Pomiar czasu

Pomiar czasu - czas jest wielkością fizyczną wyznaczającą odstępy czasowe lub kolejność w jakiej dane procesy występowały. Pomiar czasu jest możliwy dzięki jednostką czasowym, w których możemy ten czas zmierzyć. Do zmierzenia czasu, potrzebny nam jest punkt zerowy na skali czasu, czyli moment początkowy, który jest punktem odniesienia.

Najczęściej czas odmierzamy:

• zegarem lub stoperem (czasomierz)
• klepsydrą
• kalendarzem

Jednostki czasowe: sekunda, minuta, kwadrans, godzina, doba (dzień), tydzień, miesiąc, kwartał, rok, wiek, dekada, tysiąclecie (millennium).

TL;DR

Artykuł omawia pomiar czasu, chronometraż, czas pracy, historię zegarów oraz historię kalendarzy. Wskazane są metody pomiaru czasu, takie jak zegary, klepsydry czy zegarki. Opisane są również różne etapy chronometrażu oraz metody badania czasu pracy. Artykuł przedstawia również historię zegarów, w tym zegarów słonecznych, wodnych, ogniowych, piaskowych, mechanicznych i czasomierzy. Na koniec omawiana jest historia kalendarzy, w tym kalendarza egipskiego, rzymskiego, juliańskiego i gregoriańskiego.

Chronometraż oraz jego etapy

Chronometraż jest sposobem mierzenia czasu, który jest potrzebny do wykonania danego zadania lub jakiejś jego części. Chronometraż najczęściej wykonujemy poprzez pomiary sekundomierzem lub zegarem. Może być ciągły, cykliczny oraz wyrywkowy. Stosowany jest w badaniach dotyczących metod pracy oraz opracowywania norm pracy. Chronometraż wykonywany jest celu sprecyzowania wymaganego czasu, jaki jest potrzebny do wykonania zadania na określonym poziomie. Na podstawie wykonywanych i powtarzanych pomiarów, możemy określić najbardziej odpowiedni czas trwania danych czynności.

Etaty chronometrażu:

1. Przygotowanie badań.
2. Pomiar czasu i obserwacja.
3. Wyniki chronometrażu oraz ich opracowanie.

Czas pracy i jego normy

Czas pracy - jest to czas, jaki pracownik poświęca na wykonywanie swojej pracy firmie lub miejscu wyznaczonym do pracy np. praca zdalna, praca poza siedzibą firmy. Czas ten uzależniony jest od rodzaju etatu na jakim pracownik jest zatrudniony.

Norma czasu pracy - jest to ilość niezbędnego czasu do wykonania danego zadania w danych warunkach. Czas jaki pracownik poświęca pracy, może być krótszy albo równy normie czasu pracy. Jednak nie może być on dłuższy niż wynosi norma czasu pracy.

Przykładowe metody badania czasu pracy:

• automatyczne lub manualne uzupełnianie kart czasu pracy pracownika
• generowanie raportów dotyczących pracy pracownika
• czasomierz aktywności - pozwalający określić czas aktywności pracownika i czas poświęcony na dane zadania

Historia zegarów

Zegar słoneczny - mierzenie czasu ma bezpośredni związek z astronomią. Początkowe metody mierzenia czasu, były oparte na ruchu słońca po niebie. Pierwszym urządzeniem stworzonym do odmierzaniu czasu, była stworzona przez Chińczyków konstrukcja nazywana Gnomonem. Był to postawiony w miejscu publicznym pionowy słup lub pręt, wokoło którego zaznaczone były konkretne godziny, pręt w ciągu dnia przesuwał się na gnomonie wskazując godzinę.

Zegar wodny - nazywany też klepsydrą wodną, był pierwszym zegarem całodobowym. Pozwalał dużo dokładniej niż zegar słoneczny wyznaczyć godzinę, niezależnie od pory roku. Zasada działania zegara wodnego opierała się na wypływaniu wody z naczynia, które posiadało podziałkę godzinową. Czas był mierzony poprzez przepływ wody przez niewielki otwór w naczyniu. Pomiar czasu był oparty na poziomie wody w naczyniu.

Zegar ogniowy - zegar ten składał się z podstawki oraz miejsca na świecę. Świeca posiadała przedziałkę, która pokazywała upływ czasu, wraz z topieniem się wosku. W świecę były wbite elementy metalowe np. ćwieki lub kulki, które podczas spalania spadały na podstawkę, wskazując upływ kolejnych godzin.

Zegar piaskowy - nazywany również klepsydrą, opierał się na podobnym mechanizmie działania jak zegar wodny. Składał się z 2 szklanych baniek, połączonych rurką która przepuszczała tylko określoną ilość piasku w danym czasie. Kiedy cały piasek górnej banki, przesypał się do dolnej, oznaczało to że określony czas minął. Klepsydry zazwyczaj używane są do odmierzania krótkiego czasu.

Zegar mechaniczny - początkowo zegary mechaniczne były budowane przede wszystkim jako zegary wieżowe. Pierwsze zegary mechaniczne nie posiadały tarczy, czas odmierzały uderzeniami w dzwon. Na przełomie 17 i 18 wieku, oprócz zegarów wieżowych, budowano również zegary domowe, budziki, a także zegarki do noszenia (tzw. kieszonkowe).

Czasomierz - jest to rodzaj zegarka, który działa tylko w określonym czasie, podczas dokonywania pomiaru. Najbardziej znanymi czasomierzami są: stoper, minutnik, timer, sekundomierz.

Historia kalendarzy

Kalendarz - pozwala nam wyznaczyć porę roku oraz datę, mierzą czas wy latach, miesiącach, tygodniach i dniach. Najbardziej popularne są kalendarze słoneczne, których jednostka czasu jest wyznaczana przez ruch ziemi wokół słońca.

Kalendarz egipski - pierwszy kalendarz powstał w starożytnym Egipcie, został wyznaczony na podstawie zjawisk, które występowały w przyrodzie - wylewy nilu, pory suche, a także fazy księżyca. Był on pierwowzorem dla kalendarzy słonecznych, wynalezionych później. Rok posiadał 12 miesięcy, każdy po 30 dni i 5 dni dodatkowych na końcu roku. Rok posiadał 3 pory: wylew nilu, okres siewu i okres żniw.

Kalendarz rzymski - kalendarz ten był uzależniony od faz księżyca, rozpoczynał się od równonocy wiosennej. W miesiącu tylko 3 dni miały nazwę. Kalendae - dzień kończący miesiąc księżycowy, był to dzień po nowiu. Nonae - 3 dni przed idami. Idus - dzień wyznaczający środek miesiąca, był to dzień po pełni.

Kalendarz juliański - wprowadzony w 46 roku p.n.e. przez Juliusza Cezara. To kalendarz słoneczny, opracowany przez greckiego astronoma Sosygenesa. W kalendarzu tym, co czwarty rok był przestępny. Kalendarz juliański do dziś jest używany w wielu kościołach.

Kalendarz gregoriański - wprowadzony ponad 400 lat temu przez papieża Grzegorza XIII. Ustalał on, że każdy rok ma 12 miesięcy i 365 dni, rok przestępny 366. Zastąpił on kalendarz juliański, w przeciwieństwie do niego skonstruowany tak, aby pory roku wypadały zawsze w tym samym czasie roku kalendarzowym. Kalendarz gregoriański jest do dziś powszechnie używany na całym świecie.

Pomiar czasu — artykuły polecane

Fotografia dnia roboczego — CPM — Metoda chronometrażu — Metoda obserwacji migawkowych — Chronometraż — Wykresy sieciowe — Frank Bunker Gilbreth — Metoda Bedaux — Wskaźnik OEE

Bibliografia

• Czubla A. (2014), Od zegara wahadłowego do zegara optycznego (Pomiary czasu i częstotliwości w Polsce i na świecie 1919-2014)
• Kuraś M., Kulik Ł. (2008), Historia innowacji związanych z pomiarem czasu
• Mrugalski Z. (2008), Czas i urządzenia do jego pomiaru, Klub Miłośników Zegarów i Zegarków, Warszawa
• Muszyńska K., Swacha J. (2014), Narzędzia zdalnej kontroli czasu pracy w zarządzaniu projektami informatycznymi
• Pająk E., Cieślak R. (2013), Zastosowanie metod normowania czasu pracy w procesie montażu wrzeciona frezarki sterowanej numerycznie.
• Strojny B. (1938), Zarys nauki o zegarze

Autor: Patrycja Solska