Archetyp

Archetyp
Polecane artykuły
Podejście opisowo-ulepszające Podejście systemowe do diagnozy organizacji Metodyka Koncepcja systemu idealnego G. Nadlera System informacyjny negocjacji Funkcje planowania strategicznego Podejście systemowe Kreatywność Paradygmat

Archetyp jest to pojęcie służące do określenia pewnego wzorca (organizacji, kultury, zachowań, systemu). Stanowią one podstawę konstruowania nowych rozwiązań organizacyjnych służąc jako punkt wyjścia w projektowaniu. Najczęściej charakteryzują docelowy stan idealny, pożądany w danej sytuacji. Archetypy często odzwierciedlają ogólny stan rzeczy i mogą służyć jako wzorce w procesie tworzenia nowych rozwiązań. Archetypy są szczególnie przydatne w projektowaniu systemów, gdzie elementy lub komponenty są połączone w sposób zgodny z wzorcem.

Rodzaje archetypów

Wyróżnić można następujące rodzaje archetypów:

• Archetyp organizacyjny - to wzorzec, według którego organizacja i jej struktura są tworzone i zarządzane.
• Archetyp kulturowy - to wzorzec zachowań i wartości wpajanych w społeczność i kształtujących jej kulturę.
• Archetyp systemowy - to wzorzec, który służy jako podstawa do tworzenia nowych systemów.
• Archetyp zachowania - to wzorzec, określający, jak ludzie mają się zachowywać w danym środowisku lub sytuacji.

Wykorzystanie archetypów w zarządzaniu sprowadza się do:

• Identyfikacji i opisu archetypów, które są odpowiednie dla danego projektu lub organizacji.
• Ustanowienia właściwych zasad i procedur w celu wdrożenia archetypów.
• Monitorowanie i ocena skuteczności archetypów w działaniu.
• Dostosowanie i modyfikacja archetypów w celu uzyskania pożądanych wyników.

Przykłady archetypów

Przykładem archetypu kulturowego może być: „zasada społecznego sukcesu”, która zakłada, że sukces jest możliwy do osiągnięcia tylko wtedy, gdy współpracują ze sobą różne grupy społeczne. W organizacjach oznacza to, że zapewnienie sukcesu zespołowi wymaga współpracy pomiędzy jego członkami, a także z ludźmi z innych działów lub organizacji.

Przykładem archetypu organizacyjnego może być struktura podziału pracy, która definiuje sposób organizacji pracy w danej firmie. W ramach tego archetypu można określić, jakie stanowiska są wymagane w danej organizacji oraz jaką strukturę linii zarządzania i współpracy tworzą poszczególne działy.

Przykładem archetypu kulturowego jest: „zasada równości”, która zakłada, że wszyscy ludzie mają równe szanse i prawa. W organizacji oznacza to, że wszyscy pracownicy powinni być traktowani z szacunkiem, bez względu na ich pozycję, płeć, wiek czy inne cechy. Zasada ta może być uwzględniana w procesach rekrutacji, awansowania, wynagradzania, a także wpływać na strukturę linii zarządzania oraz współpracę w ramach organizacji.

Najważniejsze archetypy systemowe to: samoorganizacja, zarządzanie wielopoziomowe, współpraca i wymiana informacji oraz adaptacja i elastyczność. Każdy z tych archetypów ma swoje własne cechy i wymaga odrębnego podejścia do projektowania i zarządzania systemem.

Bibliografia

• Izak, M. (2013). Mity i archetypy w badaniach nad organizacją. Prakseologia, (154), 33-71.
• Kasperska, E., & Słota, D. (2004). Archetypy systemowe-klucz do efektywnego uczenia się (w) organizacji. Prace Naukowe/Akademia Ekonomiczna w Katowicach, 77-84.
• Sułkowski, Ł. (2011). Metafory, archetypy i paradoksy organizacji. Organization and Management, (145).