Pilling

Pilling to zjawisko samorzutnego formatowania się na powierzchni użytkowanego wyrobu włókienniczego włóknistych guzełków, z których każdy jest zespolony z podłożem jednym lub kilkoma powiązaniami. Pilling pojawia się na wyrobach z włókien chemicznych lub z ich udziałem, niekiedy na dzianinach wełnianych. Obniża on estetykę wyrobu i zależnie od nasilenia może spowodować jego wycofanie z użytkowania. Część główną guzełka (pilli), tzw. głownię, tworzą włókna wyrobu, na którym występuje pilling; mogą też w jej skład wchodzić włókna innych materiałów, będących w kontakcie z danym wyrobem, oraz ciała obce, niewłókniste. Mechanizm powstawania pillingu nie jest w pełni znany. Stwierdzono doświadczalnie, że powodują go czynniki związane zarówno ze składem surowcowym i określonymi właściwościami włókien, jak i strukturą przędzy i wyrobu, a także warunki użytkowania. Decydującą rolę mija właściwości włókien odstających od trzonu przędzy; włókna te w warunkach działania sił ścierania wyrobu tworzą pętle zakleszczające inne włókna, a także ciała obce. Gromadzeniu i zakleszczaniu różnych cząstek sprzyja zjawisko elektryzowania się włókien. Dość liczne laboratoryjne metody badania odporności wyrobu na pilling polegają na poddaniu próbki intensywnym obciążeniom, m.in. ścierającym, w celu przyspieszonego wywołania tego zjawiska. Ocena według kilkustopniowej skali odporności odbywa się na podstawie liczby powstałych pilli lub na porównaniu ze wzorcem [H. Najberg 1986 s. 782-783].

• Zmieniony pierwotny wygląd wyrobu włókienniczego w miejscach narażonych na tarcie, charakteryzujący się wystąpieniem wystających ponad powierzchnię tkaniny czy dzianiny splątanych skupień włókien w postaci kosmyków, supełków lub kuleczek [S. Pfeifer, R. Salerno-Kochan 2001, s. 97]. Nie dotyczy to tkanin i dzianin drapanych, tkanin z udziałem przędz fantazyjnych i tkanin o luźnych przeplotach [E. Klimm, J. Stanecki 1991, s. 318].
• Zjawisko występujące w trakcie użytkowania wyrobów włókienniczych z mieszanek włókien naturalnych z syntetycznymi. Objawia się w postaci nadmiernego, swoistego mechacenia się ich powierzchni, tworzenia się charakterystycznych pęczków włókien, zwanych pilami, mniej lub bardziej trwale umocowanych w podłożu. Przyczyną zjawiska pillingu jest wysoka wytrzymałość na rozciąganie włókna syntetycznego i jego skłonność do kumulowania ładunków elektrostatycznych. Wskutek tego silnie trzymające się podłoża wyciągnięte pojedyncze włókna syntetyczne przyciągają do siebie odłamane fragmenty włókien sąsiednich a także innych z otoczenia, w efekcie tworzą się pile niekiedy odmiennej barwy w stosunku do podłoża [S. Cybula, I. Duda 1994 s. 121].
• Powstawanie kłębków na powierzchni tkaniny podczas jej użytkowania, gdy pojedyncze włókna wysuwają się na skutek tarcia i sczepiają się; badania odporności na pilling dokonuje się za pomocą wzorców fotograficznych [S.Czerni 1984 s. 661].

Przyczyny powstawania pillingu

Różne włókna chemiczne lub ich mieszaniny mogą mieć wpływ na powstawanie pillingu w materiałach. Niektóre włókna są bardziej podatne na to zjawisko ze względu na swoje właściwości, takie jak słaba wytrzymałość na rozciąganie lub skłonność do elektryzowania się. Na przykład, włókna syntetyczne, takie jak poliester, są znacznie bardziej podatne na pilling niż włókna naturalne, jak wełna czy bawełna. Mieszanki włókien mogą również wpływać na powstawanie pillingu, zwłaszcza gdy słabsze włókna są obecne w większej ilości.

Różne właściwości włókien mogą wpływać na powstawanie pillingu. Na przykład, włókna o słabej wytrzymałości na rozciąganie mogą łatwo się uszkadzać i tworzyć pilli. Włókna, które mają tendencję do elektryzowania się, przyciągają inne włókna, co prowadzi do tarcia i powstawania pilli. Ponadto, włókna o niskiej gęstości mogą łatwo odkształcać się i tworzyć pilli, gdy są narażone na nacisk lub tarcie.

Struktura przędzy i wyrobu również może przyczynić się do powstawania pillingu. Na przykład, luźne przeplecenia przędzy mogą umożliwiać większe tarcie i łatwiejsze powstawanie pilli. Obecność włókien odstających, zwłaszcza na powierzchni tkaniny, może również zwiększać ryzyko powstawania pilli. W przypadku niektórych tkanin, takich jak polar, które mają charakterystyczną strukturę w postaci pętel, pilling może być bardziej widoczny i problematyczny.

Metody zapobiegania pillingowi

Wybór odpowiednich surowców i mieszanki włókien to kluczowy krok w minimalizowaniu ryzyka powstawania pillingu. Włókna o większej wytrzymałości na rozciąganie i mniejszej skłonności do elektryzowania się mogą być bardziej odporne na powstawanie pilli. Dobór odpowiednich włókien, takich jak wełna lub bawełna, może również pomóc w zmniejszeniu ryzyka pillingu.

Specjalne obróbki powierzchni, takie jak wygładzanie, nacinanie czy nanoszenie specjalnych preparatów, mogą zmniejszyć ryzyko powstawania pillingu. Na przykład, wygładzanie powierzchni tkaniny może zmniejszyć tarcie między włóknami, co prowadzi do mniejszej ilości pilli. Nacinanie powierzchni tkaniny może również pomóc w zapobieganiu powstawaniu pilli poprzez zmniejszenie nacisku na włókna. Dodatkowo, nanoszenie specjalnych preparatów, takich jak środki antystatyczne, może zmniejszyć skłonność włókien do elektryzowania się i przyciągania siebie nawzajem.

Różne konstrukcje tkanin mogą wpływać na ich odporność na pilling. Gęstość przędzy, rodzaj splotu i inne czynniki konstrukcyjne mogą mieć wpływ na ilość i łatwość powstawania pilli. Na przykład, tkaniny o gęstszej strukturze mogą być mniej podatne na pilling, ponieważ włókna są bardziej związane i mniej narażone na tarcie. Również wybór odpowiedniego rodzaju splotu, który minimalizuje kontakt między włóknami, może pomóc w zmniejszeniu ryzyka powstawania pilli.

Testowanie odporności wyrobów na pilling

Badanie odporności wyrobów na pilling odbywa się w laboratoriach przy użyciu specjalnych testów. W takich testach próbki materiałów są narażane na tarcie lub inną formę niszczenia, a następnie oceniane pod kątem powstałych pilli. Badania laboratoryjne pozwalają na obiektywną ocenę odporności wyrobów na pilling i porównanie różnych materiałów oraz metod zapobiegania pillingowi.

Odporność wyrobów na pilling jest oceniana na podstawie liczby powstałych pilli lub porównania z wzorcem. W zależności od liczby i rozmiaru pilli, produkty mogą być klasyfikowane jako bardzo odporne na pilling, odporne, umiarkowanie odporne lub słabo odporne. Klasyfikacja taka pomaga producentom i konsumentom w dokonywaniu odpowiednich wyborów i zapewnieniu wysokiej jakości wyrobów włókienniczych.

Odpowiednie testowanie odporności na pilling jest istotne w produkcji i jakości wyrobów włókienniczych. Pomaga producentom w identyfikacji potencjalnych problemów z pillingiem i wprowadzeniu odpowiednich poprawek w procesie produkcji. Jest również ważne dla konsumentów, którzy mogą wybierać produkty o wysokiej jakości, które są mniej podatne na pilling. Testowanie odporności na pilling przyczynia się do zapewnienia satysfakcji klientów i budowania reputacji marki.

Techniki minimalizujące pilling

Odpowiedni dobór włókien może minimalizować ryzyko powstawania pillingu. Wybór włókien o większej wytrzymałości na rozciąganie i mniejszej skłonności do elektryzowania się może przyczynić się do zmniejszenia tworzenia się pilli. Na przykład, zamiast używania włókien syntetycznych, które są bardziej podatne na pilling, można wybrać włókna naturalne, takie jak wełna czy bawełna, które są bardziej odporne na to zjawisko.

Zmiana struktury przędzy i wyrobu może pomóc w zmniejszeniu ryzyka powstawania pillingu. Można wprowadzić zmiany w procesie przędzenia, takie jak zmiana gęstości przędzy lub rodzaju splotu, aby zmniejszyć tarcie między włóknami. Dodatkowo, zmiana struktury wyrobu poprzez usunięcie włókien odstających lub inne modyfikacje może również pomóc w minimalizowaniu tworzenia się pilli.

Zastosowanie specjalnych wykończeń i technik obróbki powierzchni może pomóc w minimalizowaniu tarcia i zakleszczania się włókien, co prowadzi do powstawania pilli. Na przykład, wygładzanie powierzchni tkaniny może zmniejszyć tarcie między włóknami. Dodatkowo, zastosowanie specjalnych preparatów, takich jak środki antystatyczne, może zmniejszyć skłonność włókien do przyciągania się nawzajem i tworzenia pilli.

Pilling — artykuły polecane

Anabioza — Plastyczność — Badania przyspieszone — Odporność — Biokatalizatory — Kalorymetria — Koagulacja — Luminescencja — Hałas

Bibliografia

• Czerni S. (red.) (1984), Leksykon naukowo-techniczny, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa
• Duda I. (red.) (1984), Słownik pojęć towaroznawczych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Klimm E., Stanecki J. (1991), Pracownia włókiennicza, WSiP, Warszawa
• Najberg H. i in. (red.) (1986), Encyklopedia techniki. Przemysł lekki, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa
• Pfeifer S., Salerno-Kochan R. (2001), Towaroznawstwo włókiennicze, materiały do ćwiczeń, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków

Autor: Sowa Wojciech