Zdolność absorpcyjna

Zdolność organizacji do absorpcji wiedzy zewnętrznej (absorptive capacity) jest konceptem występującym aktualnie w literaturze nauk o zarządzaniu od początku lat 90. poprzedniego wieku. Zwyczajowa, jednowymiarowa percepcja zdolności absorpcyjnej firmy zakłada, że organizacja dysponuje takim samym poziomem tej zdolności w odniesieniu do uczenia się od każdego z partnerów w danym otoczeniu (A. Lis 2017, s. 317).

TL;DR

Zdolność absorpcyjna organizacji to umiejętność pozyskiwania, asymilowania, przetwarzania i wykorzystywania wiedzy zewnętrznej. Jest istotna dla rozwoju ekoinnowacyjnego modelu biznesowego i utrzymania przewagi konkurencyjnej. Zdolność absorpcyjna ma 4 cechy charakterystyczne: pozyskiwanie, asymilacja, przetwarzanie i wykorzystanie wiedzy. Zdarzenia inicjujące i środki unijne mają wpływ na zdolność absorpcyjną organizacji. Dobra absorpcja środków unijnych jest istotna dla osiągnięcia spójności gospodarczej i społecznej. Absorpcja jest ważna, ale nie jest celem samym w sobie.

Ujęcie definicyjne pojęcia "zdolność absorpcyjna"

W literaturze przedmiotu absorpcja określana jest jako zdolność i umiejętność do identyfikacji, asymilacji i wykorzystania dostępnej i posiadanej wiedzy, natomiast zdolności absorpcyjne organizacji są jednym z wielu czynników tworzących ich długotrwałą przewagę konkurencyjną. Ich szczególne i bardzo istotne z punktu widzenia organizacji znaczenie uwypuklone jest szczególnie w odniesieniu do innowacyjności firm, a szczególnie wykorzystywania modeli innowacji otwartych w kreowaniu nowych innowacji (D. Jelonek 2016, s. 57).

Jedną z wielu potencjalnych nowych koncepcji jest problematyka zdolności absorpcyjnej, czyli umiejętności asymilacji wiedzy ze źródeł zewnętrznych, ale także jej wykorzystania w pracy oraz w działaniach zespołu projektowego. Koncepcja zdolności absorpcyjnej jest pewnego rodzaju typem syntezy łączącej powstałe trudności zarządzania wiedzą i organizacyjnego kształcenia się z bardzo istotnymi tematami zarządzania strategicznego, tj. przewaga konkurencyjna, ale również z trudnościami w kontekście innowacyjności, w tym otwartych innowacji. O konieczności badań nad zdolnością absorpcji głównym determinantem nie jest tylko ukazany całościowy charakter, ale w głównej mierzę brak polskich badań nad problematyką zdolności absorpcyjnej zespołów projektowych lub w znacznie bardziej rozbudowanym kontekście organizacji, które zorientowane są projektowo. Warto również zauważyć, że zdolność absorpcji od niedawna jest składową następnych istotnych koncepcji obecnego zarządzania, tj. kompetencje dynamiczne czy oburęczność organizacyjna. Ich implementacja w kontekście zarządzania projektami jest również relatywnie częściej analizowanym tematem badań nad organizacjami tymczasowymi (A. Kozarkiewicz 2016, s. 177).

Cztery charakterystyczne cechy zdolności absorpcyjnej

Zdolność absorpcyjna organizacji i jej regularny rozwój jest bardzo istotnym wsparciem działania i rozwoju ekoinnowacyjnego modelu biznesowego. Jest jedną z głównych przyczyn jednoczesnego utrzymywania przewagi konkurencyjnej, której jednym z najważniejszych źródeł są implementowane ekoinnowacje.

W odniesieniu do zdolności absorpcyjnej wyróżnić możemy 4 następują cechy charakterystyczne:

1. Zdolność pozyskiwania w głównej mierze dotyczy umiejętności organizacji w odniesieniu do lokalizowania, identyfikowania, określenia przydatności i uzyskiwania wiedzy z zewnątrz, która jest bardzo istotna dla rozwoju jego działalności,
2. Zdolność asymilacji odnosi się do umiejętności organizacji koniecznych do przyswojenia wiedzy z zewnątrz, która dotyczy jej analizy, porządkowania i interpretacji pozwalających na jej internalizację i zrozumienie,
3. Zdolność przetwarzania dotyczy umiejętności organizacji, które w znacznym stopniu ułatwiają transfer i zestawienie posiadanej poprzednio wiedzy z wiedzą nabytą lub zasymilowaną obejmującą implementację lub eliminacje zasobów wiedzy, jak również interpretację i tworzenie powiązań faktycznej wiedzy w nowy, odrębny sposób,
4. Zdolność wykorzystania odnosi się bezpośrednio do umiejętności organizacji do dodania nabytej, zasymilowanej i przetworzonej wiedzy do tej działalność w taki sposób aby możliwe było praktyczne jej zastosowanie i wykorzystanie. Zdolność ta jest bazą do tworzenia lub ulepszania nowych dóbr, systemów, procesów, form organizacyjnych oraz kompetencji (A. Ryszko 2015, s.55).

Na charakterystykę zdolności absorpcyjnej organizacji mogą mieć znaczny wpływ tzw. zdarzenia inicjujące, które są bezpośrednio powiązane np. z problemami wewnątrzorganizacyjnymi, bardzo istotnymi i niespodziewanymi zmianami w technologii, czy innymi istotnymi wydarzeniami redefiniującymi strategię firmy (np. fuzje i zmiany właścicieli). Zdarzenia inicjujące wymagają od organizacji wyszukiwania nowej wiedzy na zewnątrz, jak i do stałego ulepszania wewnętrznych mechanizmów transformacji wiedzy (W. Rudny 2009, s. 183).

"Zdolności absorpcyjne" środków unijnych w państwie i przedsiębiorstwie

Fundusze pomocowe Unii Europejskiej stały się bardzo istotnym źródłem finansowania wszelkiego rodzaju przedsięwzięć w odniesieniu do bardzo szeroko pojętego rozwoju lokalnego i regionalnego, dlatego też duża trudnością dla każdego z poszczególnych regionów stała się absorpcja oferowanych metod i sposobów wspierania. Zdolność absorpcyjna może być określana jako zdolność konkretnego regionu do skutecznego wykorzystania środków finansowych pochodzących ze źródeł zewnętrznych i jest ona konieczna do osiągnięcia spójności gospodarczej i społecznej. Po stronie popytu zdolność absorpcyjna określana jest jako realna zdolność wnioskodawców, którzy występują o pomoc do wytworzenia dobrych projektów, po stronie podaży natomiast makroekonomiczną zdolność, która określana jest w kategoriach PKB, zdolność finansową do współfinansowania programów i projektów, które są bezpośrednio wspierane przez Unię Europejską, jak również zdolność w wymiarze administracyjnym (A. Wojtach 2012, s. 432).

Absorpcja środków przez państwa członkowskie jest zauważalna w momencie, gdy pozyskują one płatności z budżetu UE w kontekście współfinansowania projektów kwalifikowalnych. Na ten konkretny obszar polityki spójności odkładane jest około jednej trzeciej środków z unijnego budżetu. Aby działania były w sposób stały skoncentrowane na osiąganie ustalonych efektów fundamentalnym jest, aby państwa członkowskie unikały sytuacji, w której absorpcja znacznych środków musi następować na koniec okresu programowania, ponieważ zbyt duży pośpiech w absorpcji może spowodować brak koniecznej dbałości o gospodarność wydatkowania tych środków. Absorpcja jest bardzo ważna w odniesieniu do osiągania celów polityki, nie jest ona celem samym w sobie (A. Fiteni 2018, s. 7).

Zdolność absorpcyjna — artykuły polecane

Absorpcja — Zarządzanie strategiczne — Restrukturyzacja — Kreatywność — Imitacja — Strategia biznesowa — Decyzje strategiczne — Orientacja na projekty, programy, portfele — Planowanie strategiczne

Bibliografia

• Fiteni A. (2018), Działania Komisji i państw członkowskich podjęte w ostatnich latach programów z okresu programowania 2007-2013 przyspieszyły powolną absorpcję środków, lecz były niewystarczająco skoncentrowane na rezultatach, Sprawozdanie specjalne , nr 17
• Jelonek D. (2016), Zdolność absorpcji wiedzy a innowacyjność małych i średnich przedsiębiorstw, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, nr 281
• Kozarkiewicz A. (2016), Koncepcja zdolności absorpcyjnej we współczesnych badaniach nad zarządzaniem projektami, Studia Ekonomiczne, nr 299
• Lis A. (2017), Relacyjny wymiar zdolności organizacji do absorpcji wiedzy zewnętrznej, Organizacja i Kierowanie, nr 2
• Rudny W. (2009), Zdolność absorpcji wiedzy jako czynnik konkurencyjności przedsiębiorstw, Ekonomiczne Problemy Usług, nr 44
• Ryszko A. (2015), Zdolność absorpcyjna przedsiębiorstwa a funkcjonowanie ekoinnowacyjnego modelu biznesowego - studium przypadku, Innowacje w Zarządzaniu i Inżynierii Produkcji, t. 1
• Wojtach A. (2012), Uwarunkowania zdolności absorpcyjnej funduszy unijnych w administracji publicznej, Zarządzanie i Finanse, nr 3

Autor: Sara Kwiatkowska