Ochrona patentowa

Ochrona patentowa to ochrona, której przedmiotem jest wynalazek. Przyznawana jest w Polsce przez Urząd Patentowy Rzeczpospolitej Polskiej (zwany dalej UPRP), na którą zostają udzielone prawa wyłączne. Ochrona patentowa umożliwia wyłączne użytkowanie (monopol) wynalazku w sposób komercyjny lub zawodowy.

Patent i wynalazek

Zgodnie z definicją UPRP termin wynalazek, jest to "przedmiot ochrony, na który może być udzielony patent, za wynalazek uznaje się dowolne rozwiązanie o charakterze technicznym" (https://uprp.gov.pl/pl/slownik-terminow?nazwa=Wynalazek). Z kolei pojęciem patent, określono "prawo wyłącznego korzystania z wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na obszarze danego państwa" (https://uprp.gov.pl/pl/slownik-terminow?nazwa=Patent).

Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2017 r., poz. 776 z późn. zm.) wskazuje na wynalazki mogące podlegać ochronie. Według art. 24 owej ustawy, "patenty są udzielane – bez względu na dziedzinę techniki – na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania" (Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej, s. 10).

Warto pamiętać, że patent posiada charakter terytorialny, a więc obowiązuje wyłącznie na określonym terytorium państwa lub państw, które tej ochrony udzieliło. Wobec tego istnieje możliwość uzyskania patentu stosując procedurę krajową, europejską, czy też międzynarodową (PCT - Patent Cooperation Treaty) (A. Turczak 2010, s.208). Dodatkowo, patent jest ograniczonym w czasie prawem do korzystania z wynalazku co oznacza, że jego ochrona trwa maksymalnie 20 lat od momentu dokonania zgłoszenia oraz po dokonaniu niezbędnych opłat w Urzędzie Patentowym przez posiadacza rozwiązania technicznego (wynalazku). Ponadto w celu utrzymania i przedłużenia ochrony patentowej, konieczne jest uiszczenie opłaty za kolejne okresy ochronne. W przeciwnym razie prawo wyłączne wygasa, a dany wynalazek staje się ogólnodostępny, bez ograniczeń użytkowania (B. Kaczmarska i in. 2017, s.27). Patent ma charakter zbywalny oraz może podlegać dziedziczeniu (A. Śnieżko 2007, s.4).

Formy ochrony wynalazku

Istnieją dwie podstawowe formy ochrony wynalazku (A. Śnieżko 2007, s.5-7):

1. ochrona patentowa - przyznawana jest przez uprawniony organ państwowy, regionalny lub międzynarodowy, który nadaje patent konkretnemu wynalazkowi zgłoszonemu uprzednio przez jego twórcę;
2. ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa - polega na utrzymywaniu idei wynalazku jedynie wewnątrz organizacji i nieujawnianiu jej nikomu spoza niej.

W przypadku ochrony patentowej, niezbędne jest ujawnienie istoty opatentowanego rozwiązania do wiadomości publicznej poprzez oficjalną publikację opisu patentowego, w zamian za co jego wynalazca otrzymuje prawną ochronę swoich interesów (A. Śnieżko 2007, s.7). Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa z kolei, jest wewnątrzorganizacyjnym działaniem, w którym istota wynalazku jest tajemnicą przedsiębiorstwa, a pracownicy otrzymują zapis w umowie dotyczący zachowania poufności (A. Śnieżko 2007, s.5). Jednym z popularniejszych przykładów ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa jest nigdy nie poddana opatentowaniu receptura Coca-Coli, która została opracowana przez Johna Stitha Pembertona w 1886 roku. Jeżeli skład chemiczny tego napoju uległby procedurze opatentowania, wówczas jego ochrona patentowa ustałaby po okresie 20 lat i skład stałby się ogólnodostępny, co w konsekwencji prowadziłoby do masowej produkcji napojów o takim samym składzie przez inne przedsiębiorstwa (A. Turczak 2010, s.208).

Bibliografia

• Kaczmarska B. (red.) (2017), Ocena stanu techniki i ochrona patentowa w procesie transferu technologii, Polskie Towarzystwo Zarządzania Produkcją, "Zarządzanie Przedsiębiorstwem", nr 4 (20), s. 25-35
• Śnieżko A. (2007), Jak chronić wynalazki w Polsce, w Europie i na świecie. Podstawowe pojęcia i procedury, "WTS Rzecznicy Patentowi Witek, Śnieżko i Partnerzy"
• Turczak A. (2010), Problemy ochrony patentowej w Polsce, Instytut Badań Gospodarczych, "Equilibrium. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy", nr 1 (4), s. 203-216
• Urząd Patentowy Rzeczpospolitej Polskiej (2022)

Autor: Dominika Kowalczyk

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.