Batyst

Batyst
Polecane artykuły
Metale szlachetne Produkt spożywczy Rośliny przemysłowe Barwniki spożywcze Celuloid Elektrośmieci Polipropylen Grupy żywności Polietylen

Batyst (z francuzkiego: Baptiste), rodzaj płótna białego, bardzo cienkiego i gęstego. Do tkania batystu używają lnu najdelikatniejszego i najbielszego. Pierwszy Baptysta Chambrai w XIII wieku zaczął wyrabiać tę tkaninę i wprowadził ją w użycie, którą od jego imienia nazwę otrzymała, chociaż inni początek tego nazwiska wywodzą od bastas, płótna również białego i delikatnego przywożonego z Indyj Wschodnich. Odróżniają trzy gatunki batystu: lekki (claire), średni (demiclaire), gęstszy od poprzedniego i tęgi (Hollandee). Batysty bywają gładkie, prążkowane, i wzorzyste. W Europie najdelikatniejsze batysty wyrabiają we Francyi i Flandyi, lecz trudnią się ich fabrykacją także w Szlązku, Czechach, Irlandyi, Austryi i Westfalii; najwięcej cenione batysty są wschodnio-indyjskie, a największy pokup znajdują w Anglii. [S. Orgelbrand 1860, s. 213].

Batyst (franc. batiste = szata do chrztu), jest najdelikatniejszą formą tkanin lnianych, zrobioną z najlepszych lnianych nici. [H. Fergo 1927, s. 199].

Batyst [franc.], lekka, cienka, niemal przejrzysta tkanina gęsto tkana o splocie płóciennym (--> tkackie sploty) z pojedynczych, cienkich i gładkich przędz lnianych bądź bawełn., bawełnopodobnych, jedwabnych; bywa bielony, barwiony, drukowany; zależnie od rodzaju użytkowany na bieliznę, bluzki, koszule, zasłony itp. [J. Kofman 1995, s. 298].

Batyst, bardzo cienka tkanina lniana lub bawełniana, niezbyt ścisła, o splocie płóciennym. Grubszy i bardziej ścisły rodzaj nazywa się płótnem bawełnianym, najrzadszy zaś, wyglądający, jak delikatna siatka - wualem; pośrednie miejsce zajmuje t. zw. linon. B-y są przeważnie gładkie, ale spotyka się także prążkowe i wzorzyste. [S. Lam 1928, s. 319]. Batyst (od imienia wynalazcy, Baptisty de Chambray). Cienkie płótno lniane, gęsto tkane, używane na bluzki, bieliznę. [R. Łątkowski, J. Turyk 2003, s. 265].

Batyst, cienka, przeźroczysta tkanina o splocie płóciennym. [J. Kofman 1994, s 243]. Batyst <fr. batiste, od imienia wynalazcy Baptiste Chambray (XIII w.)> cienka tkanina, zwykle lniana lub bawełniana, jednobarwna a. wzorzysta, używana na bieliznę, firanki itp. [J. Tokarski 1980, s. 238].

Batyst [franc.], cienka, przezroczysta tkanina z przędzy lnianej, bawełn., wełn. lub z naturalnego bądź sztucznego jedwabiu; bywa bielony, barwiony w sztuce lub drukowany, niekiedy przetykany; zależnie od rodzaju używany m.in. na bieliznę, bluzki, suknie, zasłony, firanki. [R. Łąkowski 1983, s. 72].

Batyst najczęściej produkowany jest z bawełny, rzadziej z lnu lub jedwabiu. Ten lekki, przeźroczysty materiał o gładkiej fakturze tkany jest splotem płóciennym o różnej gęstości. Wyrabia się go z delikatnych, cienkich przędz. Ze względu na swą przewiewność, batyst nadaje się doskonale na bieliznę i ubrania letnie. Jest łatwy w obróbce, niemniej jednak przy błędnie ustawionym naprężeniu nici w czasie szycia szwy mogą ulegać ściągnięciu. Do wytwarzania batystu używa się zwykle cienkiej, gładkiej przędzy bawełnianej, która dzięki procesowi merceryzacji zyskuje większą wytrzymałość i połysk. Produkowany z lnu, ma bardziej nierównomierną powierzchnię i sztywniejszy chwyt. W sprzedaży są także imitacje batystu z poliestrowych włókien ciętych. Przypominają one wyglądem tkaniny z merceryzowanej bawełny, są wytrzymałe i świetnie się układają. Dla zredukowania kosztów produkcji i zmniejszenia skłonności materiału do gniecenia się stosowane są również mieszanki poliestry z bawełną lub lnem.

TL;DR

Batyst to rodzaj bardzo cienkiej tkaniny lnianej lub bawełnianej o gładkiej fakturze. Jest lekki, miękki i często używany na bieliznę i ubrania letnie. Może być także drukowany lub barwiony. Batyst jest produkowany głównie z bawełny, ale także z lnu, jedwabiu i poliestru. Ma tendencję do gniecenia się i łatwo się rozdziera.

Charakterystyka

• Cechy: Bardzo lekka, przezroczysta tkanina, miękki chwyt, delikatny połysk
• Zalety: przyjemny w noszeniu w upalne dni, stabilny, utrzymuje formę w luźno dopasowanej odzieży, skłonność bawełny i lnu do gniecenia się można zredukować przez dodanie poliestru
• Wady:luźno tkany materiał łatwo się rozdziera, strzępi i rozchodzi w szwach, nie nadaje się do szycia mocno dopasowanych ubiorów, mieszanki z poliestrem mają skłonność do mechacenia się i zmniejszone właściwości chłodzące, batyst z naturalnej bawełny lub lnu ma skłonność do gniecenia się
• Typowe składy surowcowe: 100% bawełny merceryzowanej, 100% lnu, 100% poliestru (włókna cięte), mieszanki poliestru z bawełną lub lnem [G. Baugh 2012, s. 56].

Batyst (fr. batiste, od imienia wynalazcy Baptiste Chambraya) - najdelikatniejsza, bardzo cienka, gładka i miękka tkanina lniana lub bawełniana o splocie płóciennym, surowa - nie bielona, bielona, pastelowo jednobarwna lub drukowana. B. wytwarzano od XIII w. we Francji, potem też w Niemczech, Włoszech, Flandrii (najwyższej jakości), na Śląsku; w XVIII w. w grodzieńskiej fabryce lnianej, a w 1 poł. XIX w. na Wileńszczyźnie, w XX w. w wielu krajach europejskich. Używany jako lekka tkanina odzieżowa i bieliźniana oraz na dodatki w modzie kobiecej, np. mankiety, gorsy, chusteczki, czepki, kapelusiki itp. [M. Michałowska 2006, s. 38].

Batyst rz. mnż. B73, -TOWY prz. P12 (od im. Baptiste de Chambray, twórcy tej tkaniny). Bardzo cienka tkanina lniana lub bawełniana o gęstym splocie. [M. Krajewska 2006, s. 281].

Batyst [fr.], cienka, gęsto tkana, niemal przejrzysta tkanina o splocie płóciennym; bawełn., wełn., lniany, jedwabny lub z włókien chemicznych. [G. Bogut 1998, s. 347].

Batyst cienka, lekka, prawie przezroczysta tkanina z pojedynczej przędzy bawełnianej, wełnianej, jedwabnej, lnianej, wiskozowej, o splocie płótna, biała lub w odcieniach pastelowych, nieraz drukowana lub o efektach tkackich; stosowana na bluzki, sukienki, bieliznę osobistą, fartuszki, firanki, chusteczki do nosa. [K. Cybula 1994, s. 28].

Patrz też:

• Przędzina

Bibliografia

• Baugh G., Encyklopedia materiałów odzieżowych - podręcznik do kreatywnego doboru tkanin dla projektantów, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2012
• Bogut G. (red.), Nowa encyklopedia powszechna PWN, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1995
• Bogut G. (red.), Nowy Leksykon PWN, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1998
• Duda I. (red.), Słownik pojęć towaroznawczych, Wydawnictwo Uczelniane, Kraków 1995
• Fergo H., Wielka Ilustrowana Encyklopedja Powszechna, Wydawnictwo Gutenberga, Kraków 1927
• Batyst (Wikipedia)
• Kofman J. (red.), Encyklopedia Popularna PWN, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1994
• Kozak A. (red.), Larousse Encyklopedia Powszechna, Wydawnictwo MUZA, Warszawa 2003
• Krajewska M. (red.), Encyklopedia Powszechna, Wydawnictwo LAROUSSE, Wrocław 2006
• Lam S., Ilustrowana Encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego, Warszawa 1928
• Łątkowski R. (red.), Encyklopedia Powszechna PWN, Wydawnictwo PWN, warszawa 1983
• Michałowska M., Leksykon włókiennictwa, Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji w Warszawie, Warszawa 2006
• Orgelbrand S., Encyklopedyja Powszechna, Nakład, druk i własność S. Orgelbranda Księgarza i Typografa, Warszawa 1860
• Tokarski J. (red.), Słownik Wyrazów Obcych PWN, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1980

Autor: Justyna Szymczak