam było zauważyć na towarach importowanych - od ok. 10% w przypadku lekarstw do ponad. 20% w przypadku telewizorów. Restrykcje z Zachodu dotknęły także rosyjski eksport surowców - m.in. USA i Wielka Brytania wstrzymały zakup rosyjskiej ropy, a wiele międzynarodowych koncernów jak McDonald’s, Nokia czy Siemens zawiesiły swoje działalności na terenie Rosji (Wiśniewska I. 2022, s. 2-4).

Inflacja egzogeniczna wystąpiła również w USA i Wielkiej Brytanii w latach 1973-1974. W wyniku szoku naftowego ceny tego surowca wzrosły czterokrotnie. Przez wzgląd na to, że ropa naftowa jest powszechnie wykorzystywanym surowcem w wielu branżach, ceny innych produktów również wzrosły i spowodowały spadek podaży szeregu dóbr. W tych latach, stopa inflacji (Księżyk M. 2012, s. 375):

• w USA wzrosła z 3,2% do 9,4%,
• w Wielkiej Brytanii wzrosła z poziomu 5,1% do 15,4%.

Czy inwestycje w złoto mogą stanowić zabezpieczenie przed inflacją egzogeniczną w Polsce w długim okresie?

W czasach gdy wartość pieniądza krajowego maleje, inwestorzy poszukują alternatywnych form ochrony swojego majątku. Przez wzgląd na ogólne założenie, że wartość złota jest mniej podatna na wahania kursu waluty - wiele osób decyduje się właśnie na zainwestowanie w ten kruszec. Wyniki badań przeprowadzonych na danych z okresu od stycznia 2007 r. do kwietnia 2015 r. wskazują natomiast, że inwestycji w złoto nie należy traktować w Polsce jako długoterminowego zabezpieczenia przed skutkami inflacji. Współczynniki korelacji pomiędzy różnicami logarytmów cen złota i miar inflacji, w dużej mierze nie wykazywały istotności statystycznej (Kasprzak-Czelej A. 2015, s. 205-213).

Inflacja egzogeniczna — artykuły polecane

Hiperinflacja — Megainflacja — Inflacja — Inflacja jawna — Inflacja importowana — Szok podażowy — Luka deflacyjna — Inflacja krocząca — Inflacja pełzająca

Bibliografia

• Kasprzak-Czelej A. (2015), Inwestycje w złoto jako zabezpieczenie przed inflacją w Polsce, "Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio H - Oeconomia" nr 49
• Księżyk M. (2012), Ekonomia. Podejście historyczne i prospektywne, Oficyna Wydawnicza AWM, Kraków
• Milewski R., Kwiatkowski E. (red.) (2016), Podstawy ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Pollok A. (2000), Inflacja w teorii ekonomii, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Sepkowska Z. (2013), Podstawy Mikro- i Makroekonomii, Difin, warszawa
• Wiśniewska I. (2022), Gospodarcze skutki wojny: widmo głębokiego kryzysu w Rosji, "Komentarze OSW. Ośrodek Studiów Wschodnich" nr 434

Autor: Martyna Jędrysek