Guma arabska

• Guma arabska (guma akacjowa) - wysuszona wydzielina pozyskiwana z nacięć pnia i gałęzi drzewa akacji Acacia Senegal, Acacia arabica, Acacia verek lub innych blisko spokrewnionych gatunków Acacia (rodz. Leguminosae) rosnących głównie w Sudanie i Senegalu. Guma arabska jest najdawniej (2000 lat p.n.e. Egipt) i najlepiej poznaną wydzieliną roślinną, wykorzystywaną jako hydrokoloid do przygotowania żywności. Jest to mieszanina heterospolisaharydów i ich soli Ca, Mg, i K o składzie zróżnicowanym w zależności od pochodzenia surowca (gatunku drzewa). Podstawowymi składnikami cukrowymi poddanej hydrolizie gumy arabskiej są: galaktoza (35-45%), arabinoza (25-45%), kwas glukuronowy (6-15%), ramnoza (4-13%) i kwas 4-o-metyloglukuronowy. Składnikom cukrowym towarzyszą substancje o charakterze białkowym, głównie arabinolaktoproteina (1-10%) i glikoproteina (<1%), które w istotny sposób wpływają na właściwości emulgowania tłuszczu i stabilizacji emulsji.[ Dąbrowski K., Rutkowski A., Gwiazda S. 2003, s. 192]
• Gumę arabską sortuje się na 4 gatunki zależne od wielkości kawałków oraz zależnie od jakości na: twardą-szklistą o wysokiej lepkości i bieloną na słońcu, jasną-łamliwą o mniejszej lepkości. Gumy wschodnioindyjskie, zawierające duża ilość części nierozpuszczalnych, stanowią produkt gorszego gatunku.[ Mysona M. 1971, s. 121]
• Opis: Dostępna w handlu w postaci białych lub jasnożółtych płatków, bursztynowych granulek, w formie nieregularnych okruchów i odłamków lub zmielona jako proszek. W ostatnich latach coraz częściej dostępna w formie bardziej oczyszczonej i wysuszonej rozpyłowo lub instantyzowanej, co gwarantuje lepsze właściwości użytkowe. Barwa biała do jasnożółtej w zależności od zawartości tanin i polifenolooksydazy. Bez wyraźnego smaku i zapachu. W zależności od sposobu suszenia tworzy roztwory opalizujące lub mętne.
• Właściwości: Zawiera <1% składników nierozpuszczalnych w 3n HCl, <0,4% azotu, <4% popiołu, <0,5% popiołu nierozpuszczalnego w 3n HCl. Wilgotność: <17% (prod. suszony rozpyłowo < 10%). Jest bardzo dobrze rozpuszczalna w wodzie - najlepiej rozpuszczalna ze wszystkich gum roślinnych. Rozpuszczalna w zimnej wodzie aż do 50% stężenia wagowego, tworząc zżelowaną gęstwę, podobną do skrobiowej. Łatwo rozpuszczalna również w roztworach soli i cukru oraz mleku. Rozpuszczalność wzrasta do 6 pH. Roztwory gumy arabskiej odznaczają się niską lepkością. 1% roztwór ma lepkość <5 cP i pH 4,1-4,5. Gwałtowny wzrost lepkości obserwuje się dopiero po przekroczeniu stężenia 35% (<400cP). Na zmiany lepkości istotny wpływ ma również pH, maksimum lepkości uzyskuje się przy pH 6-8. Do osiągnięcia stężenia 25% roztwór wykazuje własności cieczy nuto nowskiej, a lepkość nie przekracza 80 cP. Guma arabska jest stabilna w szerokim zakresie pH (3-7). Nie tworzy typowych żeli. Wykazuje synergizm z E 413, niekompatybilna m.in. z żelatyną i alginianem sodu.. [ Dąbrowski K., Rutkowski A., Gwiazda S. 2003, s. 193]
• Funkcja technologiczna: Zagęstnik, substancja żelująca, stabilizator, emulgator, nośnik, substancja do stosowania na powierzchnię. Współdziała w tworzeniu oraz służy do stabilizacji emulsji spożywczych zawierających składniki rozpuszczalne w tłuszczach, jak olejków eterycznych i innych aromatów, naturalnych barwników (oleorezyny), witamin, pochodnych lipidów. Szczególnie cenna w przygotowaniu emulsji do napojów, ograniczając lub eliminując niekorzystne zjawiska flokulacji, kremowania czy koalescencji. Dobra rozpuszczalność w wodzie przy małej higroskopijności umożliwia stosowanie jej jako koloidu ochronnego. Opóźnia albo zabezpiecza przed krystalizacją cukru w wyrobach cukierniczych. Zapobiega powstawaniu dużych kryształków w lodach spożywczych, sorbetach i innych mrożonych deserach. Współdziała w tworzeniu i utrzymywaniu małych kryształków lodu. Służy do stabilizacji zawiesin oraz piany napojów bezalkoholowych. W polewach i glazurach piekarskich oraz cukierniczych zabezpiecza przed absorpcją nadmiaru wilgoci.. [ Dąbrowski K., Rutkowski A., Gwiazda S. 2003, s. 193]. W wysokich stężeniach może wywoływać wzdęcia [Bator J. 2013, s. 258]
• Stosowanie: Jako substancja teksturo twórcza w wyrobach cukierniczych. W celu zapobiegania krystalizacji cukru, utrzymania i/lub kontrolowanego utrwalenia substancji smakowo-zapachowych w cukierkach twardych i miękkich, gumach do żucia. Do stabilizacji emulsji aromatów w napojach bezalkoholowych, nadzieniach owocowych do ciast, deserów owocowych orz substancji win przeciw zmętnieniom. Zapobiega krystalizacji lodów. Stosowana do wyrobu jogurtów smakowych i terminowanych, śmietanki, serków typu "cottage", jako stabilizator i substancja do stosowania na powierzchnie w przemyśle koncentratów, mięsnym i rybnym. W wyrobach dielektrycznych jest używana jako środek zagęszczający i wypełniający. W browarnictwie do wytracania białek i garbników. Do stabilizacji oraz jako nośnik przy mikrokapsułowaniu aromatów, rozpuszczalnych w tłuszczach witamin oraz barwników. Stosowana również do stabilizacji piany piwa oraz jako substancja klarująca przy produkcji wina i wyrobów wino podobnych. Jako substancja glazurująca do wyrobów kakaowych i czekoladowych.[ Dąbrowski K., Rutkowski A., Gwiazda S. 2003, s. 193]

Jest używana jako emulgator i koloid ochronny owoców (cytrusowych). W wyrobach czekoladowych i daniach barowych służy do tworzenia filmów na powierzchni oleistej. W wyrobach dietetycznych jest używana jako środek zagęszczający i wypełniający [Dąbrowski K., Rutkowski A., Gwiazda S. 1993, s. 120]

• Polskie ustawodawstwo dopuszcza gumę arabską (E 414) jako składnik mas do nadawania połysku wyrobom cukierniczym i glazurowanemu ziarnu zbóż. [Gerlig H.1996, s. 243]

TL;DR

Guma arabska jest wydzieliną pozyskiwaną z drzew akacji i wykorzystywaną jako składnik żywności. Ma różne formy i właściwości, takie jak zagęstnianie, stabilizowanie emulsji i zapobieganie krystalizacji. Stosuje się ją w wielu produktach spożywczych, takich jak cukierki, napoje, lody i wyroby cukiernicze. Jest również używana w przemyśle mięsnym, browarnictwie i produkcji win. Jest dozwolona w polskim prawie jako składnik do nadawania połysku wyrobom cukierniczym i ziarnom zbóż.

Guma arabska — artykuły polecane

Polistyren — Polietylen — Poliwęglany — Polipropylen — Celuloid — Antystatyki — Barwniki spożywcze — Poli (metakrylan metylu) — Flotacja

Bibliografia

• Bator J. (2013), Zmień chemię na jedzenie, Wydawnictwo Znak, Kraków
• Dąbrowski K., Rutkowski A., Gwiazda S. (2003), Kompendium dodatków do żywności, Wydawnictwo HORTIMEX, Konin
• Gerlig H. (1996), Żywność a zdrowie. Podręcznik dla studentów, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
• Mysona M. (1971), Towaroznawstwo artykułów przemysłowych, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Rutkowski A. i in. (1993), Dodatki do żywności funkcjonalnej, Wydawnictwo Agro & Food Technology, Katowice

Autor: Malec Anna